Μέρος 1
Η αργή ανάπτυξη, ο χαμηλός πληθωρισμός και η πολιτική αναταραχή συνεχίζουν με το βουνό των χρεών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κακός οιωνός.
Η Ευρώπη είναι μάλλον καταδικασμένη να διασχίσει μια εποχή αργής ανάπτυξης και χαμηλού πληθωρισμού, λέει η εφημερίδα Financial Times. Τα όσα αναμασούν με ασάφειες οι υπουργοί οικονομικών του Γιούρογκρουπ και αναπαράγονται στη συνέχεια και για τους 28 εταίρους της Ένωσης, για χαμηλά επιτόκια δεν πρόκειται να βοηθήσουν ουσιαστικά την ανάκαμψη. Ας αφήσουμε το υπέρογκο χρέος των ΗΠΑ που όλοι πλέον το ανεβάζουν στα 60 τρις δολάρια και συμπαρασύρει στην επόμενη δίνη των παγκόσμιων χαμηλών εισοδημάτων που θα κληθούν να πληρώσουν εκ νέου…
Σοβαρά ερωτηματικά τίθενται ολοένα και περισσότερο για το που το πάνε οι παγκόσμιοι ηγέτες. Οι ρόλοι είναι πλέον μπερδεμένοι και κανείς δεν αφήνεται να προσπαθήσει έστω, να τους ξεμπερδέψει! Τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να φτιάξουν μια εμπορική και επενδυτική συμφωνία με τις ΗΠΑ, βγαίνει στη μέση ένα πρόβλημα, όπως αυτό της Ουκρανίας, που μεταξύ άλλων δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους στη Γερμανία να δει να χάνεται ο κόπος που κατάφερε να μαζέψει με την άφρονα πολιτική της «περί λιτότητας». Στα τρία σημειώματα που ετοιμάσαμε, πήραμε ως βάση ένα απαύγασμα από σοβαρές πηγές που τις αναφέρουμε, αλλά σημειώνουμε με δέος, ότι η χώρα μας έχει οδηγηθεί απροστάτευτη εντελώς από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη, ή απλά πρόκειται για ένα δύσκολο πέρασμα από τις συμπληγάδες πέτρες!
Αμερικάνικα συμπεράσματα αντικρούουν τις γνωστές ευρωπαϊκές ρετσέτες
Η εφημερίδα Financial Times κατέληξε στο συμπέρασμα αυτό στηριζόμενη στο έργο των δύο αμερικανικών οικονομολόγων Ατίφ Μιάν και Αμίρ Σούφι, με τίτλο «Το σπίτι του χρέους: Πώς αυτοί (και εσείς) προκαλέσατε τη Μεγάλη Ύφεση, και πώς μπορούμε να το αποτρέψουμε για να μην συμβεί ξανά».
Στο βιβλίο τους, οι δύο συγγραφείς παρουσιάζουν τη διαφωνία τους με την παραδοσιακή ερμηνεία της κρίσης του 2008 στις ΗΠΑ, δηλαδή μια αποτυχία του χρηματοπιστωτικού συστήματος που οδήγησε στην απειλή της πιστωτικής ασφυξίας, και δικαιολόγησε τη διάσωση αρκετών τραπεζών. Παρατηρούν ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα είχε τεθεί σε πλήρη λειτουργία το 2009, πράγμα που δεν βελτιώνει την κατάσταση ένα γίνει αναιμική ανάπτυξη. Επισημαίνουν, επίσης, ότι η κατανάλωση διαρκών αγαθών, όπως έπιπλα ή τα αυτοκίνητα, κατέρρευσε το 2006 και το 2007, πολύ πριν από την εμφάνιση των προβλημάτων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τονίζουν ότι η μείωση στην κατανάλωση των νοικοκυριών ήταν το πρώτο στοιχείο για την ύφεση στις ΗΠΑ, και όταν ρωτήσαμε τις ΜΜΕ γιατί δεν δανείζονται περισσότερο, ανέφεραν την έλλειψη των πελατών, παρά την απροθυμία των τραπεζών . Δεν υπήρξε η ίδια πιστωτική κρίση, αλλά μάλλον μια πτώση της ζήτησης για δάνεια.
Ως εκ τούτου, Μιάν και Σούφι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι η υπέρβαση της στεγαστικής πίστης, καθώς και το χρέος των νοικοκυριών που έχει ως αποτέλεσμα και είναι η αιτία της ύφεσης, παρά η αποτυχία των τραπεζών. Τα νοικοκυριά δεν μπορούν να ανακτήσουν την ικανότητά τους να καταναλώνουν και να προωθήσουν την οικονομική ανάκαμψη, παρά μόνον όταν μειωθεί επαρκώς το χρέος τους, και το βάρος του χρέους είναι και πάλι διαχειρίσιμο. Ένα άλλο συμπέρασμα από την ανάλυση της ισορροπίας [η λογιστική έννοια] της ύφεσης, είναι ότι τα χαμηλά επιτόκια δεν θα αναζωογονήσουν την ανάπτυξη, επειδή δεν επιτρέπουν στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να μειώνουν τις πιστώσεις.
Επισημαίνεται ότι κυρίως στην Ευρώπη, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες, η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα. Στο τέταρτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, θα πρέπει να γνωρίσουμε τα αποτελέσματα των στρες τεστ (stress tests), τα οποία θα πρέπει να παρέχουν για πρώτη φορά μια αξιόπιστη αξιολόγηση των ευρωπαϊκών τραπεζών. Αλλά αυτό που είναι ήδη γνωστό είναι ότι η Ευρώπη έχει μόλις αρχίσει την απομόχλευση, δηλαδή δεν γίνονται πλέον επενδύσεις και δεν παράγονται αγαθά και υπηρεσίες, άρα η κατανάλωση δεν μπορεί να παίξει θετικό ρόλο στην ανάκαμψη!
Για παράδειγμα, το χρέος του ιδιωτικού τομέα έφθασε στο 226,7% του πορτογαλικού ΑΕΠ το 2009. Στο τέλος του 2013, ήταν πίσω στο 220,4% του ΑΕΠ, και η προσομοίωση, για το 2020 το τοποθετεί στο 178% του ΑΕΠ. Ακόμη χειρότερα, ο χαμηλός πληθωρισμός που βλέπουμε σήμερα στη ζώνη του ευρώ είναι πιθανό να περιπλέξει τη διαδικασία αυτή, αυξάνοντας την πραγματική αξία του μελλοντικού χρέους και εμποδίζοντας τις μειώσεις τιμών που είναι αναγκαίες για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας.
Επιπλέον, το 2016, η έναρξη ισχύος των νέων φορολογικών κανόνων στην ευρωζώνη, υποχρεώνοντας τις χώρες μέλη να επιταχύνουν το δημόσιο χρέος, θα πρέπει να ενισχύσει τα αποτελέσματα της απομόχλευσης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ανάκαμψη δε θα δούμε, τουλάχιστον σύντομα! Αυτό σημαίνει ότι και η τρέχουσα αισιοδοξία στις χρηματοπιστωτικές αγορές είναι λανθασμένη. Το πιο πιθανό σενάριο για την Ευρώπη, σύμφωνα με αναλυτές, είναι μια μακρά περίοδος αργής ανάπτυξης, με χαμηλό πληθωρισμό, την αύξηση του κινδύνου αφερεγγυότητας και σοβαρές πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές.
Όμως αν έτσι είναι τα πράγματα, η χώρα μας καλείται κυριολεκτικά να περάσει τις συμπληγάδες πέτρες που ετοιμάζουν άλλα διεθνή συμφέροντα, όπως μπορούμε να δούμε στα επόμενα σημειώματα που ετοιμάζουμε για το σκοπό αυτόν. Η πρόσφατη επίσκεψη του Κινέζου πρωθυπουργού αποτελεί ένα ευνοϊκό σημάδι στην όλη αναταραχή που διαβλέπουν οι διεθνείς αναλυτές και ίσως να αποτελεί διευκολυντικό τρόπο μέσω της Κίνας, η διέλευση από τις συμπληγάδες.
Πάντως ότι και να είναι, ότι και να λέμε όλοι μας, ένα πράγμα δεν ανέχεται αναβολή: Όλοι μας πρέπει να μπούμε με τα μπούνια στην παραγωγή. Καθήμενοι στα καφενεία και διαλογιζόμενοι δε μαρτυρούμε κανένα θετικό σημάδι στη λαίλαπα που έρχεται
