Η μεγάλη κάθοδος των Αρβανιτών προς την Πελοπόννησο πραγματοποιείται στα τέλη του 14ου αρχές 15ου αιώνα. Πρώτη φορά στα χρόνια του δεσπότη Μορέως Μανουήλ Καντακουζηνού και πιο μαζικά επί Θεόδωρου Α’ Παλαιολόγου.
Φαίνεται ότι κάποιοι από αυτούς παρέμειναν στο πέρασμά τους στα χωριά της Δυτ. Αττικής και προφανώς τότε εγκαταστάθηκαν στα Κούντουρα οι πρώτοι Αρβανίτες. Η λέξη Κούντουρα είναι βυζαντινής προέλευσης. Αυτό αποτελεί σοβαρή ένδειξη ότι το χωριό προϋπήρχε της καθόδου και ότι στον τόπο που εγκαταστάθηκαν οι Αρβανίτες υπήρχαν απομεινάρια του παλιού πληθυσμού. Οι νέοι άποικοι κράτησαν το παλιό όνομα του τόπου και το διατήρησαν μέχρι σήμερα.
Αυτό συνέβη και σε άλλους οικισμούς, να διατηρηθούν δηλαδή τα παλιά ονόματα των χωριών. Στις πιο πολλές εγκαταστάσεις οι Αρβανίτες δημιούργησαν δικά τους τοπωνύμια.
Τα Κούντουρα εξελίχθηκαν σε κεφαλοχώρι της περιοχής που στα χρόνια της τουρκοκρατίας ονομάζονταν Δερβενοχώρια της Μεγαρίδας (Βίλια, Μάζι, Κούντουρα, Μέγαρα, Μπίτσια, Περαχώρια, Εξαμίλι) και έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά την Επανάσταση του 1821!
Στην πορεία των χρόνων της τουρκοκρατίας πολλοί Κουντουριώτες κατέβηκαν προς το Θριάσιο Πεδίο. Είναι οι κάτοικοι της Ελευσίνας, της Μάνδρας, της Μαγούλας. Μετά την απελευθέρωση και τη δημιουργία του Ελληνικού Κράτους, η κάθοδος συνεχίζεται εντονότερη μέχρι την πλήρη ερήμωση των Κουντούρων. Είναι γνωστό ότι τελικά ο κύριος όγκος των Κουντουριωτών εγκαταστάθηκε στη Μάνδρα.
Σημαντικός σταθμός στην ιστορία των Κουντούρων είναι το 1770. Αυτή τη χρονιά «αγόρασαν οι Κουντουριώτες όλην της Ελευσίνας την γην από τους αγάδες της Αθήνας (βλ. Σπ. Ασδραχά Ελληνική κοινωνία και οικονομία, ΙΗ και ΙΘ αιώνες, Αθήνα 1982) έτσι άλλαξαν ραγδαία οι ασχολίες των κατοίκων ούτοι ήτον οκνηροί το πρότερον εις την γεωργίαν, πάρεξ έζον βοσκόντες γίδια μερικοί και άλλοι ξυλοφόροι των ξύλων της φωτίας, να φέρουν εις Κόρινθον, εις Αθήναν και Θήβαν και εσύχναζαν και το ρετζίνι των πεύκων. Και εζούσαν με πολλήν πτωχείαν έως εις τους 1770, ότε, μετήλλαξαν την οκνηρίαν εις καλλιέργειαν και πραγματείαν, και υπάγουν πλουταίνοντες»…
(αυτά γράφονται σ’ ένα ανώνυμο κείμενο του 1796 που παραθέτει ο Σπ. Ασδραχάς).
Από τότε εντείνουν την κάθοδό τους προς το Θριάσιο οι Κουντουριώτες, γεωργοί πλέον.
Τάδε Κούντουρα, το 1836, ορίζονται πρώτη πρωτεύουσα του “Δήμου Ελευσίνος” μεταξύ των χωριών, Μάνδρα, Μαγούλα, Βιλιαρί, Κορακάς, Μέλεκος, Κούνδουρα… και η Μάνδρα (Mendra στα Αρβανίτικα), πρωτεύουσα το 1851, αλλά και Δήμος το 1945 πια, έως και σήμερα.
Επίμετρο: Μικρό αφιέρωμα στην αγαπημένη μου πολιτεία της “Δαμάτηρος”! Ιστορικά στοιχεία από τον Ντίνο Ρούσση. Επονται άλλα δύο σημειώματα τιμής στη Θριάσια γη…
