Συχνά θεωρούμε τις Φυσικές Επιστήμες δυσνόητες ή απλώς έξω από τα ενδιαφέροντα μας. Και επίσης συχνά, δεν έχουμε άδικο… Ωστόσο, οι επιστήμες αυτές έχουν τεράστιο πεδίο εφαρμογών γύρω μας και σχετίζονται άμεσα με την ίδια την ύπαρξη μας.
Eτσι, είναι συνηθισμένο να γίνονται προσπάθειες “εκλαΐκευσης” ώστε …να “καταλάβει ο κόσμος”. Μια τέτοια προσπάθεια είναι εκ των πραγμάτων δύσκολη καθώς πρέπει να συνδυάζει χαρακτηριστικά της επιστήμης (θεωρητική γνώση, μεθοδολογία, εφαρμογή) με χαρακτηριστικά ενός καλού “δασκάλου” (μεταδοτικότητα, επαφή με το κοινό του, ευελιξία, ευρηματικότητα). Και όλα αυτά να απευθύνονται σε ευρύ κοινό με μεγάλη ποικιλία γνώσεων και απόψεων. Διαφορετικά, η προσπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε παρανοήσεις ή και ακόμα σε απαξίωση της επιστημονικής γνώσης.
Το Σάββατο 16 Μαρτίου στο ΕΚΦΕ Χανίων από τις 8.30 έως τις 15.30, σε συνεργασία με το ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος” και την Ελληνική Ομάδα Εκλαΐκευσης (τμήμα της αντίστοιχης διεθνούς ομάδας), διοργανώσαμε μαθήματα για τα Στοιχειώδη Σωμάτια και τη Φυσική των Υψηλών Ενεργειών, στα πλαίσια των International MasterClasses – Hands on Particle Physics. Πήραν μέρος 40 μαθητές Β’ και Γ’ Λυκείου από τα Χανιά και το Ρέθυμνο, μαζί με καθηγητές τους.
Μαζί μας οι κ. Γ.Φανουράκης, Γ.Αναγνώστου και Θ.Γέραλης, ερευνητές στο ΙΠΦΣ του Δημόκριτου και στα πειράματα CMS και ATLAS του CERN.
Αρχικά, όλοι γίναμε μαθητές και ταξιδέψαμε με την καθοδήγηση των εξαιρετικών ομιλητών σε άγνωστους κόσμους “κενούς” αλλά ωστόσο, γεμάτους αλληλεπιδράσεις, σωμάτια, σκοτεινή ενέργεια και ύλη, αντιύλη… Αισθανθήκαμε δέος απέναντι στα βήματα που έχει κάνει η τεχνολογία, η μηχανική, η επιστήμη η ίδια, αλλά ακόμα μεγαλύτερο δέος νιώσαμε απέναντι στο υπόλοιπο 95% που μένει ακόμα να ανακαλυφθεί!
Κατά την διάρκεια των πειραμάτων αναζήτησης των βαθύτερων μυστικών της φύσης, ο αριθμός δεδομένων που προκύπτει είναι ασύλληπτος. (Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι κατά την διάρκεια του πειράματος CMS οι ανιχνευτές καταγράφουν γύρω στα 40 εκατ. συγκρούσεις κάθε δευτερόλεπτο!). Την επεξεργασία των δεδομένων που προκύπτουν την αναλαμβάνει ένα δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών απλωμένο σε όλο τον κόσμο. Έτσι, το δεύτερο μέρος του μαθήματος ήταν εργαστηριακό. Οι μαθητές με την βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών, αφού πήραν τις κατάλληλες οδηγίες, επεξεργάστηκαν δεδομένα που έχουν προκύψει από συγκρούσεις πρωτονίων στο πείραμα CMS. Αναγνώρισαν φωτόνια, ηλεκτρόνια, μιόνια, ανίχνευσαν μποζόνια W, Z αλλά και Higgs! Καταχώρησαν τα αποτελέσματα τους ώστε να τα συνδυάσουν με αυτά μαθητών από την Ρωσία, το Κατάρ, την Κύπρο και την Κροατία…
Στο τρίτο μέρος είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν μέσω τηλεδιάσκεψης με μαθητές από τις προηγούμενες χώρες, και να διατυπώσουν ερωτήσεις στους συντονιστές της εκδήλωσης, που βρίσκονταν στο CERN (Γενεύη). Παρά τα προβλήματα ήχου της τηλεδιάσκεψης, ο αλληλοχαιρετισμός παρέκαμψε σύνορα και γεωγραφικά εμπόδια και έκλεισε όμορφα κλείσιμο την εκδήλωση.
Σε εμάς, επιπλέον της γνώσης και της εμπειρίας, έμεινε η εντυπωσιακή διάθεση των παιδιών να μάθουν, να δουν, να ανακαλύψουν, να εφαρμόσουν το …“hands on particle physics”. Ήταν από τις λίγες φορές, που παρά το πιεστικό του 6ωρου προγράμματος το διάλειμμα δεν ήταν το ζητούμενο.
Ραντεβού του χρόνου!
Πηγές:
http://cms.cern
http://cms.web.cern.ch/news/what-cms
Το μποζόνιο Higgs και ο επιταχυντής LHC με αριθμούς
https://ekfechanion.eu/drasthriothtes/epimorfoseis/item/482-masterclasses-2019.html
http://physicsmasterclasses.org/
http://www.physics.ntua.gr/
http://www.physics.ntua.gr/POPPHYS
http://www.demokritos.gr/el/
