Το Μάη σε δοξάσανε Κρήτη μου τα παιδιά σου με την Τιμή και τη Ζωή, που ’θεσα στη (μ)ποδιά σου… (Της ίδιας) Το ρωμαλέο κρητικό ιδίωμα, το αρτεσιανό και το αγνό και το πλεγμένο στον δεκαπεντασύλλαβο είναι ίσως ο πιο δόκιμος τρόπος για ν’ αποτίσουμε ελάχιστο φόρο τιμής στο Επος που έγραψε η Λεβεντογέννα τον Μάη του ’41. Ενα έπος, που συνιστά όλες εκείνες τις παραμέτρους, ώστε να φεγγοβολά στου χρόνου τ’ αετώματα, Μέγα Σημείο Αναφοράς των αναμφισβήτητων και αέναων αξιών του Γένους! …Καλώς ορίσατε! Καλώς ορίσατε, τόσος κόσμος, εκπροσωπώντας όλους τους θεσμούς της Πολιτείας και της Εκκλησίας και του Πολιτισμού. Καλώς ορίσατε, εδώ, στην Κίσαμο πόλη, εδώ, στον Καστελιανό κάμπο, όπου και η απαρχή της ενδοξότερης, της παραδοξότερης -όπως ονομάστηκε- Μάχης του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου! Της νεότερης ιστορίας, δηλαδή.
Καλώς ορίσατε εδώ στον Καστελιανό κάμπο, όπου στις 20 του Μάη του ’41, Τρίτη και αποφράδα, Γερμανοί, αλεξιπτωτιστές, πάτησαν το κατά πρώτον, το Τίμιο Σώμα της Νήσος… με σκοπούς εχθρικούς, εγκληματικούς! Εδώ, στη “Μυρτίλεια κώχη”, να το πω έτσι, 20 του μήνα, το πρωί και ώρα οκτώ και δεκαπέντε λεπτά, πριν από την επίθεση στο Μάλεμε. Συγκλίνουν όλες οι μαρτυρίες βιωματικής αμεσότητας των εμπόλεμων Κισαμιτών και συγκλίνουν οι πληροφορίες όλων των συγγραφέων, Γαλανάκη, Καρτάκη, Γρηγοράκη, Ανδρουλάκη, που άφησαν στις γραφές τους τα άχραντα καθέκαστα του λαϊκού σηκωμού. Για τη συγκλονιστική μάχη στον Κάμπο του Καστελίου! Είχε προηγηθεί ο βομβαρδισμός της μικροπολιτείας με πρώτους στόχους το σχολείο, την εκκλησία, την πλατεία… Για να πυκνώσουν εφιαλτικά, οι βολές της φωτιάς στον βίο και το βιος της Κίσαμος…
Η επίθεση διασάλευσε άξαφνα τη συλλογική γαλήνη και εξήγειρε ταχέως τη συλλογική συνείδηση με την οποία ο κόσμος έκανε πράξη την παράτολμη απόφαση να ορμήσει στον κάμπο, εκεί όπου οι πανάρχαιοι αμπελώνες δέχονταν την προσβολή! Μάης του ’41. Η πατρίδα είχε καταληφθεί, πλην της Κρήτης. Το πέρασμα ακριβείας και νευραλγική δύναμη της χώρας και της περιοχής ήταν βεβαίως στόχος από τον Οκτώβρη του ’40 κιόλας! “Αν χάσουμε την Κρήτη, ένα τέτοιο έπαθλο, από δική μας αμέλεια να την ενδυναμώσουμε (δηλώνει ο Τσόρτσιλ), θα είμαστε ασυγχώρητοι…”. Και ο Νεοζηλανδός Φρέιμπεργκ, αρχηγός όλων των δυνάμεων, ορίζει ρητά, πλην επί ματαίω, να μην ενεργοποιηθεί ο άμαχος πληθυσμός…, στην επικείμενη επίθεση των Γερμανών!
Ομως ο άμαχος πληθυσμός δέχεται εντολές κατ’ ευθείαν από τη “Μητρίαρχη Μοίρα” της Λεβεντογέννας, να το πω έτσι. ΔΕΝ αναγνωρίζει μεσάζοντες! Ο Τάλως ο μυθικός, ξυπνά στην ψυχή του άμαχου, “αγκριγιος”, γίγαντας προστάτης της Λαμπροτοκεράς! Ο Ψηλορείτης, ο πρωτογιός της, σκύφτει αψύς, “δρωμένος” και ομνύει στο Δίκιο της! Η σπονδή από το λιωμένο του χιόνι αποβαίνει αδελφοποιτή με το αίμα, που απροσκύνητο πεπρωμένο του τόπου, το γυρεύει ξανά και πάλι! Το Καστέλι, στις είκοσι του Μάη… Τρίτη πρωί. Η μικροπολίχνη ξυπνά στον μαγιάτικο ήλιο! Μια μέρα ανοιξιάτικη κι ελπιδοφόρα. Ο πατέρας στα χωράφια, η μάνα στο προζύμι για το ψωμί της φαμελιάς.
Τα παιδιά ετοιμάζονται για το σχολείο. Η φύση ναρκισσεύεται ζωογόνα, δροσουλιασμένη, κατακτημένη από τη θρέψη της γης στον βλαστό, στον ανθό, στον καρπό που της υπόσχεται. Η πανάρχαια αμπελοΐδα σαλεύει δροσερή, όλβια και τάζει το νάμα της κισαμίτικης παραγωγής που θα σβήνει τους καημούς… Αυτή τη ζωή, τη γόνιμη και σπαρταριστή, ήρθε ν’ αφανίσει η κατάρα εξ ουρανού, ερήμην του Ηλιου της Δικαιοσύνης! Γερμανοί στον κάμπο! Πέσανε Γερμανοί αλεξιπτωτιστές! Οι άντρες ψάχνουν για όπλα αναστατωμένοι κι οι γυναίκες τους κοιτάζουν ασάλευτες, με τα μάτια τους πελώρια, γεμάτα όσα θα ’ρθουν κι όσα θα μείνουν άγραφα και γραμμένα.. Γραμμένα κι άγραφα… Επίμετρο: Είναι η εισαγωγή της ομιλίας από τη γράφουσα στις 19 του Μάη 2009, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της Νομαρχίας για τη Μάχη των Μαχών. Είκοσι του Μηνός που γράφεται το κείμενο, οι μνήμες υπερβαίνουν την επικαιρότητα…
