» Πρωτοποριακό πρόγραµµα του ΑΠΘ παρουσιάστηκε και στα Χανιά
Η πιλοτική εφαρµογή ενός πολύτιµου επιστηµονικού εκπαιδευτικού εργαλείου για τον περιορισµό της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης και των θεωριών της ψευδοεπιστήµης που διακινούνται µέσω διαδικτύου, βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή την περίοδο στην Ελλάδα και την Πορτογαλία.
Ο λόγος για το πρόγραµµα Shazaam που “τρέχει” στα Χανιά, τη Λέσβο, τη Μαδέρα και το Πόρτο Σάντος, µε στόχο να εκπαιδεύσει τη γενιά Ζ -και ιδίως µέλη της που ζουν σε αποµακρυσµένες ή νησιωτικές περιοχές- να διακρίνει και να αντιµετωπίζει κριτικά πληροφορίες που δεν βασίζονται σε επιστηµονικά δεδοµένα ή παρουσιάζονται παραπλανητικά µε τον “µανδύα” της επιστήµης.
Όπως εξήγησε µιλώντας στα “Χ.ν.” η συντονίστρια του προγράµµατος – αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τµήµα ∆ηµοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ Ιωάννα Κωσταρέλλα το έργο χρηµατοδοτείται από το European Media and Information Fund, το οποίο εστιάζει στη γενιά Ζ (νέοι 18-28 ετών) και πως τα µέλη της προσλαµβάνουν την πληροφορία και αποκωδικοποιούν επιστηµονικές πληροφορίες.
Οι δύο εταίροι του προγράµµατος είναι το Τµήµα ∆ηµοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ και η πορτογαλική τεχνολογική εταιρία MOG Technology, ενώ συνεργαζόµενοι εταίροι είναι 5 µη κυβερνητικές οργανώσεις από την Ελλάδα και την Πορτογαλία (Teatro Metaphora, Poliana, Startup Greece, AwareIn, Camara Municipal).
«Ειδικά µετά τον covid υπάρχει µια τεράστια συζήτηση σε σχέση µε τη διάχυση ψευδοεπιστηµονικών θεωριών και την παραπληροφόρηση», σηµείωσε η κα Κωσταρέλλα και πρόσθεσε ότι στο πλαίσιο αυτό το πρόγραµµα αποσκοπεί στο να εφοδιάσει τους νέους αλλά και εκπαιδευτικούς µε σύγχρονα εργαλεία που θα ενισχύσουν την κριτική σκέψη και την ικανότητα των χρηστών του διαδικτύου να µπορούν διακρίνουν ανυπόστατα στοιχεία, ψέµατα ή ψευδοεπιστηµονικές θεωρίες.
Πώς όµως επιτυγχάνεται αυτό; «Χρησιµοποιούµε ένα συνδυασµό εργαλείων που έρχονται από τις κοινωνικές επιστήµες -και ειδικότερα παιδαγωγικές και διδακτικές µεθόδους που βασίζονται στην άτυπη εκπαίδευση- µε τεχνολογικά εργαλεία, όπως για παράδειγµα βίντεο που διαψεύδουν βασικές ψευδοεπιστηµονικές θεωρίες γύρω από τη διατροφή, την τεχνική νοηµοσύνη, την κλιµατική αλλαγή και θεωρίες περί “αεροψεκασµών” και προωθώντας την επιστηµονική µεθοδολογία και έναν τρόπο ελέγχου των πληροφοριών ώστε να διαπιστώνεται αν αυτές στέκονται και είναι επιβεβαιωµένες».
ΕΝΑ Ι∆ΙΑΙΤΕΡΟ ΠΑΙΧΝΙ∆Ι
Παράλληλα, η επιστηµονική οµάδα που “τρέχει” το πρόγραµµα έχει δηµιουργήσει ένα παιχνίδι που παίζεται στον υπολογιστή και το οποίο µοιάζει µε ένα τυπικό επιτραπέζιο παιχνίδι, στο οποίο οι παίχτες καλούνται για να κερδίσουν να απαντήσουν σε διάφορα ερωτήµατα που αφορούν επιστηµονικά θέµατα.
«Ουσιαστικά µέσα από τον συνδυασµό κλασικών παιδαγωγικών µεθόδων και νέων τεχνολογικών εργαλείων προσπαθούµε να τραβήξουµε το ενδιαφέρον της γενιάς Ζ, η οποία χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι ο χρόνος που µπορούµε να κρατήσουµε την προσοχή αυτών των ανθρώπων σε ένα θέµα είναι πολύ µικρότερος συγκριτικά µε παλαιότερες περιόδους», εξήγησε η κα Κωσταρέλλα.
ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ
ΣΕ ∆ΥΟ ΕΠΙΠΕ∆Α
Το πρόγραµµα Shazaam έχει χρονικό ορίζοντα υλοποίησης 18 µήνες. Ξεκίνησε τον Νοέµβριο του 2023 και θα ολοκληρωθεί τον Απρίλιο του 2024.
Οι εκπαιδεύσεις στο πλαίσιο του προγράµµατος βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ αφότου ολοκληρωθεί όλο το εκπαιδευτικό υλικό (βίντεο, παιχνίδι κ.λπ.), θα είναι διαθέσιµο µέσα από την ιστοσελίδα shazaam.eu µε τη µορφή ενός εκπαιδευτικού οδηγού, για όλους όσους θέλουν να το αξιοποιήσουν στο πλαίσιο της τυπικής ή της άτυπης εκπαίδευσης.
«Είναι δύο τα είδη εκπαιδεύσεων που υλοποιούµαι: ένα µονοήµερο πρόγραµµα κι ένα τριήµερο όπου ουσιαστικά εκπαιδεύουµε ανθρώπους που µπορούν οι ίδιοι να µετεκπαιδεύσουν νέους», επεσήµανε, µιλώντας στα “Χ.ν.”, ο Νίκος Βρύζας που εργάζεται ως Εργαστηριακό και ∆ιδακτικό Προσωπικό στο Τµήµα ∆ηµοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ και είχε την ευθύνη για το εκπαιδευτικό πρόγραµµα που “έτρεξε” σε συνεργασία µε την ΜΚΟ Startup Greece και ολοκληρώνεται σήµερα, Παρασκευή, στα Χανιά.
Ο κ. Βρύζας τόνισε ότι το πρόβληµα της παραπληροφόρησης και των ψευδοεπιστηµονικών θεωριών είναι ένα σύνθετο πρόβληµα και δεν θα πρέπει να προσεγγίζεται απλοϊκά: «∆εν σηµαίνει ότι όποιος υιοθετεί ψευδείς θεωρίες είναι χαζός. Είναι ένα φαινόµενο που έχει να κάνει µε τις κοινωνικές συνθήκες, µε συναισθηµατικές και ψυχολογικές παραµέτρους», τόνισε και εξήγησε ότι οι ασκήσεις που εφαρµόζονται κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης επιχειρούν η οµάδα των εκπαιδευόµενων να φτάσει “µαιευτικά” σε συµπεράσµατα: «∆εν είναι στόχος να πει ο εκπαιδευτικής τι είναι σωστό ή λάθος, αλλά να υποδείξει µία µεθοδολογία επεξεργασίας των πληροφοριών. Άλλωστε το θέµα στην παραπληροφόρηση και την ψευδοεπιστήµη δεν είναι να τα ξέρεις όλα. Κανείς δεν τα ξέρει όλα. Το ζητούµενο είναι να µην είσαι αδιάλλακτος και να εµπιστεύεσαι µεθόδους επιστηµονικές».
Γιατί όµως το πρόγραµµα εστιάζει στη γενιά Ζ, πέρα από το προφανές που έχει να κάνει µε τη στενή σχέση που έχουν οι νεότερες γενιές µε τις σύγχρονες τεχνολογίες; «Η γενιά Ζ θεωρείται η γενιά που έχει χάσει την πίστη της σε αυθεντίες. Αυτό έχει το θετικό ότι αµφισβητεί πράγµατα αλλά προκύπτουν κάποια παράπλευρα ζητήµατα», ανέφερε ο κ. Βρύζας, ενώ υπογράµµισε ότι ακριβώς επειδή το πρόβληµα της παραπληροφόρησης είναι ιδιαίτερα σύνθετο γι’ αυτό στο πλαίσιο του προγράµµατος γίνεται µια διεπιστηµονική προσέγγιση συνδυάζοντας µεθόδους κοινωνικών επιστηµών µε προηγµένα ψηφιακά εργαλεία.
