Στην προσπάθεια ολοκλήρωσης των επιχειρήσεων των Γερμανών κατάληψης της Βαλκανικής Χερσονήσου, (σχέδιο “Marita”) ο αντιπτέραρχος Κουρτ Στούντεντ, κατορθώνει να πείσει τον Χίτλερ για αεροπορική εισβολή στην Κρήτη λέγοντάς του ότι με τη μέθοδο του αιφνιδιασμού, η επιχείρηση είναι εύκολη για τις γερμανικές δυνάμεις και είναι υπόθεση το πολύ δύο 24ώρων.
Η κατάληψη της Μεγαλονήσου για τους Γερμανούς είναι ζωτικής σημασίας στα παραπέρα σχέδιά τους, που ήταν η προώθηση των δυνάμεών τους στη Μέση Ανατολή και η ενίσχυση του Βορειοαφρικανικού μετώπου (Αfrica Corps). Γνώριζαν επιπλέον ότι με την κατάληψη του νησιού θα έπλητταν καίρια το βασικότερο ορμητήριο των Συμμάχων στη νοτιοανατολική πτέρυγα της Μεσογείου. Ταυτόχρονα θα εκμηδένιζαν τη δυνατότητα βομβαρδισμού των Ρουμανικών πετρελαιοπηγών στο Πλοέστι από τα βρετανικά αεροπλάνα. Το πόση σημασία έδιναν σ’ αυτή την επιχείρηση οι Γερμανοί, φάνηκε από το γεγονός ότι καθυστέρησαν για μερικές εβδομάδες το σχέδιο “Barbarossa” που απέβλεπε στην κατάληψη της Σοβιετικής Ένωσης και ακόμα ότι χρησιμοποίησαν τις επίλεκτες δυνάμεις του Στρατού τους προκειμένου να στεφθεί με επιτυχία η επιχείρηση.
Παρότι το Μεταξικό καθεστώς είχε αποδυναμώσει την άμυνα του νησιού, μετά το αντιδικτατορικό κίνημα του ’38 των Κρητών που φανέρωσε για μια ακόμα φορά το δημοκρατικό φρόνημά των και τη Βενιζελική τους παράδοση και παρότι η 5η Μεραρχία του νησιού είχε μεταφερθεί, μετά την επιστράτευση του Ελληνοϊταλικού πολέμου στην Αλβανία, όπου είχε μεγαλουργήσει με τα ανδραγαθήματά της, εντούτοις η Κρήτη θα ορθώσει το ανάστημά της στις αήττητες ανά την Ευρώπη σιδηρόφρακτες γερμανικές φάλαγγες, πράγμα που οφείλεται στη γενναία στάση των ηρωικών κατοίκων της, αλλά και στη μαχητική παρουσία των συμμαχικών στρατευμάτων, κυρίως της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, που είχαν αναλάβει την περιφρούρηση του νησιού. Άλλα είχαν αποσταλεί με πρωτοβουλία του Τσώρτσιλ και άλλα είχαν έλθει στο νησί μετά την κατάληψη του χερσαίου ελληνικού χώρου.
Αρχηγός των συμμαχικών δυνάμεων (Creforce), είχε ορισθεί, στις 30 Απριλίου 1941, ο Νεοζηλανδός υποστράτηγος Φρέιμπεργκ (Freyberg) που είχε διασπείρει τις δυνάμεις στα απειλούμενα κατά την κρίση του σημεία του νησιού. Οι δυνάμεις αυτές -ανερχόμενες στις 30.000- δεν έπασχαν ως προς τον αριθμό, αλλά κυρίως ως προς τον τομέα της ομοιογένειας, της διάταξης και της διοίκησης. Άλλωστε και o ίδιος ο Διοικητής τους ο προαναφερόμενος υποστράτηγος Φρέιμπεργκ (Freyberg), έμπειρος πολέμαρχος 17 τραυμάτων, αποδείχθηκε κατώτερος των περιστάσεων, αφού πρώτον παγιδευμένος στη λαθεμένη εμμονή του ότι, αν επιδιώξουν οι Γερμανοί την κατάληψη του νησιού, θα το επιχειρήσουν μέσω θαλάσσης, πράγμα που δεν έγινε και δεύτερον στις πιο κρίσιμες ώρες του αγώνα για ανακατάληψη του αεροδρομίου Μάλεμε από τον Αυστραλό Διοικητή Άντριους, επέδειξε πρωτοφανή απειρία και ατολμία.
Οι Γερμανοί από την άλλη μεριά, με προγραμματισμένο σχέδιο από τις 14 Απριλίου σποραδικά και αργότερα συστηματικά, άρχισαν τους βομβαρδισμούς του νησιού, με επίκεντρο το λιμάνι της Σούδας και άλλα στρατηγικά σημεία μέχρι την 20ή του Μάη, οπότε έπεσαν οι πρώτοι αλεξιπτωτιστές. Στο εγχείρημά τους αυτό, χρησιμοποίησαν την 5η Μεραρχία Μελανοχιτώνων, την 7η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών, καθώς επίσης και περί τα 1.300 αεροπλάνα. Ο κατακτητής είχε διαβλέψει ότι μια εισβολή στο νησί μόνο μέσω θαλάσσης τουλάχιστον στην πρώτη φάση θα είχε οικτρό τέλος και θα ήταν γι’ αυτόν μια καθαρή πράξη αυτοκτονίας, μιας και ο βρετανικός στόλος κυριαρχούσε στη Μεσόγειο.
Σε σύντομο λοιπόν χρονικό διάστημα οι Γερμανοί είχαν κατασκευάσει πρόχειρα πολεμικά αεροδρόμια στην Κόρινθο, στα Μέγαρα, στην Τανάγρα, στην Ελευσίνα και σε γειτονικά στην Κρήτη νησιά, όπως Κύθηρα, Μήλος, Κάρπαθος.
Οι Γερμανοί ακόμα γνώριζαν ότι η κατάληψη του νησιού και η οριστική επικράτησή τους εξαρτιόταν από την κατάληψη των αεροδρομίων του νησιού Μάλεμε και Ηρακλείου.
Με την έναρξη των επιχειρήσεων την 8η πρωινή της 20 Μαΐου 1941, φάνηκε το ιδιόμορφο σκηνικό μιας γιγαντομαχίας, όπου οι δυνάμεις των αιθέρων προσπαθούν να επιβληθούν στις χερσαίες δυνάμεις. Το σχέδιο επιχείρησης έχει εκπονήσει η Λουφτβάφε (Luftwaffe) με προτροπή του Γκέρινγκ, αρχηγού της Πολεμικής Αεροπλοΐας και έχει την ονομασία “Ερμής” (Mercur).
Κατάληψη του κύριου αεροδρομίου του νησιού Μάλεμε, σημαίνει προγεφύρωμα των Δυνάμεων του Γ’ Ράιχ και κατά συνέπεια προσγείωση αεροπλάνων με πλήρη εφοδιασμό σε έμψυχο δυναμικό και υλικό εξοπλισμό.
Η Κρήτη το τρίτο δεκαήμερο του Μάη το 1941 μετατράπηκε σε φλεγόμενη κόλαση.
Η αντίδραση της λεβέντικης Κρητικής ψυχής, του άμαχου πληθυσμού της Μεγαλονήσου κίνησε τον παγκόσμιο θαυμασμό. Άντρες, γυναίκες, αμούστακα παλικάρια πολέμησαν τον Γερμανό εισβολέα. Οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να διαθέσουν στην Κρήτη τεράστιες δυνάμεις, το άνθος του στρατού τους. Οι απώλειές τους υπήρξαν τρομακτικές, σε άνδρες 8.000 περίπου μαζί με τα θύματα των νηοπομπών.
Όταν ο Χίτλερ κάλεσε τον Στούντεντ να τον παρασημοφορήσει για την κατάληψη του νησιού δεν παρέλειψε να πει: «Η Κρήτη απέδειξε ότι οι μεγάλες ημέρες των αλεξιπτωτιστών ετελείωσαν». Αλλά και μετά από λίγο χρόνο ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ, στα απομνημονεύματά του θα γράψει: «Στην Κρήτη ο Γκαίρινγκ κέρδισε μία πύρρειο νίκη, γιατί με τις επίλεκτες δυνάμεις που σπαταλήθηκαν, εύκολα θα μπορούσε να κατακτήσει την Κύπρο, τη Συρία, το Ιράκ, ίσως και την Περσία».
Αλήθεια πάντως είναι ότι μπορεί οι Γερμανοί τον Μάη του 1941 να κέρδισαν μια μεγάλη νίκη στο “νησί των Γενναίων”, αλλά η ζημιά τους ήταν μεγαλύτερη.
Εάν λάβουμε υπόψη ότι πέρα από τις τρομερές απώλειές τους, η καθυστέρησή τους στην Κρήτη επέτρεψε στον Άγγλο στρατηγό Γουέιβελ (Wavell) να οργανώσει την άμυνα της Αιγύπτου και τους αφαίρεσε την ευκαιρία να αρχίσουν τις επιχειρήσεις στη Σοβιετική Ένωση, τον κατάλληλο χρόνο. Η αντίστροφη μέτρηση για τις Δυνάμεις του Φασισμού είχε αρχίσει.
Η αδούλωτη και περήφανη όμως, κρητική ψυχή θα πολεμήσει κατά τη διάρκεια της Κατοχή ασταμάτητα και αδιάκοπα τον Γερμανό κατακτητή. Τα αντίποινα των Γερμανών είναι φοβερά, εκτελέσεις, ολοκαυτώματα, ερημώσεις.
Τρανά παραδείγματα η Κάντανος, το Κοντομαρί, ο Γαλατάς, ο Αλικιανός, η Αγιά, τα Ανώγεια, η Βιάννος και ο Μέρωνας…
Παντού μνημεία πεσόντων, μνημεία ηρώων.
Οι εθνικές αντιστασιακές ομάδες στην Κρήτη με ενότητα και σύμπνοια, θα αγωνιστούν μέχρι να φύγει και ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης.
Η Μάχη της Κρήτης, αποτελεί αναμφισβήτητα ένα σημαντικό και καθοριστικό γεγονός της παγκόσμιας ιστορίας, αλλά και για την Ελληνική Ιστορία αποτελεί ένα λαμπρό κεφάλαιο δόξας και τιμής.
«Ακριβώς στην ώρα τους…»
«Ακριβώς στην ώρα τους…», ψέλλισε ο Freyberg παρατηρώντας την γερμανική καταιγιστική αεροαπόβαση να ακουμπά την Κρήτη από το διοικητήριό του στον Αγιο Ματθαίο την 8η πρωινή της 20ης Μαΐου 1941. Η φράση αυτή καταδεικνύει ότι ήταν ενήμερος του γερμανικού σχεδίου Mercur (επιχείρηση Ερμής), πιθανόν από τις υποκλοπές Ultra.
Αραγε ήταν μία φωνή διαμαρτυρίας ότι δεν μπόρεσε ο Βρετανικός στόλος που περιφρουρούσε την Κρήτη να αναχαιτίσει την αεροαπόβαση έστω και για λίγο χρονικά! Πάντως το σίγουρο είναι είναι ότι διαισθάνθηκε τη γερμανική υπεροπλία στον αέρα και την πλήρη κατίσχυσή της!
«Ολα για τον αγώνα…»
Πέρα από τα διαγγέλματα, η καταρρέουσα ελληνική πολιτεία του βασιλιά Γεωργίου του Β΄ για να διασώσει την ύπαρξή της θα διορίσει τον Εμμανουήλ Τσουδερό εκ Ρεθύμνου καταγόμενο, πρωθυπουργό, ο οποίος επαναφέρει βενιζελικούς αξιωματικούς, Εμμανουήλ Τζανακάκη, Αχιλλέα Σκουλά, Σόλων Καφάτο για να οργανώσουν το κρητικό μέτωπο και ο ίδιος κάνει έκκληση «όλα για τον αγώνα…».
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
• Αλεξανδρής Κ., “Το Ναυτικό μας κατά την πολεμικήν περίοδον 1941-45”.
• Γενικόν Επιτελείον Στρατού: “Ο ελληνικός στρατός κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – Η Μάχη της Κρήτης”, Αθήνα 1967.
• Γρηγοριάδης Σ., “Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδος 1941-1967”, Αθήνα 1973.
• Ενεπεκίδης Π., “Η ελληνική αντίσταση”, Αθήνα 1964.
• Κανελλόπουλος Π., “Τα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου 1939-1941”, Αθήνα 1964.
• Καρτιέ Ρεμόν, “Ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου”, εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα 1964.
•Σακελαρίου Α., “Η θέση της Ελλάδας εις τον Δεύτερον Παγκόσμιον Πόλεμον”.
• Τσώρτσιλ Ουίνστον, “Απομνημονεύματα”.
• Beevor Antony,“Κρήτη: η Μάχη και η Αντίσταση”.
*Καθηγητής – Συγγραφέας
