Η ζωή δεν είναι τόσο μεγάλη για να τη σπαταλάμε στο “δε γίνεται”
Αγγελος Πατσιάς, δημιουργός του Σχολείου Bing-Bang και του Σχολείου της Φύσης και των Χρωμάτων
Είναι βέβαιο ότι από την δυσάρεστη κατάσταση που αφήνουμε πίσω θα προκύψουν χρήσιμα συμπεράσματα, ραγδαίες εξελίξεις και απρόσμενες καινοτομίες.
Ο συνήγορος των αντιρρησιών θα υποστηρίξει, εδώ χάνουμε την τουριστική σαιζόν, τις δουλειές μας, χιλιάδες μένουν άνεργοι και συ λες ότι θα έχουμε οφέλη; Κι όμως ιστορικά δεδομένα και προσωπικά μας βιώματα ενισχύουν την άποψη ότι κάθε κρίση λειτουργεί σαν επιταχυντής, γινόμαστε σοφότεροι, πιο αποτελεσματικοί και πιότερο επίπονοι στους ατομικούς μας αγώνες.
Στο σημείωμα ανιχνεύω τα οφέλη που θα έχουν οι σχολικές κοινότητες που θα κάνουν μερικά μαθήματα στο ύπαιθρο.
Επιστροφή στο Σχολείο
Η πρόταση μας είναι η επιστροφή στο Δημοτικό σχολείο να γίνει με μια μέρα μαθημάτων σε εξωτερικό χώρο. Μια πρόταση που δύσκολα θα υλοποιηθεί αν δεν υπάρχουν δένδρα ή σκιεροί χώροι στην αυλή.
Αυτά τα μαθήματα είναι η γέφυρα της επιστροφής των μαθητών στο Σχολείο. Τα μαθήματα σε εξωτερικό χώρο δεν είναι πρωτόγνωρα τα είχαμε δει πριν 10 χρόνια στο πρωτοποριακό “Σχολείο της Φύσης και των Χρωμάτων” του δάσκαλου Aγγελου Πατσιά, στον Φουρφουρά Ρεθύμνου.
Ο χρόνος στο ύπαιθρο είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για να ασκήσουν τα παιδιά διαφορετικές δεξιότητες, όπως θα δούμε παρακάτω.
Κάποια παιδιά θα δυσκολευτούν, όπως οι εθισμένοι οθονόβιοι, εραστές των ηλεκτρονικών οθονών.
Καινοτομία = πλούτος
Τα μαθήματα σε υπαίθριο χώρο είναι μια μοναδική ευκαιρία για τα παιδιά του Δημοτικού ώστε να γίνουν πιο αυτόνομα και να ασχοληθούν με πρωτότυπες δραστηριότητες.
Η καινοτομία στη ζωή μας είναι βιολογική ανάγκη, αφού ο εγκέφαλος μας είναι πλασμένος να εξερευνά, να εφευρίσκει και να αναπτύσσεται συνεχώς.
Η πολύχρονη εμπειρία μας από τα παιδιά που συμμετείχαν στα θερινά μας εργαστήρια που γίνονται σε εξωτερικό χώρο είναι ότι αυτά είναι προσηλωμένα και συνεργατικά.
Γνωρίζουμε ότι κάθε νέα εμπειρία και κάθε συμμετοχική δραστηριότητα σε μικρές ομάδες προικίζει το παιδί των 8-10 ετών με πλούτο ανεκτίμητο.
Επίσης, πιστεύω ότι πολλοί μαθητές Δημοτικού που προέρχονται από χώρες με αγροτική οικονομία θα εγκλιματιστούν ευκολότερα σε μαθήματα που γίνονται στη φύση.
Στοιχεία της νέας παιδαγωγικής
Οι σύγχρονοι μαθητές είναι ενεργοί συμμετέχοντες, έχουν κοινωνική αυτενέργεια, στη μάθηση σύμφωνα με τις παροτρύνεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (CEFRL, 2018).
Μερικά μαθήματα στο ύπαιθρο δίνουν την ευκαιρία στους μαθητές να ασκηθούν στην ανακάλυψη και τη λύση προβλημάτων μέσω πρακτικών δραστηριοτήτων. Επιπλέον…
• Η σύνθεση της διδακτέας ύλης σε αυτά τα μαθήματα τροποποιείται ώστε να είναι σχετική και συνδεδεμένη με την πραγματικότητα.
• Οι εκπαιδευτικοί -δημιουργικοί και εφευρετικοί- σχεδιάζουν δικές τους δραστηριότητες.
• Οι μαθητές αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες κι ωφελούνται από τη συνεχή ανατροφοδότηση και επιβεβαίωση της ανάπτυξής τους.
Το φαινόμενο του ουράνιου τόξου
Ας φανταστούμε εμείς, οι παραδοσιακοί εκπαιδευτικοί ότι αφήνουμε κατά μέρος τις ψευδαισθήσεις μας για το πώς είναι η ιδανική αίθουσα διδασκαλίας.
Το επόμενο στοιχείο που οφείλουμε να δεχθούμε είναι ότι κάθε αισθητηριακή αντίληψη είναι υποκειμενική.
Και τώρα μεταφερόμαστε σε μια υπαίθρια αίθουσα διδασκαλίας…
• Εδώ δεν έχουμε τους περιορισμούς του χρωματικού και του ηχητικού φάσματος που μας καταδυναστεύουν. Θα κατακλυσθούμε από ηχοχρώματα και θα μαγευτούμε από τα τιτιβίσματα και τους μικρό-τσακωμούς των πουλιών.
• Ανακαλύπτουμε ότι κάποιοι μαθητές μας λειτουργούν διαφορετικά σε εξωτερικό χώρο.
• Αν δε η ομάδα των μαθητών είναι ολιγάριθμη, θα έχουμε την ευκαιρία να τους οργανώσουμε σε ολιγομελείς ομάδες.
• Οι μαθητές μας απαλλαγμένοι από τις γραμμικές θέσεις τους παρατηρούν και βλέπουν το κάθε τι από διαφορετική γωνία.
Ακριβώς όπως συμβαίνει με το φαινόμενο του ουράνιου τόξου που εξαρτάται από τη γωνία παρατήρησης, ώστε για κάποιον να εξαφανίζεται!
• Αυτή η διαφορετική θεώρηση του χώρου είναι αρκετή για να επιβάλει φιλοσοφικά την παιδαγωγική αναγκαιότητα διασύνδεσης των εννοιών, την δημιουργία εννοιολογικών δικτυωμάτων, με θεμελιακή την τριγωνική θεώρηση: παρατηρητών, όρασης και αντικειμένων.
• Συνολικά μερικές μέρες διδασκαλίας στο ύπαιθρο με ανάλογες ξεχωριστές δραστηριότητες είναι αρκετές για να αναδειχθούν μαθητές με ξεχωριστές δεξιότητες όπως αντίληψη του χώρου, ικανότητα αποκλεισμού παρεμβολών, κοινωνική αυτενέργεια, ικανότητα εφαρμογής της γνώσης και γνωστική ευκαμψία (ικανότητα να αντιλαμβάνεται τις εξελίξεις και να προσαρμόζεται έγκαιρα στα νέα δεδομένα).
Συμπερασματικά
Η πιλοτική εφαρμογή μερικών μαθημάτων στο ύπαιθρο δεν είναι επιστροφή σε τριτοκοσμικό παρελθόν, αντίθετα είναι ένα σύντομο ταξίδι στην επόμενη μέρα.
Για όσους το τολμήσουν θα απαιτηθούν προσαρμογές, πριν δρέψουν τα οφέλη:
► Οι εκπαιδευτικοί εγκαταλείπουν τη μετωπική διδασκαλία και δημιουργούν ομαδικές δραστηριότητες ανακάλυψης.
► Κάποιοι μαθητές ξεβολεύονται, αλλά τελικά βελτιώνουν τη χωρική τους αντίληψη με όλα τα οφέλη που προσφέρει.
► Ολοι οι μαθητές, αναπτύσσουν τη γνωστική τους ευκαμψία, τα παράπονα κι οι γκρίνιες τους μειώνονται.
► Οι γονείς πρέπει να πεισθούν ότι αυτή η πιλοτική καινοτομία είναι ωφέλιμη και χωρίς κόστος.
► Αφησα στο τέλος το πιο σημαντικό στοιχείο…
Ο,τι μαθαίνομε σε νέο περιβάλλον με απρόσμενο τρόπο, μένει χαραγμένο στη μνήμη μας.
Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.
