Τριώδιο ονομάζεται το Λειτουργικό Βιβλίο της Εκκλησίας μας,το οποίο περιλαμβάνει τους Ύμνους των Κυριακών, απο την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο πρίν την Τελετή της Αναστάσεως.
Η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου είναι αφιερωμένη στην διδακτική παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, την οποία ο Κύριος διηγήθηκε, προκειμένου να διδάξει την αρετή της ταπεινώσεως και να στηλιτεύσει την έπαρση.
Από τη μία η τάξη των Φαρισαίων εκπροσωπούσε την υποκρισία και την εγωιστική αυτάρκεια και έπαρση. Τα μέλη της ήταν απόλυτα αποκομμένα από την υπόλοιπη ιουδαϊκή κοινωνία, ενώ αποτελούσαν λαθεμένα, το μέτρο σύγκρισης της ευσέβειας και της ηθικής για τους Ιουδαίους.
Από την άλλη οι τελώνες ήταν η προσωποποίηση της αδικίας και της αμαρτωλότητας. Ως φοροεισπράκτορες των κατακτητών Ρωμαίων διέπρατταν αδικίες, κλοπές, εκβιασμούς και άλλες ειδεχθείς ανομίες,γι’ αυτό τους μισούσε δικαιολογημένα ο λαός.
Δύο αντίθετοι άνθρωποι λοιπόν της κοινωνίας, οι οποίοι εκπροσωπούσαν τις δύο αυτές τάξεις, ανέβηκαν στο ναό να προσευχηθούν.
Ο πρώτος,ο νομιζόμενος ευσεβής, έχοντας την αυτάρκεια της δήθεν ευσέβειάς του ως δεδομένη, στάθηκε με έπαρση μπροστά στο Θεό και άρχισε να απαριθμεί τις αρετές του, οι οποίες ήταν πραγματικές. Τις εξέθετε προκλητικότατα, εις τρόπον ώστε απαιτούσε από το Θεό να τον επιβραβεύσει γι’ αυτές.
Πορεύει σε αήθη σύγκρισή του με άλλους ανθρώπους και ιδιαίτερα με τον συμπροσευχόμενό του τελώνη.
Αντίθετα ο όντως αμαρτωλός τελώνης συναισθανόταν τη δεινή του κατάσταση, έτσι με συντριβή και ταπείνωση ζητούσε το έλεος του Θεού. Αυτή η μετάνοιά του, τον δικαιώσε μπροστά Του, γι’ αυτό γίνεται δεκτή η προσευχή του. Ενώ του υποκριτή Φαρισαίου, που σώρευσε τον εαυτό του με περισσότερο κρίμα, εξαιτίας της εγωπάθειάς του, όχι.
Σύμφωνα με την ανωτέρω ευαγγελική περικοπή, ο Ιησούς μιλώντας στους μαθητές του φανερώνει την αξία της ταπεινοφροσύνης και της συγγνώμης του Τελώνη, που έχει συναίσθηση των αμαρτιών του. Σε αντίθεση με τον αλαζόνα Φαρισαίο, που με την υποκρισία του παρουσιάζει τον εαυτό του ως το τέλειο άνθρωπο. Και καταλήγει με το γνωμικό: «Πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται».
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να ζήσουμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Να μην παρασυρόμαστε από αυτά που βλέπουμε να πράττει ο κόσμος. Να πάρουμε δύναμη από το παράδειγμα του Χριστού, των Αποστόλων και των Αγίων μας, που αντιμετώπισαν θλίψεις και διωγμούς στη ζωή τους, στην προσπάθεια τους να ζήσουν σύμφωνα με το θέλημα του Θεού.
Να θυμόμαστε πάντα, όταν διωκόμαστε, επειδή προσπαθούμε να ζήσουμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, αυτά που μας αναφέρει ο Χριστός στους Μακαρισμούς: «Να αισθάνεστε χαρά και αγαλλίαση, γιατί θ’ ανταμειφθείτε και με το παραπάνω στους ουρανούς».
«Μὴ προσευξώμεθα φαρισαϊκῶς, ἀδελφοί· ὁ γὰρ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, τελωνικῶς διὰ νηστείας κράζοντες· Ἱλάσθητι ἡμῖν ὁ Θεός, τοῖς ἁμαρτωλοῖς».
Καλό τριώδιο!!
Αρχιμανδρίτης
του Οικουμενικού Θρόνου Μελχισεδέκ Αμπελικάκης
