Το καρναβάλι στη Βενετία είναι αναμφίβολα το πιο φημισμένο καρναβάλι στην Ευρώπη κι οι βενετσιάνικες μάσκες το σήμα κατατεθέν του. Μάσκες που επινοήθηκαν για να κρύψουν χαρακτηριστικά και εκφράσεις αλλά και συγχρόνως να δώσουν την ελευθερία σε αυτούς που τις φορούν να πουν αλήθειες.
Τα “Χ.ν.” επιχειρούν σήμερα μια αναδρομή στην ιστορία των βενετσιάνικων μασκών με οδηγό τον αντιπρόεδρο του Ελληνο-ιταλικού Συλλόγου Χανίων “Φίλοι της Ιταλίας” Τιτσιάνο Καλαμπρέζε και με αφορμή τον αποκριάτικο χορό που διοργανώνει αύριο Σάββατο, ο Σύλλογος στις 9 το βράδυ στο Cafe Bar “Aria Del Mar” (δίπλα στο Κολυμβητήριο στη Νέα Χώρα).
Οπως εξηγεί ο κ. Καλαμπρέζε το σύγχρονο ιταλικό καρναβάλι συνδέεται με τη θεατρική παράδοση και ειδικότερα την Commedia dell’Arte, σε έργα της οποίας χρησιμοποιούνταν και πρωταγωνιστούσαν πολλές από τις μάσκες και τους χαρακτήρες που επιβιώνουν μέχρι τις μέρες μας τις Απόκριες. Μεγάλο μέρος της φήμης τους οφείλουν επίσης στο γεγονός ότι τις χρησιμοποίησε στις κωμωδίες του ο Κάρλο Γκολντόνι.
Ωστόσο, πέρα από το θέατρο, οι μεταμφιέσεις και η χρήση των μασκών ήταν διαδεδομένη όταν κάποιος ήθελε να μην αναγνωριστεί ή να κρυφτεί για κάποιον λόγο.
Μάλιστα, η ευρεία χρήση των μασκών φαίνεται πως ανησύχησε τις Αρχές που ήδη από τον 14ο αιώνα αποφάσισαν να πάρουν τα… μέτρα τους, γεγονός που επιβεβαιώνεται από ιστορικά ντοκουμέντα σύμφωνα με τα οποία ορίζονταν αυστηροί ενδυματολογικοί κανόνες.
ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΜΑΣΚΕΣ
«Τις μάσκες τις έφτιαχναν τότε οι “Mascareri”, τεχνίτες που αποτελούσαν μια ξεχωριστή συντεχνία», σημείωσε ο κ. Καλαμπρέζε αρχίζοντας να ξετυλίγει το νήμα ορισμένων από τις πιο δημοφιλείς μάσκες.
Μία από αυτές ήταν η “Bauta”, μια μάσκα λευκή που τη φορούσαν τόσο άντρες όσο και γυναίκες και συνοδεύονταν με μαύρη κάπα και το κλασικό “τρικόνο” καπέλο.
Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις κλασικές μάσκες κατέχει και η “Medico della Peste” που μεταφράζεται ως “ο γιατρός της πανώλης” και η οποία αναγνωρίζεται από τη μακριά μύτη που μοιάζει με ράμφος πουλιού. Πρόκειται για μια μάσκα που αποτέλεσε πραγματικό εργαλείο καθώς χρησίμευε ως προστασία για τους γιατρούς που έρχονταν σε επαφή με ασθενείς που έπασχαν από πανούκλα. Μια ασθένεια που είχε σκότωσε το 50% του πληθυσμού της Βενετίας κατά τη διάρκεια των δύο μεγάλων επιδημιών στην Ευρώπη το 1576 και 1630.
Εξίσου δημοφιλής είναι η μάσκα του Αρλεκίνο που προέρχεται από την Μπέργκαμο κι όχι όπως -πολλοί πιστεύουν- τη Βενετία. «Πρόκειται για έναν ζωηρό χαρακτήρα, όπως δηλώνεται από τα χρώματα του κοστουμιού του, που πρωταγωνιστούσε στα έργα του Γκολντόνι», τόνισε ο κ. Καλαμπρέζε, ενώ συνεχίζοντας αναφέρθηκε στη μάσκα του Πανταλόνε, ένα χαρακτήρα που διακωμωδεί την εικόνα του Ενετού εμπόρου και που “δανείστηκε” το όνομά του από τον San Pantalon τον Ιταλό Αγιο Παντελεήμονα στον οποίο είναι αφιερωμένη μια πολύ παλιά εκκλησία στη Βενετία.
ΖΩΝΤΑΝΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ακόμα το γεγονός ότι μέχρι και σήμερα υπάρχουν στην Ιταλία κατασκευαστές χειροποίητων μασκών που ακολουθούν την παραδοσιακή τεχνική δημιουργίας μασκών από πολτό από χαρτί (cartapesta).
«Η παράδοση της κατασκευής των μασκών φτάνει μέχρι τις ημέρες μας. Υπάρχουν ακόμα κάποιοι τεχνίτες που συνεχίζουν πιστά την παράδοση όπως για παράδειγμα στο εργαστήρι των κατασκευαστών μάσκας “La Bottega dei Mascareri” των Σέρτζιο και Μάσιμο Μπολντρίν οι οποίοι ήταν οι πρώτοι τεχνίτες που σχεδίασαν διακοσμήσεις από πίνακες του Τιέπολο», σχολίασε ο κ. Καλαμπρέζε και υπογράμμισε ότι κάποιες από τις μάσκες που δημιούργησαν οι καλλιτέχνες αυτοί έχουν χρησιμοποιηθεί σε μεγάλες κινηματογραφικές παραγωγές όπως το “Μάτια Ερμητικά κλειστά” του Σ. Κιούμπρικ.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ακόμα και σήμερα στην Ιταλία κατά την περίοδο των Αποκριών οι μαθητές στα σχολεία μαθαίνουν να φτιάχνουν μάσκες χρησιμοποιώντας την παραδοσιακή τεχνική “cartapesta”.
Αποκριάτικη εκδήλωση
Αρωμα από ιταλικό καρναβάλι θα έχει η αυριανή αποκριάτικη εκδήλωση που διοργανώνει ο Σύλλογος “Φίλοι της Ιταλίας” στο Cafe Bar “Aria Del Mar” (δίπλα στο Κολυμβητήριο στη Νέα Χώρα). Η αποκριάτικη βραδιά θα ξεκινήσει στις 9 το βράδυ, ενώ όσοι θέλουν να προμηθευτούν πρόσκληση μπορούν να επικοινωνήσουν με το τηλέφωνο 6942570051.
