“Λυγκιστίδα” – “Χλερίνη” – “Φλώρινα”

Επ’ ευκαιρίας του Πανελληνίου Συνεδρίου της Ε.Γ.Ε. που γίνεται κάθε χρόνο σε πρωτεύουσα ενός Νομού της χώρας, όπως φέτος στη Φλώρινα, πήρα αφορμή, ν’ αφιερώσω το σχόλιό μου σ’ αυτή την πόλη.
Η Φλώρινα στο βορειότερο άκρο της Επικράτειας, βρίσκεται σε υψόμετρο 678μ. και αριθμεί 17.800 κατοίκους. Η ανθρώπινη δραστηριότητα εκεί αρχίζει απ’ τη νεολιθική εποχή του 5.800 π.Χ. και εξελίσσεται στα χρόνια του χαλκού και σιδήρου της περιόδου 5100 – 1050 π.Χ. Εως τον 15ο αιώνα π.Χ. υπήρξε πληθυσμιακή ανάπτυξη ενός άλλου Ελληνικού φύλου, των Δωριέων, με αποτέλεσμα τον 11ο αιώνα να γίνει μεταναστευτική ροή προς Νότο η γνωστή “Κάθοδος των Δωριέων”.
Η πρώτη ονομασία της πόλης ήταν “Λυγκηστίδα” απ’ τον μυθικό βασιλιά της Αργοναυτικής εκστρατείας Λυγκέα. Υπάρχει και η εκδοχή, ότι πήρε το όνομα τότε απ’ το θηλαστικό λυγξ, λύκος. Οπως αναφέρουν Ηρόδοτος, Θουκιδίδης, Στράβωνας και Διόδωρος Κυψελιώτης την περιοχή κυβερνούσε ο οίκος των Λυγκηστών, που οι μυθώδεις ρίζες τους προέρχονταν από την Κόρινθο. Οι κάτοικοι περί τον 5ο αι. π.Χ. λέγονταν και Λυγκηστές, είχαν δε βασιλιά τον Αρραβαίο πατέρα της πριγκίπισσας Ευρυδίκης, μητέρας του Φιλίππου Β’, βασιλιά της Μακεδονίας που ξανάχτισε την πόλη ονομάζοντάς την “Ηράκλεια”.
Στη Βυζαντινή περίοδο συναντάμε το όνομα “Χλερίνη”. Σε χάρτη του Μαυροβουνίου αναφέρεται ως “Φιλόρινα” σε λατινική γραφή. Επίσης σε συλλογή 15 χαρτών Ευρωπαίων χαρτογράφων που εξετέθησαν απ’ τον Σάββα Δεμερτζή, η Φλώρινα απαντάται το πρώτον στα Λατινικά. Οι Βόρειοι Σλαβικοί λαοί για πολιτικούς και κατακτητικούς λόγους την ονόμασαν “Λέριν”.
Από πού όμως προήλθε η ονομασία Φλώρινα που η φήμη της έχει περάσει τα σύνορα απ’ τις κόκκινες πιπεριές της; Δεν υπάρχουν πηγές επακριβούς προσδιορισμού. Λέγεται ότι προήλθε απ’ την πολλή χλωρίδα, της φλαμουριές και τα λουλούδια. Υπάρχει και η παράδοση ότι δυο πριγκιπόπουλα ο Λέρις και ο Φλέρις μονομάχησαν για μια πριγκιποπούλα και η πόλη πήρε το όνομα του νικητή Φλέρι.
Η Φλώρινα ήταν νησίδα ελληνόγλωσσης περιοχής δρούσε ως εστία εξελληνισμού Αλβανών, Βλάχων, Σλάβων κ.ά. που συνέρρεαν εκεί από την ύπαιθρο.
Επί Τουρκοκρατίας πλειοψηφούσαν οι Μουσουλμάνοι. Το 1821 είχαν απομείνει μόνο 80 ελληνικές οικογένειες, απ’ τις οποίες πολλοί ήσαν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, πολέμησαν δε στο Μεσολόγγι και στην Κρήτη. Οι Οθωμανοί συγκέντρωσαν στην κεντρική πλατεία τους 7 σημαντικότερους πρόκριτους της πόλης και τους κρέμασαν.
Επί μακαριστού Αυγουστίνου Καντιώτη αφορίστηκε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος για το γύρισμα εκεί της ταινίας “Το μετέωρο βήμα του πελαργού”. Μεταξύ των εθίμων, που επικρατούσαν είναι αυτό τις παραμονές Χριστουγέννων όπου τα μεσάνυχτα μεταξύ 23 και 24 Δεκεμβρίου άναβαν φωτιές στις γειτονιές με ξύλα από κέδρα, που όταν καίγονταν έκαναν θόρυβο, στήνονταν δε γλέντια με φαγητά και κρασοκατάνυξη. Λέγεται ότι έτσι έδιωχναν τα κακά πνεύματα. Τούτο το έθιμο έχει τις ρίζες του σε παγανιστικές προχριστιανικές εποχές. Κατ’ άλλους τούτο ερμηνεύεται συνδεόμενο με τις φωτιές που άναψαν οι βοσκοί στο νεογέννητο Θείο Βρέφος.
Λόγω επικαιρότητας να σημειώσουμε ότι τα Σκόπια ονομάζονταν “Scupi” απ’ το ελληνικό “Σκοποί-Φρουροί” και ότι ποτέ δεν περιλαμβάνονταν στα όρια της αρχαίας Μακεδονίας.