Μάρω Δούκα: «Τα Χανιά υπήρχαν πάντα μέσα μου»

Mε αφορμή την προσωπογραφία της συγγραφέα Μάρως Δούκα, πριν από λίγες μέρες στον πολυχώρο “Ιανός” στην Αθήνα, παρακολουθήσαμε τον δημοσιογράφο Νίκο Θρασυβούλου να συζητά με την κορυφαία Ελληνίδα και Χανιώτισσα συγγραφέα. Μέσα από τον ειλικρινή και με χιούμορ λόγο της μάθαμε στοιχεία για τη ζωή της, που δεν γνωρίζαμε. Αυθεντικοί και οι δύο συνομιλητές απορρόφησαν την προσοχή μας και το ενδιαφέρον μας με την απολαυστική τους συνομιλία.
Αν δεν ήταν η Μάρω Δούκα, θα ήταν η Μάρω Γεωργεδάκη, και αν δεν ήταν συγγραφέας θα ήταν αεροσυνοδός ή στρατιωτική νοσοκόμα, όπως υπέβαλαν οι παιδικές επαγγελματικές επιθυμίες της ή αν τα πράγματα δεν είχαν έρθει κατ’ ευχήν θα ήταν μοδίστρα, όπως ήθελε η μητέρα της. Εχοντας χάσει τον πατέρα της από μικρή ηλικία η Μάρω Δούκα καταφεύγει στη λογοτεχνία και επισκέπτεται συχνά τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων, στην οποία βρίσκει τον υπεύθυνο της βιβλιοθήκης, που την κατευθύνει σε κλασικά αναγνώσματα. Τον άνθρωπο αυτόν η Μάρω Δούκα δήλωσε ότι τον ξεχωρίζει ως προσωπικότητα αλλά και τους δασκάλους στα σχολεία της οδού Κοραή.
Για την εκπαίδευσή της στα Γυμνασιακά χρόνια τόνισε: «Πήγα στο δημόσιο Σχολείο της οδού Κοραή, που ήταν το καλύτερο δημόσιο σχολείο, με καλούς δασκάλους». Τα βιβλία που διάβασε εκείνα τα χρόνια ήταν των Καζαντζάκη, Καραγάτση, Ξενόπουλου, τους οποίους χαρακτήρισε «οι πρώτοι μου θεοί». Έπειτα ανέφερε τους Σταντάλ, Μπαλζάκ, Στάινμπεκ. Χαρακτήρισε τον εαυτό της «μαθήτρια μέτρια προς καλή». Πήρε απολυτήριο με 16, όμως στο Πανεπιστήμιο Αθηνών εισήχθη στη Φιλοσοφική Σχολή με σειρά 126 από το σύνολο των 600 παιδιών που εισήχθησαν. Ζούσε στο Κουκάκι, συνοικία που είχε τότε πολλούς Χανιώτες φοιτητές, και άρχισε σε εκείνη την περίοδο της ζωής της να εξερευνά την Αθήνα. Οι περίπατοι στην πόλη και οι επισκέψεις της στη σχολή συνοδεύονταν πάντα από ένα ταγάρι, που περιείχε πάντα εκείνα τα 4 χρόνια “Τα σταφύλια της οργής” του Στάινμπεκ, βιβλίο που την καθόρισε ώστε να στραφεί στην ιδεολογία της αριστεράς. «Απ’ τα Χανιά αισθανόμουν ότι είχα φύγει πολύ ταλαιπωρημένη. Ολο αυτό ήταν επινοημένο. Μάλλον με είχε επηρεάσει πολύ ο θάνατος του πατέρα μου. Πίστευα ότι δεν θα ξαναγυρίσω ποτέ πια. Την Αθήνα την αγάπησα, ρίζωσα. Όμως τα Χανιά πάντοτε υπήρχαν μέσα μου, όπως όταν φεύγουμε από έναν τόπο, όπου αφήνουμε ό,τι πολυτιμότερο έχουμε, την παιδική μας ηλικία. Το ’72 επέστρεψα στα Χανιά με τον Νίκο, ήμουν πάνοπλη, είχα τον Νίκο» είπε με αφοπλιστική ειλικρίνεια.
Στην ερώτηση του Νίκου Θρασυβούλου πότε αισθάνθηκε την ανάγκη να γράψει, απάντησε: «Αισθάνθηκα την ανάγκη να γράψω απ’ τη στιγμή που άρχισα να έχω την ανάγκη να συνομιλήσω με τον κόσμο». Η στενή φιλική σχέση της με τον Γιάννη Ρίτσο αναφέρθηκε πολλές φορές στη συζήτηση και πώς ο σπουδαίος ποιητής μας την καθοδηγούσε και τη συμβούλευε κάθε φορά που ολοκλήρωνε ένα μυθιστόρημά της και του το έδειχνε. Τελειώνοντας τη Φιλοσοφική, η Μάρω Δούκα εγγράφηκε στην Ιατρική Σχολή, στην οποία δεν φοίτησε ποτέ. Ηθελε όμως, καθώς είχε πλέον συνδεθεί με την αριστερά, να συνεχίσει να είναι ενεργή στο φοιτητικό κίνημα. Τα βιβλία της εκείνης της περιόδου αφορούν τις περιπέτειες τριών γυναικών, που αναζητούν την αυτογνωσία και επιδιώκουν τη χειραφέτησή τους. Και η συζήτηση επέστρεψε και πάλι στο σύζυγό της, τον Νίκο Δούκα, ο οποίος είναι πάντα ο πρώτος αναγνώστης των βιβλίων της, ενώ τα Χανιά επανήλθαν κι εκείνα στην κουβέντα, όταν ο Νίκος Θρασυβούλου την ρώτησε πότε κατάλαβε ότι ήθελε να γράψει για τα Χανιά. «Ηθελα να γράψω κάτι για τα Χανιά, για την πόλη που γεννήθηκα και μεγάλωσα. Ολα μου τα βιβλία έχουν κέντρο τα Χανιά, για τα Χανιά πάντα μιλούσα. Για την τριλογία πέρασα πολλά πρωινά τα Καλοκαίρια του Αυγούστου στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης. Ο Σταύρος Χατζηγρηγόρης, αντάρτης από τα Χανιά πήρε μέσα μου μυθικές διαστάσεις».
Μιλώντας για τη διαχείριση ιστορίας και μυθοπλασίας τόνισε: «Προτιμούσα πάντα να παραβιάσω τα όρια της μυθοπλασίας παρά τα όρια της ιστορίας. Ηθελα να σεβαστώ το ιστορικό γεγονός από όλες τις μπάντες». Για τη σχέση της με την αριστερά και την εκλογή της στον Δήμο της Αθήνας είπε: «Η σχέση μου έχει να κάνει με την ανανεωτική αριστερά, με την αριστερά που προσπαθεί να βρει τον βηματισμό της. Το όραμα της αριστεράς έχει καεί. Θα πρέπει μέσα από τις όποιες διαδικασίες να επινοήσουμε ξανά την αριστερά, μέσα από τις δυνατότητες του κοινοβουλευτισμού και της Ευρώπης του σήμερα».
Η βραδιά έκλεισε με την συγκινητική αγάπη των αναγνωστών της, αλλά και φίλων της συγγραφέα.