«∆εν πρέπει να ξεχάσουµε και δεν θα ξεχάσουµε, γι’ αυτό ερχόµαστε στην Κρήτη και θα συνεχίσουµε να ερχόµαστε, γιατί ακολουθούµε την καρδιάς µας…» λένε απόγονοι των Μαορί πολεµιστών (ιθαγενείς της Ν. Ζηλανδίας) που τον Μάιο του 1941 πολέµησαν σκληρά στη Μάχη της Κρήτης.
Μέλη της “Ένωσης 28ο Νεοζηλανδικό τάγµα Μαορί- Ωκλαντ 1959” βρίσκονται αυτές τις ηµέρες στα Χανιά, επισκέφθηκαν τα Σφακιά, το Συµµαχικό Νεκροταφείο, τη γέφυρα του Ταυρωνίτη και τοποθέτησαν τρεις αναµνηστικές πλακέτες στο µνηµείο των εκτελεσθέντων στο Κυρτωµάδο καθώς συνδέεται µε έναν από τους προγόνους τους.
Συναντηθήκαµε µε τους απόγονους των Μαορί µια µέρα πριν αποχωρήσουν από την Κρήτη. Όπως µας δηλώνει ο Brian How « οι Μάορι πολεµιστές δηµιούργησαν το 1959 την Ένωση αυτή στη Ν. Ζηλανδία. Μια Ένωση τιµητική για τη µονάδα τους που πολέµησε στο Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο κυρίως στην Ελλάδα, στην Κρήτη, στην Β. Αφρική και µετά στην Ιταλία στο “Μόντε Καζίνο”».
Συνολικά στο Β΄ Παγκόσµιο πόλεµο µέσα από το Νεοζηλανδικό στρατό πολέµησαν πάνω από 11.000 Μαορί, σε όλα τα σώµατα και από το 28ο τάγµα Μάορι πέρασαν 3.700 άνδρες.
Η ΕΠΙΚΗ ΜΑΧΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ
ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ
Ο πατέρας του κ. Ron Baker πολέµησε στη Μάχη της Κρήτης και λόγω του ηρωισµού του πήρε το ανώτερο µετάλλιο για την ανδρεία του. Το 28ο τάγµα των Μαορί έδωσε µια επική µάχη στο Γαλατά καθώς απώθησε πολλές φορές του ναζί µέσα από το χωριό. Σας µιλούσε ο µπαµπάς σας για όσα έζησε εδώ; «Οι πολεµιστές δεν ήθελαν να λένε πολλά πράγµατα, τα συζητούσαν µεταξύ τους αλλά δεν πολυµιλούσαν. Θυµάµαι πάντως χαρακτηριστικά ο πατέρας µου να αφηγείται για τις µάχες χέρια µε χέρια που έδωσαν να λέει πως είναι σκληρή και κτηνώδης, τη µια στιγµή νικάς, την άλλη χάνεις».
Η Γερµανική προπαγάνδα έλεγε ότι οι Μαορί ήταν άγριοι, έκαναν ωµότητες, έκοβαν τα αυτιά των νεκρών αντιπάλων τους, λέµε στους συνοµιλητές µας, τι ισχύει; «Μπορώ να σου πω ότι δεν είχαµε χρόνο και να τους φάµε…» λέει γελώντας ο Ron Baker και συνεχίζει «αυτά ήταν έθιµα πριν από 300 χρόνια, τότε τα είχαν οι Μαορί, όχι την περίοδο του Β΄ Παγκοσµίου Πολέµου. Στον πόλεµο γίνονται φοβερά πράγµατα πάντα έλεγε ο πατέρας µου και σίγουρα έγιναν φοβερά πράγµατα αλλά όχι αυτά που έλεγαν οι Γερµανοί».
Πολλοί Μαορί µετά το τέλος της Μάχης έµειναν στα Χανιά καθώς δεν µπόρεσαν να φύγουν από τα Σφακιά. Κρύφτηκαν από τους ντόπιους, τους δόθηκε φαγητό, ρούχα, καταφύγιο και τους φυγάδευσαν στα βουνά για να φύγουν από τα νότια παράλια προς τη Β. Αφρική. «Για αυτό και αγαπούσαν πολύ τους Κρητικούς» τονίζει ο Brian How και ο Ron Baker συµπληρώνει «ξέρετε οι Μαορί είναι άνθρωποι της γης, αγρότες και εδώ λάτρευαν τους Κρητικούς αγρότες γιατί έβρισκαν κοινά στοιχεία µε αυτούς. Οι Μαορί αγαπήθηκαν και λάτρεψαν τους Κρητικούς».
ΣΤΟ ΚΥΡΤΩΜΑ∆Ω
Ο Σύλλογος των απογόνων των Μαορί συνδέεται µε το χωριό Κυρτωµάδω όπου στις 2 Ιουνίου του 1941 οι Γερµανοί εκτέλεσαν 23 κατοίκους. «Όλοι γνωρίζουν την ιστορία του Νέντ Νάιθαν, του Μαορί, που παντρεύτηκε µια ντόπια από το Σέλινο την Κατίνα. Όµως υπάρχει και µια άλλη ιστορία που την µάθαµε το 2016. Τότε δεν είχε γίνει τραπέζι στο Γαλατά µετά τις εκδηλώσεις και αναζητούσαµε ένα χώρο να πάµε να φάµε. Μας πρότειναν να πάµε στο Κυρτοµάδω το γειτονικό χωριό. Πήγαµε εκεί είχαµε ένα καταπληκτικό γεύµα, τραγουδήσαµε, ήπιαµε νιώσαµε λες και ήµασταν σε ένα περιβάλλον Μαορί! ∆εν ξέραµε τι γλώσσα, δεν ήξεραν τη γλώσσα µας αλλά µιλούσαµε την κοινή γλώσσα της παρέας. Εκεί γνωρίσαµε την κα Καλλιόπη που µας µετέφερε τα γεγονότα της εκτέλεσης των 23 και µάθαµε για την ιστορία του Joe Αngell. Ενός Μαορί πολεµιστή που ήταν στο χωριό και όταν το κύκλωσαν οι Γερµανοί στις 2 Ιουνίου του 1941 κρύφθηκε στους θάµνους, είδε τους Γερµανούς να εκτελούν τους ντόπιους αλλά δεν µπορούσε να κάνει τίποτα. Ένας άνδρας γλύτωσε την εκτέλεση και πηγαίνοντας να κρυφτεί συνάντησε τον Joe. Μετά τον πόλεµο αντάλλαξαν επισκέψεις και συνδέθηκαν. Αυτή η ιστορία µας άγγιξε όλους» δηλώνει ο κ. How.
Για να τιµήσουν το συµβάν την περασµένη Κυριακή οι Μαορι τοποθέτησαν τρεις πλακέτες πάνω στο µνηµείο στο Κυρτοµάδω, στα Ελληνικά, στη γλώσσα των Μαορί αλλά και στα Αγγλικά προκειµένου να τιµηθεί το γεγονός. Η 10µελης αντιπροσωπεία των απογόνων των Μαορί αποτελείται και από τους Joe Shelford-Tuki, Karen Morris, Kerry Kururangi, Gail Eraio από τα νησιά Cook , Yvone Walker, Tracey Lee Walker, Frank Jennings, Jo Jennings.
