Δευτέρα, 18 Νοεμβρίου, 2024

Για τη βεδέμα και τα λιόφυτα

Επήγα οπροχθές στα λιόφυτα να στραφώ ανέ γ-κάμω πράμα λάδι στην καινούρια σοδειά. Οφέτος βεδέμα δεν είχε μουδέ τ’ αρνιά επήγανε καλά και δεν κατέω πως θα κουτελώνω τσοι χρωφειλέτες, απού δε θέλω και να χρωστώ.

Στο πρώτο λιοφυτάκι απού πήγα είδα τσ΄ ελιές ορεξάτες, αλλά δεν γ-κατέω ανε ξελαρμίσει πράμα. Εκειά απού περιδιάβαινα ένα πεζουλάκι ασμπαίρδεξα σ΄ ένα ν ακρέβατο και παρολίγο ν΄ ασβολοθώ. Εθυμήθηκα πως μια φορά μιτσός, είχα θωρεμένες στο ίδιο πεζουλάκι δυο γειτονοπούλες να τρώνε μια πρασινάδα απού κόβγανε απού τη γης. Εγώ ΄μουνε αλλαργωπά, δεν εξεκαθάρισα ίντα τρώγανε κι όντε ν΄ απόσωσα ήτονε φευγάτες. Ήθελα κι εγώ να δοκιμάσω από εκείνονα απού θάρουνα πως ετρώγανε κι αυτό το παντέρμο ήτονε σφάκα ροζογάλι και βρώμιε. Θυμούμαι απούρθε η μάνα μ΄ εκειά, τση ΄δεικσα ίντα ΄φαγα κι ήτονε δρακοντές. Οι γειτονοπούλες είχανε φαωμένες πράμα γαλατσίδες απού γλυκίζουνε.

Για να πάω και σ΄ άλλο λιόφυτο εζορίστηκα γιάντα ΄τανε μπίκου ρίζωμα. Τόχε σιοβολήσει ο κύρης μου πεζούλια πεζούλια με τη σκαλίδα και με ξερολιθιά για τα τσιλάσματα. Όξω από τσούριος είχενε και ετόσεσας πέτρες απού δεν είχε ίντα να τσοι κάμει, γιαυτό τσοι μονομέριασε κι έκαμε έχτισε ένα λουσόθηρο σαν ένα μιτσό πύργο.

Τσοι παντέρμες σιάδες απού ΄χομε στο χωριό. Στσοι πιο πολλούς τόπους του χωριού ανε τζουρήσεις, δε θα σταματήσεις παρά στη ρετζάκα στη γ-κάτω ν΄ άκρα. Όντε ν΄ είμαστονε μιτσοί τσουρούσαμε απού τσι δέτες τσουρδάλους και τσι γροικούσαμε να καταχτυπούνε και να καταβαίνουνε στο ρυάκι. Ανε μ- πετυχαίνανε κιανένα άθρωπο γή έχνος θα το μισερώνανε, γή θα τ΄ αφήνανε σέκος. Σε κείνουσας τσοι δέτες αναστορούμαι μια γερόντισα χωριανή να τζαγκουρνομαδιέται, γιάντα είχε η παντέρμη μιαν αίγα ούλη κι ούλη και τση φουρκίστηκε.

Έψακσα κι ένα καβούσι απού πάντοτες τα παλιότερα χρόνια είχε νερουλάκι, κιαμιά βολά ως το πσιμοκαίρι, αλλά ΄τονε ντίπις στερεμένο. Μα κι οι τζομπριστάκοι απούχανε νερό ως τα θεριστά και τ΄ αλωνέματα, μουδ΄ ογρασιά δεν έχουνε οφέτος κι ας είναι Μάης ακόμης.
Ήθελα να πάω και σ΄ ένα ξωτάρικο λιοφυτάκι στη μ-παπούρα, παρά δεν επρολάβαινα. Θα πεταχτώ μιαν απαραματέ να δω μήμπανα το φάγανε οι βάτοι, οι γ΄ ελιές σάικα θαν΄ είναι γεμάτες κατσογριλίδια. Αυτό πρέπει νε γεννούνε τράπες, να μονομεριάσει η περουσία γιάντα με τα αποκομάτσουλα στη μιαν άκρα και στην άλλη, πλια είν΄ η φασαρία παρά το καλό ν-τονε

Εδά απού σασε λέω για τη βεδέμα, γιάντα εκείνηνα τη σοδειά ανειμένω, θα σασε πω και κατιντίς απού μ΄ ανόχλησε. Ήμουνε παωμένος προ καιρού στη χώρα και επήγα σ΄ ένα μεγάλο μπακάλικο, απού ΄βάστα ένα ν-τόπο σαν το μισό χωριό. Ήτονε γεμάτο πσούνια, μόνο παράδες νάχεις να πσουνίζεις και σακούλια να τα γεμίζεις. Επήρα καμπόσα πραματάκια και πήγα σε μια γ-κοπελιά απού κάθουντανε εκειά απού έπγαινες να πορίξεις, τσ΄ είπα να τα γράψει στο μπακαλοτέφτερο και με τη μ-πρώτη βγαρμασιά τση βεδέμας να πάω να τηνε πλερώσω. Έπιασε το Θεό από το μ-πόδα, επ΄ ουδενί να μου συβαστεί. Ετούτονα μου βαροφάνηκε, γιάντα μ΄ έχει νάμαι κιανείς απατεώνας; Μπορεί να μη με κατέει, αλλά σάικα δε θα τη μ-περιπαίξω ν΄ αφήσω απλέρωτα τα βερεσέδια. Εγάειρα στο χωριό αναγκάδος κι ήτονε ετούτονα το αίτιο. Την επλέρωσα, αφού δε μου τα μου τα ΄δωκε βερεσέ και δεν απομείνανε παράδες να πάω στα στιβανάδικα να σιάξω τα καθημερνά στιβάνια. Εξαχασκίσανε τόσονα απού πορίζει όξω ο δάχτυλας του ζερβού μου πόδα και κουτουλεί στσοι πατυχάλους.

Ο μπακάλης στο χωριό μου δούδει βερεσέ, αλλά το πλια πως απανογράφει. Μαζώνουνται όμως τα χρέη και τα βερεσέδια, κι έχουμε φαωμένη τη βεδέμα πριχού να ΄ρθει. Έχω ύστερα τη κερά να γούζιεται πως τρώει ούλη την ογρασιά του χειμώνα στσ΄ ελιές, δίχως νάχει η γ-ίδια κιανένα διάφορο.

Εκειά στο μεγάλο μπακάλικο εθώρουνα την γ-κοπελιά απού ΄κανε λογαριασμό πως επετούσανε τα χέρια τζη και σκεφτούμουνε πως θα ν΄ είναι μαζώχτρα απού τσοι λίγες. Ανε γ-κάτεχα πουν΄ ο κύρης τση δε μ΄ έγνοιαζε να πάω να τη γ- κλείσω απουνταδά για το χειμώνα κι ας μη μούδωκε τα πσούνια βερεσέ. Αυτή σάικα, άμα τηνε βάλεις με τσοι μαζώχτρες του παλιού καιρού θα ν΄ είναι από κείνεσας απού μαζώνανε πέντε και παράνω καλάθια τη μέρα. Όη σαν τη κερά απού μάζωνε δυο-τρια και πλια ΄τονε η μουρμούρα, παρά το καλό τζη. Ούλοι το κατέμε πως ήτονε βάσανο οι τσουνάτες, προπαντός από το Γεναροφλέφαρο από εβγαίνανε οι πρασινάδες κι έπρεπε να πσάκσεις μια μια την ελιά μέσα στα τα χόρτα.

Οπέρυσις είχα αναμαζώξει για τσοι αμπασάδες στη βεδέμα ένα ν΄ εργάτη απού μου φαίνουντανε δυναμάρης. Ήθελα να μου κουβαλεί τα λιδόπανα και τ΄ άλλα ζυμπράγαλα, να αναβαστά στο φόρτωμα του γαιδάρου γή να ραβδίζει και κιαμιά λιανολιά. Μα αυτός ήτονε, με το συμπάθειο δηλαδής, γιάντα δε θέλω να κακολαλώ τσ΄ εργάτες, δρούβαλης. Δυο φορές εκειά ΄που φορτώναμε, μου ξεσομάρωσε το γάιδαρο. Καλιά δουλειά θα ν΄ έκανα με μια φορτωτήρα, γιάντα το χτήμα είναι πραγαλό και δε γ- κουνεί στο φόρτωμα. Άμα τούδινα κιαμιά δέμπλα να ραβδίσει λιανολιές, εράβδιζε για δυο χρόνους, γιάντα εκατέβαζε τη μισή ν΄ ελιά κάτω. Μια βροχεράδα απού ΄λειπε η κερά του ΄πα να πάει να φέρει αυγά απού τσ΄ όρθες να τηγανίσομε. Έφερε ο αναστεναμένος και το πότωκο απού ΄χε ουριάσει, το ΄σπασε στο τηγάνι και βρώμεσε το τηγάνι και το σπίτι. Μου αναθυβάλισε στο νου έναν΄ άλλο απού ΄χαμε πάρει τα παλιότερα χρόνια να μασε κάμει κιαμιά καλλουργιά, απού πλια ντρέτα επγαίνανε τα βούγια παρά κεινονά. Άμα έπγαινε να παραβολιάσει στο χωράφι, πια πολύ φοβούμουνε να μη τσουρίσει ο ίδιος απού το δέτη, παρά το ζευγάρι.

Κι όντε πάω να κόψω λάδι για να βγάλω τσοι υποχρέωσες, έχω άλλα νταραβέρια με τα μετράρια ν΄ τονε. Να μου λέει πως αν είναι τόσεσες γραμμές το λάδι πιάνει τόσονε, ανείναι παράνω γραμμές κατεβαίνει τοσονέ κι άλλα παράξενα. Μωρέ του λέω ίντα μου λέεις για γραμμές και τέθοια, απού ούλα τα χρόνια επουλιούντανε το λάδι βάση πεντάρι. Εκείνονα το γ-καιρό εφέρναμε με το μουλάρι κάθε βράδυ τσ΄ ελιές και τσοι φκερέζαμε σε μια γωνιά μέσα στο σπίτι. Άμα δεν έκανε κακοκαιριά ερχούντανε κάθε δέκα μέρες, απάνω κάτω, οι γ-αλιτριβιδιάροι, τσοι σακιάζανε σε δικά ν-τονε σακιά και κιαμιά φορά εψιλοσούρωνε το λάδι. Εκειά απού ΄τονε ο σωρός έβγανε νταγκίλα κι εβάναμε για καιρό, απίς ετελειώνανε οι ελιές, ασβέστες να φύγει. Όντε ν΄ ερχούντανε οι αλιτριβιδιάροι ετοιμάζαμε κι ένα μεζεδάκι γιάντα η δουλειά απού κάνανε ήτονε σκοτωμός.

Απίς αναληκώθηκα κι έχω δικά μου μετόχια, δε φοβούμαι άλλους λαδάδες στο Νομό παρά το ΛιονοΜανώλη απού τα Παλιά Ρούματα και το ΜουντοΟδυσσέα απού το Έλος. Είμαστονε κι τρεις ελιδάροι απού, όη να το παινευτούμε, είναι πολλοί απού κάνουνε λιγότερο λάδι από κείνονα που μασε παίρνει για τα βγαρτικά το αλιτριβειδιό και τ΄ ονοματίζουνε δικαιωμα. Αφού όντε θέλομε να κόψομε λάδι συνονογούμαστονε αναμετάξυ μας να μη μ-πάμε κι οι τρεις, μα μουδέ κι οι δυο, για μη μ-πουληθούννε μαζωμένα, τόσανα λάδια απούχουμε. Α δε το κάμομ΄ ετσά δε θα μπορεί να πουλήσει άλλος χρισιανός λάδι για πολύ γ-καιρό. Το πουλούμε κάθα γεις ξεχωριστά και πάλι το δίνομε κοματέ – κοματέ γιάντα έτσα δε γ-κάνομε ζημιά στσ΄ αποδέλοιπους απού θέλουνε να πουλήσουνε κι αυτοί λάδι. Χάρη θα πρέπει να μασε χρωστούνε.

Ώφου εδά τόδα πως επερέσανε τα μεσάνυχτα και παραιτώ ίδια ΄δα το γ-κοντυλοφόρο. Δε θα ν΄ έω ξυπνημό το πρωί και θα γούζιεται πάλι η κερά πως κάνω το γραμματικό και θα ψοφήσουνε από τη μ-πείνα τα ζούμπερα.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

1 Comment

  1. Συγχαρητήρια, κύριε Μπομπολάκη! (υποθέτω πως είστε από την Κεφάλα.. Μακάρι να ήταν δυνατόν να αποτυπωθεί στο χαρτί και το ήθος και το ύφος τού κρητικού ιδιώματος. Ευχή μου είναι να υπάρχουν πιο συχνά τέτοια κείμενα που ζωντανεύουν παλιά αξέχαστα ακούσματα.

    Για τους νεότερους (ή ξένους) αναγνώστες θα ήταν χρήσιμο ένα γλωσσάρι με παράθεση της σημασίας λέξεων που έχουν ξεχαστεί (ξελαρμίσει ροζογάλι μπίκου λουσόθηρο ξωτάρικο αναγκάδος Εξαχασκίσανε πατυχάλους αμπασάδες ζυμπράγαλα πραγαλό αναληκώθηκα κ. ά.). Θα βοηθούσε αυτό και τη Λεξικογραφία.
    Σημειώνω και το ότι αρκετές λέξεις θα έπρεπε να έχουν γραφτεί διαφορετικά (π. χ. ασμπαίρδεξα σιοβολήσει ανειμένω πότωκο φκερέζαμε κ. ά).
    Περιμένουμε νεότερα!

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα