Οι δυσχρωμίες του δέρματος είναι πολύ συνηθισμένη κατάσταση. Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν κόκκινες κηλίδες που συνήθως σχετίζονται με την ακμή και άλλοι σκουρόχρωμες που συχνά οφείλονται στην πολυετή έκθεση στον ήλιο.
Τι είναι, όμως, οι λευκές κηλίδες που συχνά αναπτύσσουμε στα χέρια (κυρίως στους πήχεις), τις κνήμες των ποδιών ή το πρόσωπο; Είναι φυσική απόρροια της ηλικίας ή οφείλονται σε κάτι άλλο; Και πότε πρέπει να μας οδηγήσουν στον ιατρό;
«Αναλόγως με την εμφάνισή τους και τα σημεία του σώματος όπου αναπτύσσονται, οι λευκές κηλίδες μπορεί να έχουν διάφορες αιτίες», απαντά ο κ. Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος στον ΕΔΟΕΑΠ. «Σε πολλές περιπτώσεις είναι σημάδια της έκθεσης στον ήλιο, ενώ σε άλλες ενδείξεις διαφόρων δερματοπαθειών».
Υπολογίζεται ότι κάθε εκατοστό του δέρματος διαθέτει 7,6 εκατομμύρια κύτταρα και 24.000 μελανοκύτταρα. Τα μελανοκύτταρα παράγουν τη χρωστική ουσία του δέρματος, τη μελανίνη. Η ποσότητά της καθορίζει και τη χροιά του δέρματος. Η υπερπαραγωγή της σκουραίνει το δέρμα, ενώ η έλλειψή της το καθιστά πιο ανοικτόχρωμο από το φυσιολογικό.
Η έκθεση στον ήλιο στη διάρκεια της ζωής επηρεάζει άμεσα τα μελανοκύτταρα, αυξάνοντας ή μειώνοντας τον αριθμό τους. Όταν ο αριθμός τους μειώνεται, ελαττώνεται η παραγωγή μελανίνης και έτσι μπορεί να εμφανιστούν λευκές κηλίδες.
«Οι λευκές κηλίδες που οφείλονται στην αθροιστική έκθεση στον ήλιο δεν είναι επώδυνες, ούτε ευαίσθητες στην αφή. Δεν προκαλούν επίσης κνησμό (φαγούρα)», εξηγεί ο κ. Μιχελάκης. «Αποτελούν απλώς μία αλλαγή στον χρωματισμό του δέρματος, η οποία όμως είναι συχνά πολύ ενοχλητική».
Η αλλαγή αυτή συχνά έχει τη μορφή μικρών σταγόνων (κατά μέσον όρο έχουν διάμετρο 1-3 χιλιοστά) στο δέρμα. Επιστημονικά αποκαλείται ιδιοπαθής σταγονοειδής υπομελάνωση και συνήθως γίνεται πιο έντονη καθώς ένα άτομο μαυρίζει από την έκθεση στον ήλιο το καλοκαίρι. «Η σταγονοειδής υπομελάνωση δεν συνιστά λόγο ανησυχίας, αλλά χρειάζεται έξτρα προστασία από τον ήλιο διότι τα σημεία με λιγότερη μελανίνη καίγονται εύκολα», διευκρινίζει ο ειδικός.
Λευκές κηλίδες στο δέρμα, αν και μεγαλύτερες απ’ ό,τι με την ιδιοπαθή υπομελάνωση, μπορεί να προκαλέσει και η ποικιλόχρους πιτυρίαση. Αυτή είναι μία μυκητίαση του δέρματος, που συνήθως εκδηλώνεται στην πλάτη ή στον θώρακα, αλλά μπορεί να προσβάλλει και το πρόσωπο.
Στα άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα οι βλάβες της μοιάζουν ανοικτόχρωμες, ενώ σε όσους έχουν ανοικτόχρωμο δέρμα μοιάζουν καφετιές. Η κατάσταση σχετίζεται με την έντονη εφίδρωση, δεδομένου ότι οι μύκητες χρειάζονται υγρασία για να αναπτυχθούν.
Οι υπαίτιοι μύκητες αφαιρούν χρωστική από το δέρμα και η έλλειψή της δημιουργεί τις χαρακτηριστικές κηλίδες της, οι οποίες δεν έχουν τόσο σαφή όρια, όσο εκείνες της ιδιοπαθούς υπομελάνωσης.
Η ποικιλόχρους πιτυρίαση αντιμετωπίζεται με ειδικά προϊόντα και φάρμακα, αλλά συχνά χρειάζονται μήνες, ίσως και ένας χρόνος ή περισσότερο, έως ότου αποκατασταθεί η μελάγχρωση του δέρματος. Η έκθεση στον ήλιο και η αυξημένη εφίδρωση επιδεινώνουν την κατάσταση.
Μία άλλη δερματοπάθεια που προκαλεί λευκά σημάδια στο δέρμα είναι η λεύκη. Πρόκειται για μία χρόνια, αυτοάνοση δερματοπάθεια, κατά την οποία τα μελανοκύτταρα του δέρματος καταστρέφονται από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς.
Οι δερματικές βλάβες της λεύκης δεν είναι επώδυνες, αλλά είναι πολύ μεγαλύτερες απ’ ό,τι με την ιδιοπαθή υπομελάνωση ή την ποικιλόχρου πιτυρίαση. Επιπλέον, είναι ευάλωτες στα σοβαρά ηλιακά εγκαύματα.
Η λεύκη συνήθως εκδηλώνεται για πρώτη φορά σε νεαρά άτομα (έως τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης). Μπορεί να σχετίζεται με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος. Τυπικά αρχίζει με ανοικτόχρωμα σημεία στο δέρμα γύρω από τα δάκτυλα, το στόμα, τα μάτια, τη μύτη, τον ομφαλό κ.λπ. Εκδηλώνεται ως μεγάλες, λείες «πλάκες» λευκού ή ανοικτόχρωμου δέρματος, που μεγαλώνουν εάν αφεθούν χωρίς θεραπεία.
Η λευκή πιτυρίαση επίσης προκαλεί λευκές κηλίδες στο δέρμα. Μερικές φορές συγχέεται με μυκητίαση του δέρματος, αλλά στην πραγματικότητα είναι μία μορφή ατοπικής δερματίτιδας (δηλαδή εκζέματος). Όταν το υπόλοιπο δέρμα σκουρύνει λόγω της έκθεσης στον ήλιο, οι προσβεβλημένες περιοχές φαίνονται ακόμα πιο λευκές.
Οι λευκές κηλίδες που προκαλεί συνήθως εκδηλώνονται σε παιδιά και εφήβους (κυρίως στις ηλικίες 3-16 ετών). Συνήθως αναπτύσσονται στα μάγουλα και γενικότερα το πρόσωπο, αν και μπορεί να επηρεάσουν επίσης τον αυχένα, τους ώμους και τα μπράτσα.
Το σχήμα τους είναι στρογγυλό ή ωοειδές και είναι μεγάλες (συνήθως έχουν διάμετρο πάνω από μισό εκατοστό η κάθε μία). Οι κηλίδες αυτές χαρακτηρίζονται από ξηρότητα που μερικές φορές προκαλεί κνησμό. Μπορεί επίσης να ξεφλουδίζουν, αν και αυτό είναι συχνότερο τον χειμώνα. Αρχικά μπορεί να είναι κόκκινες όπως συμβαίνει με το έκζεμα, αλλά όταν επουλωθούν απομένουν λευκές κηλίδες.
«Οι περισσότερες λευκές κηλίδες στο δέρμα δεν είναι ανησυχητικές, αλλά συχνά δημιουργούν αισθητικό πρόβλημα που μπορεί να είναι ενοχλητικό. Πρέπει όμως να αξιολογούνται από τον δερματολόγο ιατρό για να γίνεται σωστή διάγνωση και να χορηγηθεί, αν είναι απαραίτητο, η κατάλληλη θεραπεία», επισημαίνει ο κ. Μιχελάκης. «Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό εάν οι κηλίδες εξαπλώνονται ή μεγαλώνουν. Με την έγκαιρη επέμβαση μπορεί να αποκατασταθεί σε πολλές περιπτώσεις η μελάγχρωση του δέρματος».
