Σε μάστιγα εξελίσσεται το πρόβλημα της σήψης που προκαλούν μύκητες στο ξύλο αμπελιών, ελαιόδεντρων και δενδροειδών καλλιεργειών στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια με τους ειδικούς να επισημαίνουν ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρόληψη καθώς δεν υπάρχει μέχρι στιγμής κάποια ικανοποιητική χημική – φαρμακευτική αντιμετώπιση του προβλήματος. Στο μεταξύ, αξιοποιώντας τους μηχανισμούς της φύσης μπορούν να καταπολεμηθεί ένα μεγάλο εύρος ζιζανίων και προσβολών σε κηπευτικές καλλιέργειες αποφεύγοντας τη χρήση χημικών φαρμάκων.
Τα παραπάνω θέματα βρέθηκαν, μεταξύ άλλων, στο επίκεντρο της ημερίδας – σεμινάριο επιμόρφωσης που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ» στο πλαίσιο της Πράξης «Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών & Τεχνολογικών Αναπτυξιακών έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ)» η οποία συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από Εθνικούς Πόρους, και είναι ενταγμένη στο ΕΣΠΑ 2007-2013.
ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΗΣ «ΙΣΚΑ»
Ειδικότερα για το πρόβλημα της σήψης του ξύλου σε δενδρώδεις ξενιστές και αμπέλια στην Κρήτη ο γεωπόνος Δρ. Εμμανουήλ Μαρκάκης ανέφερε ότι το φαινόμενο εμφανίστηκε πριν από περίπου 15-20 χρόνια ωστόσο δεν μελετήθηκε διότι εκτιμήθηκε ότι δεν είναι οικονομικής σημασίας ασθένεια. Αυτό είχε σαν συνέπεια η έκταση του προβλήματος να είναι πλέον μεγάλη, κυρίως στις περιοχές με αυξημένες βροχοπτώσεις και ιδίως σε καλλιέργειες που τα δέντρα τους οι παραγωγοί δεν τα φροντίζουν συστηματικά και δημιουργούν μεγάλες ακάλυπτες τομές.
Ο κ. Μαρκάκης τόνισε ότι εκτός από τα αμπέλια που αφθονούν οι σήψεις του ξύλου με το όνομα «ίσκα», το πρόβλημα αφορά ακόμα μηλιές στο οροπέδιο Λασιθίου, πολλά είδη εσπεριδοειδών, αβοκάντο, ροδιές κ.ά., ενώ στα ελαιόδεντρα έχει μετατραπεί σε μάστιγα τα τελευταία 5 χρόνια.
«Δεδομένου ότι οι ασθένειες αυτού του τύπου δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα διαθέσιμα φάρμακα αυτό που μπορεί να γίνει είναι κυρίως προληπτική αντιμετώπιση», εξήγησε ο κ. Μαρκάκης και πρόσθεσε ότι αφενός θα πρέπει να καλύπτονται οι μεγάλες τομές κλαδέματος -διότι από εκεί βρίσκουν πύλη εισόδου τα παθογόνα της σήψης του ξύλου- και αφετέρου θα πρέπει οι αγρότες να χρησιμοποιούν υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό καθώς πειραματικά ευρήματα έχουν δείξει ότι ήδη από το φυτώριο κάποια τα κλήματα έρχονται μολυσμένα και εγκαθίστανται στο χωράφι.
«Επίσης, αυτό που διαπιστώσαμε είναι ότι υπάρχουν ποικιλίες ελιάς και αμπελιού που έχουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε σχέση με άλλες στα παθογόνα των σήψεων, ενώ το σημαντικότερο βέβαια είναι η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση», επεσήμανε ο κ. Μαρκάκης και κατέληξε λέγοντας ότι το Ινστιτούτο Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου μπορεί να προσφέρει κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
ΖΙΖΑΝΙΑ ΣΥΜΜΑΧΟΙ
Στο μεταξύ, αποτελεσματικές λύσεις χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων μπορεί να δώσει η διατήρηση και βελτίωση πληθυσμών φυσικών εχθρών σε μη καλλιεργήσιμα φυτά για την αντιμετώπιση ζωικών εχθρών σε υπαίθριες και θερμοκηπιακές καλλιέργειες κηπευτικών. Ο γεωπόνος Δρ. Νικόλαος Γαραντωνάκης τόνισε ότι για τον σκοπό αυτό οι παραγωγοί μπορούν να αξιοποιήσουν τους βιολογικούς εχθρούς και τα παρασιτοειδή αρπαχτικά που υπάρχουν δίπλα στα χωράφια τους. «Όπου υπάρχουν κηπευτικά υπάρχουν και ζιζάνια που βρίσκονται κοντά και όταν χρειαστεί μπορούν να μπουν μέσα στην καλλιέργεια να την εποικίζουν και να αντιμετωπίζουν ικανοποιητικά τους εχθρούς που υπάρχουν. Για να γίνει αυτό χρειάζεται να επιλέξει κάποιος συγκεκριμένα ζιζάνια που μπορούν να φιλοξενήσουν ωφέλημα έντομα και αυξάνοντας τους πληθυσμούς τους να είναι στη διάθεσή του σαν ρεζερβουάρ», σημείωσε ο κ. Γαραντωνάκης και πρόσθεσε ότι η συγκεκριμένη μέθοδος αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματική για σοβαρές ασθένειες, όπως η tuta που έχει προκαλέσει μεγάλη ζημιά τα τελευταία χρόνια, χωρίς να χρειαστεί κανένα εντομοκτόνο.
ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Στο πλαίσιο της ημερίδας παρουσιάστηκε ακόμα ένα καινοτόμο ταχέως αναλυτικό πρωτόκολλο για τον προσδιορισμό πτητικών ενώσεων σε ελαιόλαδα, κατά τα διαφορετικά στάδια ωριμότητα του ελαιοκάρπου που μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας του ελαιολάδου.
«Στο ελαιόλαδο είναι πολύ σημαντικό για τη γεύση και το άρωμά του ορισμένες ενώσεις που περιέχει. Είναι λοιπόν σημαντικό να μπορούμε να τις ανιχνεύσουμε. Αυτό μπορεί να γίνει με τη μέθοδο της μικροεκχύλισης της στερεής φάσης που γίνεται στο Ινστιτούτο και επιτρέπει να εντοπίσουμε και να προσδιορίσουμε ποιες από αυτές τις ουσίες περιέχονται στο ελαιόλαδο», εξήγησε η χημικός Δρ. Χρυσούλα Αντωνίου.
Παράλληλα, στην ημερίδα ο γεωπόνος Δρ. Νεκτάριος Κουργιαλάς παρουσίασε το τρόπο με τον οποίο μπορεί να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα λήψης αποφάσεων με σκοπό την αειφορική διαχείριση των υδατικών πόρων σε καλλιέργειες ελιάς και εσπεριδοειδών και την πρόληψη φυσικών/ανθρωπογενών κινδύνων.
«Σκοπός μας είναι να γίνεται μια ορθολογική διαχείριση του νερού άρδευσης και ταυτόχρονα να περιορίσουμε τους φυσικούς και ανθρωπογενείς κινδύνους που υπάρχουν, όπως η κλιματική αλλαγή, η διάβρωση, οι πλημμύρες, η ρύπανση κ.λπ.», σημείωσε ο κ. Κουργιαλάς και πρόσθεσε πως παρότι η δυτική Κρήτη διαθέτει επάρκεια υδατικών πόρων η ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων είναι απαραίτητη.
Ως προς το σύστημα λήψης αποφάσεων για τη βέλτιστη διαχείριση των υδατικών πόρων ανέφερε ότι λαμβάνονται υπόψη η τοποθεσία, το είδος της καλλιέργειας και άλλοι βασικοί παράγοντες και με τη χρήση μαθηματικών μοντέλων προσδιορίζονται οι συγκεκριμένες ποσότητες νερού που χρειάζονται, ο χρόνος που πρέπει να γίνεται η άρδευση αλλά και η αντιμετώπιση πιθανόν φυσικών ή ανθρωπογενών απειλών. Επίσης, το σύστημα εξασφαλίζει άμεση και αυτόματη ενημέρωση του παραγωγού.
