Στο θαυµάσιο αφιέρωµα των ‘‘Χ.Ν.’’ στους Λακκιώτες και τους Λάκκους έχω και εγώ να προσθέσω το παρακάτω άγνωστο χρονικό.
Ως γνωστόν λίγες ώρες πριν αρχίσει η Γερµανική επίθεση κατά της Κρήτης, ο βασιλιάς Γεώργιος και ο πρωθυπουργός Εµµανουήλ Τσουδερός έφτασαν στα Περβόλια, λίγο έξω από τα Χανιά και εγκαταστάθηκαν στο σπίτι του Λακκιώτη οπλαρχηγού του Μακεδονικού Αγώνα Γεωργίου Βολάνη:
Οι Γερµανοί, όµως, µέσω πρακτόρων τους, και ίσως µε ενηµέρωση από το Γερµανικό Προξενείο Χανίων, γνώριζαν ακριβώς τις κινήσεις τους και επιχείρησαν αµέσως να καταλάβουν το κτήµα Βολάνη και να αιχµαλωτίσουν βασιλιά και πρωθυπουργό. Αποκρούστηκαν όµως από τους Κρητικούς µαχητές και τη βρετανική φρουρά και είχαν µεγάλες απώλειες. Μπροστά στον κίνδυνο αιχµαλωσίας, λοιπόν, βασιλιά και πρωθυπουργού, πάρθηκε η απόφαση να αναχωρήσουν το συντοµότερο για Αίγυπτο. Πεζοπορώντας έτσι διά µέσω των Λευκών Ορέων και του Φαραγγιού Σαµαριάς έφθασαν στην Αγυιά Ρουµέλη, απ’ όπου τους παρέλαβε βρετανικό πολεµικό πλοίο. Για συνοδεία και ασφάλεια τους διάλεξε ο Βολάνης δεκαεπτά έµπιστους σ’ αυτόν Λακκιώτες.
Ο Τσουδερός πριν την αναχώρησή τους από τα Περιβόλια φώναξε τον Βολάνη και του παρέδωσε είκοσι µεταλλικές βαλίτσες οι οποίες περιείχαν απόρρητα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών, ώστε να τις διαφυλάξει µέχρι τέλους του πολέµου.
Ο Βολάνης µετέφερε µε φορτηγό αυτοκίνητο τις βαλίτσες µε τα αρχεία στο χωριό Λάκκοι, όπου τις παρέδωσε στον συγγενή του άλλο Γεώργιο Βολάνη για φύλαξη.
Επειδή, όµως, πληροφορήθηκαν ότι από το Γερµανικό Προξενείο και τους πληροφοριοδότες του έγινε αντιληπτό το γεγονός, και µάλιστα οι Γερµανοί νόµιζαν ότι οι βαλίτσες περιείχαν τον χρυσό του ελληνικού θησαυροφυλακίου, και αναµενόταν επίθεση στους Λάκκους για την αρπαγή των βαλιτσών, µεταφέρθηκαν νύχτα σε µια ώρα απόσταση φορτωµένες στην πλάτη ανδρών του Βολάνη και ρίφθηκαν σε ένα βάραθρο των Λευκών Ορέων. Στο βάραθρο Κολωνέ. Σε µια χαράδρα κοντά στους Λάκκους.
Βέβαια, ίσως να υπήρχε και ένα ακόµη πρόβληµα, το ότι είχε γίνει αντιληπτή από κατοίκους της περιοχής η άφιξη των βαλιτσών στους Λάκκους και ότι ίσως πίστευαν ότι περιέχουν χρήµατα.
Γιατί εκείνη την περίοδο όλοι ήταν εξουθενωµένοι από τον πόλεµο και την οικονοµική καταστροφή και αν επρόκειτο πράγµατι για έναν θησαυρό, κανένας δεν θα µπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλειά του.
Στο τέλος του πολέµου, όταν πλέον οι Γερµανοί είχαν αποχωρήσει από την υπόλοιπη Ελλάδα και την Κρήτη και µόνον στην περιοχή των Χανίων διατηρούσαν µια φοβερή πολεµική µηχανή, ο γιος του καπετάν Βολάνη Ιάκωβος, απόστρατος αξιωµατικός και σήµερα δικηγόρος στην Αθήνα, ανέλαβε το έργο της ανασύρσεως των αρχείων αυτών από το βάραθρο. Με πλαστή ταυτότητα και πολλούς κινδύνους πέρασε από τις γερµανικές γραµµές, συνοδευόµενος από υπάλληλο του υπουργείου Εξωτερικών και πηγαίνοντας στους Λάκκους έφθασε στο βάραθρο Κολωνέ. Εκεί µε κίνδυνο κατέβηκαν στο βάραθρο µε σχοινιά και προσπάθησαν να περισυλλέξουν ό,τι ήταν δυνατόν από τα αρχεία αυτά, που µε τα νερά της βροχής και τα χιόνια τεσσάρων χρόνων είχαν καταστραφεί. Όσα έγγραφα και βιβλία βρίσκονταν σε κάποια καλή κατάσταση τα έβαλαν σε σάκους και τα ανέσυραν µεταφέροντας τα αργότερα στο Υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα.
Ένα µεγάλο όµως µέρος ιστορικών εγγράφων και της ίδιας της ιστορίας µας χάθηκε εκεί στο απρόσιτο βάραθρο του Κολωνέ στα Λευκά Όρη.
