Το σχολείο µπορεί να αλλάζει, αλλά πάντα καθρεφτίζει πάνω του την κοινωνία που το περιβάλλει, λέει στις “διαδροµές” η συγγραφέας και ηθοποιός Μαρινέλλα Βλαχάκη, µε αφορµή τη νέα θεατρική παράσταση µε τίτλο “Όντεν επήγαινα σκολειό”, που θα παρουσιάσει αύριο, Κυριακή 16 Ιουνίου, στις 21:00, στο Πνευµατικό Κέντρο Χανίων.
Η παράσταση δοσµένη µε αµεσότητα και χιούµορ, βασίζεται σε απρόσµενες αφηγήσεις σχολικών ιστοριών ανθρώπων του 20ου αιώνα, από ορεινά χωριά της Κρήτης που φωτογραφίζουν ολόκληρη την πολύπαθη εκπαιδευτική περιπέτεια στην ελληνική ενδοχώρα από το Μεσοπόλεµο έως και το 1970.
Στα κείµενα – µαρτυρίες βιωµένης εµπειρίας άλλων καιρών – ο σηµερινός θεατήΣ θα βρει διαφορές και οµοιότητες. Οι παλιότεροι ίσως ανακαλέσουν δικά τους βιώµατα και οι νεότεροι θα αντιληφθούν πως τίποτα και ποτέ δεν είναι δεδοµένο και αυτονόητο, όπως επισηµαίνει η Χανιώτισσα συγγραφέας, η οποία µας µίλησε για το έναυσµα αυτής της παράστασης, το σχολείο άλλων εποχών αλλά και τα νέα συγγραφικά της σχέδια.
– Ποια τα κύρια χαρακτηριστικά της εποχής που προβάλλονται µέσα από την παράσταση;
Το κύριο χαρακτηριστικό που διατρέχει όλες τις αφηγήσεις είναι η αυστηρότητα του δασκάλου, οι πολύ σκληρές, αλλά αποδεκτές τότε, µέθοδοι τιµωρίας, η έλλειψη σχολικών κτηρίων και µαζί η φτώχεια και οι ποικίλες κακουχίες των µαθητών. Σήµερα φυσικά, όλα αυτά φαντάζουν αδιανόητα στους νέους.
Στα κείµενα – µαρτυρίες που µεταφέρουν τη βιωµένη εµπειρία άλλων καιρών, ο σηµερινός θεατής θα βρει µεγάλες διαφορές αλλά και κάποιες οµοιότητες µε το χθες. Το σχολείο µπορεί να αλλάζει, αλλά πάντα καθρεφτίζει πάνω του την κοινωνία που το περιβάλλει, αφού τα παιδιά απορροφούν και µεταφέρουν στην τάξη και στα διαλείµµατα συµπεριφορές από τον περίγυρο.
-Από που αντλήσατε τις αφηγήσεις σχολικών ιστοριών;
Ένα παλιό λεύκωµα του Πολιτιστικού Συλλόγου Βενεράτου, αφιερωµένο στη σχολική ζωή, µε κείµενα της Μερόπης Χαλκούτση, µού έδωσε το έναυσµα γι’ αυτή την παράσταση.
Συζητώντας µαζί της, έµαθα ότι κατέγραψε τις ιστορίες που άκουσε από παππούδες, γιαγιάδες, γονείς, αδέλφια και ξαδέλφια, στη δικιά τους αυθεντική ντοπιολαλιά.
Κείµενα µε αµεσότητα και δύναµη που µας παρασύρουν στα κακοτράχαλα µονοπάτια της πολύπαθης ελληνικής εκπαιδευτικής διαδροµής στην ενδοχώρα της Κρήτης. Είναι σαν ν’ ακούµε και να αισθανόµαστε το βαθύ «αχ!» για τις µαταιωµένες προσδοκίες εκείνων που κάθισαν για λίγο µόνο στα σχολικά θρανία, σε σκληρές εποχές, µε πολύ αντίξοες συνθήκες. Αφηγήσεις µε γεύση λουκουµιού και πικραµύγδαλου.
Στο δεύτερο µέρος της παράστασης ο λαογράφος ερευνητής Γιώργης Σταµατάκης µε ένα ακόµα “Γράµµα από τα Καπετανιανά” (το 7ο που παρουσιάζω επί σκηνής), θα µας χαρίσει µε το δικό του, πάντα µοναδικό τρόπο, πολύ κι αβίαστο γέλιο και θα µας βάλει στη διαδικασία να σκεφτούµε το ζήτηµα του σχολικού εκφοβισµού, ένα θέµα εξαιρετικά φλέγον στις µέρες µας. Ευφυή κείµενα σε κρητική διάλεκτο, αποκρυπτογραφούν µε δεινότητα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Κρητικού. Το κύριο θέµα µας αυτή τη φορά είναι η υπόκλιση που υποχρεώνονταν να κάνουν τα παιδιά στις σχολικές γιορτές.
-Τι αποκοµίσατε από αυτή τη διαδικασία; Ανακαλέσατε δικά σας βιώµατα;
Κάθε έργο είναι για µένα ένα ενδιαφέρον ταξίδι. Η διαδικασία της προετοιµασίας τούτης της παράστασης βέβαια ξύπνησε µέσα µου και δικές µου σχολικές µνήµες. Είδα ξανά τις σταγόνες της βροχής να χτυπάνε στα ψηλά παράθυρα του σχολειού µου στον Κεφαλά, θυµήθηκα τα κορίτσια µε τις µπλε ποδιές, τη σόµπα που έκαιγε στη µέση της αίθουσας, τη µυρουδιά των βιβλίων, άκουσα ξανά τον ήχο της κιµωλίας στον πίνακα και τον ήχο της βέργας καθώς έπεφτε µε δύναµη στα χέρια των παιδιών…
-Τι έχουν να αντιληφθούν ειδικά οι νέοι που θα παρακολουθήσουν την παράσταση;
Οι παλιότεροι ίσως ανακαλέσουν δικά τους βιώµατα και οι νεότεροι σίγουρα θα αντιληφθούν πως τίποτα δεν είναι δεδοµένο κι ίσως εκτιµήσουν περισσότερο όλα όσα τώρα τους προσφέρονται και θεωρούν φυσικά κι αυτονόητα. Το σχολείο αλλάζει µέσα στον χρόνο, όπως αλλάζουν µαθητές και δάσκαλοι, µέθοδοι και αντιλήψεις.
Ο δάσκαλος ανέκαθεν έπαιζε σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών, γι’ αυτό και σ’ όλη τη ζωή του ο άνθρωπος αναφέρεται στους δασκάλους του θετικά ή αρνητικά. Στα παλιότερα χρόνια όπως είναι φυσικό είχε ακόµα µεγαλύτερη βαρύτητα ο ρόλος του, ιδιαίτερα στα ορεινά αποµονωµένα χωριά που δεν υπήρχαν άλλα ερεθίσµατα και µόνο ο δάσκαλος µπορούσε να φέρει κάτι νέο, να φωτίσει τη σκέψη των παιδιών και να τα µυήσει (αν ήταν χαρισµατικός…) στη µαγεία της γνώσης.
-Ετοιµάζετε κάτι νέο συγγραφικά ή θεατρικά; Γενικότερα, ποια τα επόµενα σας σχέδια;
Συνεχίζω πάντα µε τους θεατρικούς µονολόγους που βασίζονται σε λογοτεχνικά κείµενα, αλλά δεν εγκαταλείπω ποτέ την ποίηση. Αυτό τον καιρό, όµως, βρίσκεται σε εξέλιξη η συγγραφή τού νέου µυθιστορήµατός µου. Κενός χρόνος δεν υπάρχει ποτέ, ακόµα και στον ύπνο µου κάτι οργανώνεται, αφού από χαρακτήρα πορεύοµαι µε την αίσθηση του επείγοντος… Στην παρούσα φάση σχεδιάζω να περιοδεύσω στην Κρήτη µε τούτη την παράσταση και να µοιραστώ τις σχολικές ανιστορήσεις µε όσο το δυνατόν περισσότερους θεατές.
Η παράσταση
Η θεατρική παράσταση “Όντεν επήγαινα σκολειό” θα παρουσιαστεί στο Πνευµατικό Κέντρο Χανίων, την Κυριακή 16 Ιουνίου, στις 21:00, µε είσοδο για ελεύθερη για το κοινό. Την εκδήλωση συνδιοργανώνουν οι Περιφερειακή Ενότητα Χανίων και Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Κείµενα: Μερόπη Χαρκούτση, Γιώργης Σταµατάκης.
Σκηνοθεσία-διασκευή-απόδοση: Μαρινέλλα Βλαχάκη.
Ανδρική φωνή: Κωστής Καπελώνης.
Μουσική – τραγούδι: Λεωνίδας Μαριδάκης.
Λύρα: ∆ηµήτρης Χιώτης.
Στίχοι τραγουδιών: ∆έσποινα Τραχαλάκη, Γιώργης Σταµατάκης.
∆ηµιουργία βίντεο: Λεωνίδας Μαριδάκης, Κυριακή Μουλίνου.
Τεχνική υποστήριξη: ∆ιονύσης Μανουσάκης.
Σχεδιασµός προγράµµατος: ΚΖΚ52.
Οργάνωση παραγωγής: Αθηνά Χαριτάκη.
