Η Μαρία Ματσαμά, το γένος Καβελάκη, υπήρξε μία αρχοντική κυρία των Χανίων. Απόφοιτη της Ελληνογαλλικής Σχολής Χαλέπας ήταν γραμματέας του Συλλόγου Αποφοίτων της Σχολής αυτής. Τα μέλη του Συλλόγου έχουν γράψει ιστορία προσφοράς και έμπνευσης για την κοινωνία των Χανίων και της Κρήτης γενικότερα. Επίσης είναι γνωστή η προσφορά τους στις επιστήμες και τα γράμματα.
Οι απόφοιτες αυτές πήραν εξαιρετική εκπαίδευση από τη σχολή τους, που λειτούργησε συνολικά για εκατόν τριάντα ένα (131) χρόνια, μέχρι το 1983, στα Χανιά. Δημιούργησαν οικογένειες στις οποίες έδωσαν βάσεις αξιοκρατίας, σεβασμού της παράδοσης, αλληλεγγύης και πολιτισμού.
Η Μαρία προερχόταν από τα Νοχιά Κισσάμου και παντρεύτηκε τον Γιάννη Ματσαμά από τη Ραμνή Αποκορώνου. Απέκτησαν δύο εξαιρετικές θυγατέρες, την Άρτεμι και την Γεωργία. Η Μαρία Ματσαμά ήταν πάντοτε με το χαμόγελο και τη δύναμη της αισιοδοξίας μαζί της. Επίσης ήταν γενναιόδωρη.
Μαζί με τη δυναμική πρόεδρο του Συλλόγου Αποφοίτων, την αγαπητή σε όλους μας Καίτη Κουτρουμπά, η γραμματέας Μαρία Ματσαμά και τα άλλα μέλη του ΔΣ στερέωσαν αυτόν τον σύλλογο που ανέπτυξε πλούσια πολιτιστική και κοινωνική δράση.
Αρκεί να θυμηθούμε τις περίφημες εκδρομές του Συλλόγου Αποφοίτων της Ελληνογαλλικής Σχολής σε όλη την Κρήτη αλλά και στην άλλη Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίες είχαν πάντα πολιτιστικό περιεχόμενο και αναφορές στην ιστορία των περιοχών που επισκεπτόμαστε.
Είχα και προσωπική συμμετοχή και παρουσία σε αρκετές από αυτές τις εκδρομές, ως επίτιμο μέλος του Συλλόγου, αφού σε αυτή τη Σχολή της Χαλέπας παρακολούθησα μαθήματα γαλλικής γλώσσας για οκτώ χρόνια.
Η Μαρία Ματσαμά αντιμετώπισε με θάρρος, τόλμη και αποφασιστικότητα τους κινδύνους και τις δυσχέρειες της ανθρώπινης καθημερινότητας. Η αξιοπρέπεια και η δύναμη της ψυχής της Μαρίας φάνηκε στον ηρωϊκό τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε τα αναπάντεχα και απανωτά χτυπήματα στη δική της ζωή, στη ζωή του άντρα της, του αδελφού της, της κουνιάδας της, της νύφης της και της ανιψιάς της.
Τελειώνοντας τα λίγα λόγια τιμής στη μνήμη αλλά και στην προσφορά της Μαρίας Ματσαμά θέλω να αναφερθώ γενικότερα στις μαθήτριες της Ελληνογαλλικής Σχολής Χαλέπας.
Για την κοινωνική και την επιστημονική τους προσφορά έχω ήδη μιλήσει
Οι φωνές των μαθητριών αυτών στην αυλή του σχολείου τους, που ήταν πολύ κοντά στο σπίτι του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου, ήταν γεμάτες με θάρρος, προσδοκίες, όνειρα και αγωνίες. Πώς αλλιώς άλλωστε θα αντιμετώπιζαν μια κοινωνία που δεν την γνώριζαν ακόμη;
Οι μαθήτριες της Ελληνογαλλικής Σχολής Χαλέπας συνδέθηκαν με άρρηκτους δεσμούς με τα Χανιά και την Κρήτη γενικότερα, από πολλά μέρη της οποίας προέρχονταν. Οι περισσότερες παρέμειναν στην Κρήτη. Υπήρχαν όμως μαθήτριες και από την άλλη Ελλάδα και από το εξωτερικό.
Η εκπαίδευσή τους ήταν πολύπλευρη με ιδιαίτερα μαθήματα λογοτεχνίας και μουσικής. Άλλωστε όπως έχουν πει, τα πάντα είναι μουσική (ο Γάλλος ακαδημαϊκός Jacques de Bourbon -Busset) και ότι πρώτα από όλα είναι η μουσική (Paul Verlaine, ο ποιητής).
Η εκπαίδευση τους μπορεί να ήταν πολυπολιτισμική, λόγω της ιδιαίτερης εκμάθησης της γαλλικής γλώσσας και της αναφοράς της σχολής στον Γαλλικό Πολιτισμό.
Στη Σχολή όμως κυριαρχούσε η ελληνική γλώσσα, αφού υπήρχε το ελληνικό γυμνάσιο, ο ελληνοχριστιανικός πολιτισμός και η ιδιαίτερη αγάπη για την Κρήτη.
Οι μαθήτριες ίσως είχαν ως παράδειγμα και υπόδειγμα τον μεγάλο συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη, που ενώ έγινε συγγραφέας με παγκόσμια απήχηση, είχε πάνω από όλα την αγάπη του για την Κρήτη. Παντού κουβαλούσε μαζί του το χώμα της κρητικής γης.
Εξάλλου οι μαθήτριες της σχολής αυτής άκουγαν τότε τον θεολόγο καθηγητή τους και μετέπειτα σπουδαίο ιεράρχη Ειρηναίο Γαλανάκη να μιλά με επαίνους και θαυμασμό για τον κρητικό συγγραφέα.
Εχουν αφήσει εποχή οι δύο πολύ σημαντικές εκδηλώσεις που έγιναν στις αίθουσες της Σχολής, η μία προς τιμήν του παγκόσμιου συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη και η άλλη προς τιμήν του μεγάλου ιεράρχη Ειρηναίου Γαλανάκη.
