«Τα παραδοσιακά τραγούδια υπήρχαν πριν από εμάς και θα υπάρχουν και μετά από εμάς. Το κρίσιμο στοιχείο είναι μέσα από ποιους ανθρώπους θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Ποιοι θα είναι οι φορείς τους δηλαδή και ποια θα είναι η αισθητική αυτών των ανθρώπων που θα μπολιάσουν την παράδοση διαμορφώνοντας αυτό που θα παραδώσουμε με τη σειρά μας ως γενιά στους επόμενους». Αυτό επισημαίνει η τραγουδίστρια Μαρία Κώτη μιλώντας στις “διαδρομές” λίγο πριν ανέβει στη σκηνή με τους Vamos Ensemble για μια μοναδική συναυλία στα Χανιά, που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Τετάρτη το βράδυ στον Προμαχώνα San Salvatore.
Μια συζήτηση μαζί της που ξεκίνησε από το πρόσφατο “φευγιό” του μεγάλου Μίκη Θεοδωράκη, πέρασε από τις ατραπούς της παράδοσης επιχειρώντας να απαντήσει στο ερώτημα πως μπορεί αυτή να παραμείνει ζωντανή κι έξω από τα μουσεία και παράλληλα έκανε μια στάση στους αειθαλείς “Χαίνηδες”, φωτίζοντας το μυστικό της μακροζωίας τους ως μουσικό σχήμα.
Πριν λίγες ημέρες έφυγε από τη ζωή ο Μίκης Θεοδωράκης. Ως ένας άνθρωπος του πολιτισμού και της μουσικής, τι σήμαινε για εσάς ο Μίκης;
Υπήρξε μια από τις βασικές μου επιρροές από την παιδική μου ηλικία. Ειδικά κάποιοι συγκεκριμένοι δίσκοι του όπως η “Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν”, τα “Τραγούδια του αγώνα” κ.ά. που ήρθα σε επαφή μέσα από τους γονείς μου, όπως και τα περισσότερα παιδιά της γενιάς μας. Επίσης, σίγουρα είχαν επίδραση στην πορεία και τις επιλογές μου κάποιες φωνές που είχε χρησιμοποιήσει στα τραγούδια του, όπως η Φαραντούρη, η Ζορμπαλά, ο Καλογιάννης, ο Πανδής κ.ά. Και βέβαια ήταν μια τεράστια προσωπικότητα, παγκόσμιας εμβέλειας, που το έργο του, μουσικό και συγγραφικό, είχε μια οικουμενικότητα, ενώ η αξία του ακόμα δεν έχει αποτιμηθεί πλήρως. Με λίγα λόγια, ήταν ένας τεράστιος δάσκαλος!
Έχετε ασχοληθεί με διαφορετικές εκφάνσεις της παραδοσιακής και λαϊκής μουσικής. Τι σας συγκινεί στην παραδοσιακή μουσική και τι – κατά τη γνώμη σας – την κρατάει ζωντανή μέχρι σήμερα;
Πράγματι η παραδοσιακή μουσική έχει συνέχεια στον ελλαδικό χώρο. Έχοντας ταξιδέψει και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης αυτό που έχω διαπιστώσει είναι ότι – πέρα από την παράδοση των Ρομά που είναι αειθαλής σε παγκόσμιο επίπεδο – σε σύγκριση με τις άλλες χώρες στην η Ελλάδα διατηρείται και συνεχίζεται η παράδοσης. Κι έχει ιδιαίτερη σημασία το στοιχείο της συνέχειας γιατί αν μιλάμε μόνο για διατήρηση τότε πρόκειται για ένα μουσειακό είδος που δεν μας αφορά. Συνεπώς στον ελλαδικό χώρο έχουμε παραλαβή και εναπόκειται στη δική μας τη γενιά αν θα αξιοποιήσει αυτό το υλικό και θα προχωρήσει στην παράδοσή του στις επόμενες γενιές. Από εκεί και πέρα, αυτό που με συγκινεί ειδικά στο παραδοσιακό τραγούδι με το οποίο ασχολούμαι, είναι η δυναμική που έχει στον στίχο και το ήθος του. Η γλώσσα του, δηλαδή, και συγκεκριμένα αυτή η λαϊκή εκδοχή της γλώσσας μας που υπάρχει στο παραδοσιακό τραγούδι. Προσωπικά πιστεύω ότι τα παραδοσιακά τραγούδια υπήρχαν πριν από εμάς και θα υπάρχουν και μετά από εμάς. Το κρίσιμο στοιχείο είναι μέσα από ποιους ανθρώπους θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Ποιοι θα είναι οι φορείς τους δηλαδή και ποια θα είναι η αισθητική αυτών των ανθρώπων που θα μπολιάσουν την παράδοση διαμορφώνοντας αυτό που θα παραδώσουμε με τη σειρά μας ως γενιά στους επόμενους.
Μπορεί η παράδοση να αντέξει την κακομεταχείριση που κάποιοι της επιφυλάσσουν;
Αν χρησιμοποιείται η παράδοση για λόγους κατώτερου επιπέδου – ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον καθένα – σίγουρα ευτελίζεται ως είδος. Ομως η δύναμη της παράδοσης βρίσκεται ακριβώς στο στοιχείο ότι ακόμα κι αν την ευτελίσεις πάντα έχει ένα τρόπο να ξεφεύγει, να βγαίνει νικήτρια στο τέλος και να εμπνέει. Τουλάχιστον αυτό συμβαίνει μέχρι τώρα.
Υπάρχει κάποιο όριο που μπαίνει στην προσπάθεια να μεταπλάσει κανείς την παράδοση σε κάτι σύγχρονο;
Μια και μιλήσαμε για τον Θεοδωράκη, ας σκεφτούμε το εξής. Ο Θεοδωράκης ενέταξε στη λόγια μουσική τα μπουζούκια και τον πιο λαϊκό στίχο. Ο “Επιτάφιος” για παράδειγμα μπορεί να είναι ένα γνωστό ποίημα αλλά έχει έντονη αναφορά στα λαϊκά στρώματα, όπως και τα “Λαϊκά” του κ.λπ. Συνεπώς το πως μεταχειρίζεται κανείς την παράδοση έχει να κάνει με την αισθητική του και ανάλογα με την αισθητική και τη γνώση του μπορεί να παραχθούν νέα ιδιώματα, τα οποία θα ενταχθούν κι αυτά με τη σειρά τους μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της παράδοσης. Συνεπώς σίγουρα υπάρχουν όρια αλλά αυτά τα όρια μπαίνουν από τους εκάστοτε δημιουργούς.
Συμμετέχετε εδώ και πολλά χρόνια στους “Χαΐνηδες”. Πού οφείλεται η μακροβιότητα αυτού του μουσικού σχήματος;
Οι “Χαϊνηδες” υπάρχουν 31 χρόνια! Νομίζω ότι το μυστικό είναι ότι αναγεννιέται από τις στάχτες του. Δεν ντρέπεται και τολμά να γκρεμίζει συχνά το σπίτι του και να το ξαναχτίζει. Ισως ακούγεται σαν γρίφος όλο αυτό. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι δεν φοβάται να δοκιμάζει νέες φόρμες, να πειραματίζεται και να συνεργάζεται με καλλιτέχνες από ετερόκλητους χώρους, από μονάδες μέχρι ολόκληρα μουσικά σύνολα κι από χορευτές και ακροβάτες μέχρι άλλους μουσικούς που υπηρετούν διαφορετικά μουσικά ιδιώματα. Ενώ δηλαδή ξεκίνησε ως ένα μουσικό σχήμα που πατούσε γερά στη δική μας παράδοση μετά άνοιξε τα φτερά του και πέταξε στις μουσικές του κόσμου και σε άλλες παραδόσεις.
Έχετε κάποιο μουσικό απωθημένο, κάποιο ανεκπλήρωτο όνειρο;
Οχι μέχρι τώρα. Κι αυτό γιατί όλα αυτά που έκανα με κάποιο τρόπο συνέβησαν τη σωστή στιγμή. Σαν να ήμουν δική τους προσκεκλημένη. Όπως λέει κι ο Δημήτρης Αποστολάκης τα γεγονότα μας προσκαλούν. Βέβαια τα γεγονότα θα τα συναντήσουμε μόνο προχωρώντας κι αν είμαστε ανοιχτοί. Αν είμαστε στάσιμοι δεν θα συναντήσουμε τίποτα. Και για να επιστρέψω λίγο στην προηγούμενη ερώτηση για την παράδοση, θεωρώ ότι η παράδοση για να προχωρήσει και να αναπνεύσει θα πρέπει οι άνθρωποι που την υπηρετούν να έχουν ανοιχτό μυαλό και ανοιχτές κεραίες. Ετσι προχωράει η παράδοση κι όχι όταν κολακεύουμε μια τοπική κατάσταση.
Με τους Vamos Ensemble πώς προέκυψε η συνεργασία και τι θα ακούσουμε στη συναυλία σας;
Κάποια στιγμή με πήρε τηλέφωνο ο Νίκος ο Φραγκιαδάκης, μιλήσαμε και αποφασίσαμε ότι μπορούμε να συμπράξουμε. Εγώ είχα ακούσει για τους Vamos Ensemble πριν βρεθούμε από κοινούς γνωστούς και φίλους που αγαπάνε τη μουσική. Και πραγματικά, όπως διαπίστωσα κι ίδια, πρόκειται για ένα υπέροχο σχήμα που αποτελείται από πολύ καλούς μουσικούς και εξαιρετικούς ανθρώπους. Πραγματικά χαίρομαι που συνεργάζομαι μαζί τους. Σε ό,τι αφορά την παράσταση, είναι αφιερωμένη στα 200 χρόνια από το 1821 και θα παρουσιάσουμε ένα είδος μουσικού χρονολογίου από αντιπροσωπευτικά τραγούδια.
Η συναυλία
H μουσική παράσταση “Χαίρε ώ Χαίρε Ελευθεριά” αφηγείται την ιστορία της Ελλάδα των τελευταίων 200 χρόνων μέσα από τραγούδια μεγάλων Ελλήνων δημιουργών. Στη συναυλία που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου στον προμαχώνα San Salvatore στις 9 το βράδυ, συμπράττουν η Μαρία Κώτη με το μουσικό σύνολο “Vamos Ensemble”. Τη συναυλία διοργανώνει το Μουσικό Σύνολο “Vamos”.
Προπώληση εισιτηρίων Βιβλιοπωλείο Πετράκη και Ζαχαροπλαστεία Σπιτικό (πλ. Δικαστηρίων και πλ. Αγοράς). Τιμές εισιτηρίων: 10 ευρώ στην προπώληση και 12 στην είσοδο.
Πληροφορίες : 6973215114 – 6951848941
