Για τους μαθητές ήταν «η σχολή της ζωής», για τους εκπαιδευτικούς «το δικό μας σχολειό», για την κοινωνία άλλη μια από τις πολλές προσφορές του Ειρηναίου Γαλανάκη. Η Τεχνική Σχολή Κισσάμου έβγαλε χιλιάδες τεχνίτες όλων των ειδών, εξασφαλίζοντάς τους επαγγελματική αποκατάσταση σε εποχές δύσκολες.
Ξεκίνησε στα 1961, με 18 μαθητές πάνω στα σχέδια του Μητροπολίτη Κισσάμου και Σελίνου Ειρηναίου. Οι εγκαταστάσεις της κτίστηκαν, πέτρα στην πέτρα, τούβλο στο τούβλο, χάρις στις προσπάθειες του Επισκόπου και τρία χρονιά μετά έγινε δημόσια εξασφαλίζοντας έτσι την απρόσκοπτη λειτουργία της. «Ήταν λίγος καιρός που είχα απολυθεί από το Ναυτικό, το 1964, και εργαζόμουν σε μια αντιπροσωπεία στην Αθήνα που έκανε εισαγωγές μηχανημάτων από το εξωτερικό. Είχε ζητήσει ο Δεσπότης από το “Δαίδαλο” να του υποδείξουν κάποιον απόφοιτό τους για να τον πάρει στη σχολή του. Αυτοί πρότειναν εμένα και δέχτηκα το τηλεφώνημά του που με προσκάλεσε να κατέβω στα Χανιά. Ήταν μια σημαντική στιγμή για μένα να κατέβω στον τόπο μου», μας αφηγείται ο παλιός εκπαιδευτικός κ. Λευτέρης Τσουράκης. Ένας άνθρωπος που έχει ένα πλούσιο αρχείο, φωτογραφικό και έντυπο για τη σχολή, ο ιδανικός για να μάθεις για τα πρώτα βήματά της.
Ο κ. Τσουράκης μας δείχνει το φωτογραφικό υλικό, παιδιά με φτωχικά ρούχα αλλά χαμόγελο στο πρόσωπο, όλοι γύρω από τον Ειρηναίο Γαλάνακη να δουλεύουν για να φτιάξουν το Οικοτροφείο της Σχολής, να κτίσουν τις νέες εγκαταστάσεις αλλά και πολλά στιγμιότυπα από την εκπαιδευτική καθημερινότητα. «Οι μαθητές ήταν απόφοιτοι Δημοτικού Σχολείου από όλη την Κρήτη, αργότερα και εκτός Κρήτης. Η πλειονότητα βέβαια το 90% ήταν από τις δύο επαρχίες της Μητρόπολης, Κίσσσαμο και Σέλινο από τα πιο απομακρυσμένα χωριά. Το 85% των παιδιών ήταν οικότροφα, ενώ οι υπόλοιποι έρχονταν με τα πόδια και τα ποδήλατα από τα γύρω χωριά. Όταν ανέλαβα η σχολή έγινε δημόσια με το κράτος να αναλαμβάνει την εκπαιδευτική λειτουργία και τη Μητρόπολη Κισσάμου το κόστος του Οικοτροφείου. Το ότι έγινε δημόσια η σχολή ήταν μια πολύ θετική εξέλιξη».
Μας δείχνει τη λίστα με τους πρώτους αποφοίτους και μας μιλάει για αυτούς. Ο Ευτύχης που έγινε μεγάλος επιχειρηματίας, ο άλλος που έγινε επιτυχημένος εργολάβος… «Είναι εκατοντάδες αυτοί που άνοιξαν μηχανουργεία, ηλεκτρολογεία, είχαμε φτάσει σε μια εποχή να έχουμε και 350 μαθητές. Το πτυχίο είχε αντίκρισμα, πολλοί βρήκαν δουλειές, αλλά και όσοι γύρισαν στα χωριά τους και έγιναν αγρότες είχαν τις τεχνικές γνώσεις για να προσαρμοστούν στη νέα εποχή. Τα εφόδια των παιδιών ήταν η θέληση των γονιών τους να ζήσουν καλύτερα αυτά από τους ίδιους και μια μικρή βαλιτσούλα με ελάχιστα ρούχα με την οποία έρχονταν. Στα χωριά τους γύριζαν τις γιορτές γιατί δεν μπορούσαν τις Κυριακές λόγω των αποστάσεων και των όχι καλών συγκοινωνιών».
Μέσα στις συνθήκες της εποχής πολλά τα συμβάντα που ο συνομιλητής μας δεν μπορεί να ξεχάσει. «Θυμάμαι ήταν Μάιος και ένα από τα παιδιά, συνέχιζε να φοράει το παλτό του! Προβληματιζόμασταν γιατί γινόταν αυτό, γιατί είχε ζέστη. Ψάχνοντας διαπιστώσαμε ότι δυστυχώς το παντελόνι του από πίσω είχε διαλύσει, δεν είχε άλλο να βάλει, Φορώντας το παλτό έκρυβε το σκισμένο του παντελόνι».
Η σχολή φιλοξενήθηκε στο ισόγειο του κτηρίου όπου σήμερα στεγάζεται η πυροσβεστική υπηρεσία αλλά με τις προσπάθειες του Ειρηναίου γρήγορα άρχισε να αποκτά νέα κτήρια.
«Ο Ειρηναίος Γαλανάκης ήταν σε όλες σχεδόν τις εργασίες, έδινε το προσωπικό του παράδειγμα και όλοι προσαρμοζόμαστε με το παράδειγμα του σεβασμιωτάτου αλλά και του πρωτοσύγκελλου του μετέπειτα Κυδωνίας και Αποκορώνου και αρχιεπισκόπου Κρήτης Ειρηναίου. Έβλεπες το ντύσιμο του, να κυκλοφορεί με ένα φθαρμένο ράσο, να ζει σε ένα σπίτι που το παράθυρο δεν έκλεινε καλά, μια λιτή – απλή ζωή! Και στη δουλειά πρώτος να κουβαλήσει το τσιμέντο, να κόψει μαζί με τα παιδιά και τους καθηγητές κυπαρίσσια για να φτιάξουμε τη σκεπή των κτηρίων της σχολής… Όταν τα ζεις όλα αυτά, ε αυτό ήταν το καλύτερο μάθημα ζωής για όλους μας! Μια μέρα έφτασε ένα φορτηγό με αλεύρι που έπρεπε να το ξεφορτώσουμε. Και το ξεφορτώσαμε εγώ και ο δεσπότης. Στο μισό φορτίο έδινα εγώ το σακί στο δεσπότη πάνω από την καρότσα, και στο άλλο μισό μου το έδινε αυτός».
Ρωτάμε τον κ. Τσουράκη αν ήταν παρών την ημέρα που ο Ειρηναίος αποχώρησε από την Μητρόπολη διωγμένος από τη Χούντα για να μεταβεί στη Γερμανία. «Φυσικά, ήταν μια συμφορά για όλους μας. Μεγάλη στεναχώρια. Βγήκε από το σπίτι κλείνοντας την πόρτα και τον αποχαιρετήσαμε… Ακόμα και τώρα έχω τις επιστολές του από τη Βόνη της Γερμανίας που πάντα με ρωτούσε για τη σχολή, την πορεία της, τους ανθρώπους της». Για τον κ. Τσουράκη το έργο του Ειρηναίου είχε τεράστια αναγνώριση και απήχηση.
«Όλη η κοινωνία της Κισσάμου είχε αναγνωρίσει την προσφορά της σχολής και του σεβασμιωτάτου βέβαια. Το μεγάλο καλό ότι από τη σχολή τελείωσαν χιλιάδες παιδιά που πήραν ένα μάθημα ζωής όλα αυτά τα χρόνια και στη συνέχεια πέτυχαν στη ζωή τους», καταλήγει ο κ. Τσουράκης που στα μέσα της δεκαετίας του ’70 έφυγε για να εργαστεί ως εκπαιδευτικός στο “Δαίδαλο”, ενώ παράλληλα έχει αφήσει σπουδαίο έργο ως γραμματέας του ιδρύματος Αγ. Σοφία, αλλά και ως ένας από τους ανθρώπους που συνέβαλλαν στη δημιουργία του ιδρύματος “Ελευθ. Κ. Βενιζέλος”.
ΑΓΑΠΟΥΣΑΝ ΤΗ “ΜΟΥΤΖΟΥΡΑ”
«Πολλά παιδιά την αγαπούσαν τη “μουτζούρα” την ήθελαν», μας διηγείται ο 82χρονος σήμερα Κώστας Κοκοτσάκης που για χρόνια πολλά ήταν καθηγητής στην τεχνική σχολή. Συναντάμε τον κ. Κώστα στο σπίτι του στο Δραπανιά Κισσάμου και μας μιλάει με θερμά λόγια για τα μαθητικά του χρόνια στο χωριό του, έπειτα στο Γυμνάσιο, στο “Δαίδαλο” στα 1957-58. «Πώς βρέθηκα στη σχολή του Δεσπότη; Έτσι την έλεγαν τότε… Ήταν 1965 και ζητούσαν δύο εργοδηγούς και ο Ανδρέας Παπαδάκης ειδοποίησε εμένα και ο αδελφός του ο Λευτέρης Παπαδάκης τον Μανώλη Πριναράκη τον άλλο εργοδηγό. Διευθυντής ήταν ο Στέλιος Κυριακογιαννάκης ένας εξαίρετος εκπαιδευτικός. Τότε το Καστέλι Κισσάμου το λέγαμε και “Παιδούπολη” γιατί είχε πάρα πολλά παιδιά στις σχολές», σημειώνει.
Η εικόνα που του έχει μείνει αποτυπωμένη στο μυαλό «είναι ο Ειρηναίος Αθανασιάδης να κουβαλάει το “γαζοτενεκέ” και να το ανεβάζει στο τριώροφο με το σκισμένο ράσο και βοηθούσαν και παπάδες και κάποιοι κάτοικοι. Ο άλλος Ειρηναίος να κουβαλάει χαλίκια με το καρότσι, να δουλεύει και αυτός», λέει ο παλιός εκπαιδευτικός. Ο ίδιος θυμάται πως η σχολή μάζευε παιδιά από όλο το Νομό και όχι μόνο. «Ήταν τα περισσότερα φτωχά παιδιά που δεν είχαν τη δυνατότητα να νοικιάσουν σπίτι και πλήρωναν στη σχολή ένα συμβολικό ποσό. Τους έδινε το Οικοτροφείο και ρούχα και παπούτσια γιατί τη δεκαετία του ’60 ήταν δύσκολες οι συνθήκες δεν ήταν καθόλου εύκολα τα πράγματα. Τα παιδιά προέρχονταν από μονοθέσια σχολεία, ορισμένα μπέρδευαν το “φ” με το “ρ”, άλλα έπιαναν τα χέρια τους και ας μην ήταν καλά στη θεωρία, άλλοι ήταν καλοί μαθητές, μελετηροί. Όλοι όμως πρόκοψαν! Ακόμα και αυτοί που δεν τελείωσαν τη σχολή βρήκαν δουλειά. Πολλοί έγιναν επιχειρηματίες, άνοιξαν εταιρείες στην Αθήνα, στα Χανιά, σε όλη τη χώρα και όχι μόνο. Εμείς οι καθηγητές ξεκινήσαμε ωρομίσθιοι, κάποια στιγμή μονιμοποιηθήκαμε και εγώ έμεινα στη Σχολή ακόμα και μετά που πήγαμε και στεγαστήκαμε στο χώρο του Λυκείου της Κισσάμου, μέχρι που βγήκα στη σύνταξη».
Στη συζήτηση μας παρεμβαίνει η σύζυγος του κ. Κώστα, η κα Στέλλα. «Ακόμα και τώρα συναντάμε ανθρώπους μεγάλους, που τους είχε μαθητές και του λένε “είμαι ο τάδε, να ξέρεις ότι μας έσωσες γιατί έκανα τη δική μου δουλειά, άνοιξα συνεργείο”. Ήταν μεγάλη υπόθεση η τεχνική σχολή για την περιοχή», τονίζει.
Τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου…
«Ήταν τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου… Γνώρισα σπάνια παιδιά και τον Ειρηναίο Γαλανάκη, τον Ειρηναίο Μεσαρχάκη και τον Ειρηναίο Αθανασιάδη που δεν θα τους ξεχάσω ποτέ», θυμάται ο κ. Νίκος Τωμαδάκης που γεννήθηκε στη Σκάφη Ανατ. Σελίνου και βρέθηκε στην Τεχνική σχολή την τριετία 1964-1967.
Τα χρόνια εκείνα ήταν δύσκολο να ζήσεις στο χωριό, να μετακινηθείς, να σπουδάσεις. «Ήθελα να μάθω τέχνη και με έβαλε ο πατέρας μου στην Τεχνική Σχολή στην Κίσσαμο και στο Οικοτροφείο. Πληρώναμε ένα ποσό συμβολικό, που σήμερα δεν θα έφτανε για ένα πακέτο τσιγάρα. Τα περισσότερα παιδιά ήταν από την Κίσσαμο, το Σέλινο, το Ακρωτήρι, τον Αποκόρωνα, Μας είχαν τα πάντα, φαγητό εξαιρετικό, τα μπάνια μας, τα ρούχα μας, είχαμε και άγιο τον “Άγιο Ειρηναίο”. Ο άνθρωπος αυτός ήταν μοναδικός! Όλο έχτιζε όλο δημιουργούσε, στην Τεχνική Σχολή, στο Οικοτροφείο, για τα πάντα, πόσα πράγματα είχε προσφέρει αυτός ο άνθρωπος;», αναρωτιέται ο παλιός μαθητής.
Μιλάει με αγάπη για τα μαθήματα, τους συμμαθητές και τους καθηγητές. «Το κλίμα ήταν ιδανικό, υπήρχε σεβασμός και καλή ατμόσφαιρα παρά του ότι τα περισσότερα παιδιά δεν είχαν χρήματα, δυσκολεύονταν. Ήταν πολύ καλό και το επίπεδο της σχολής. Τα μηχανήματα της δεν τα είχαν συνεργεία επαγγελματικά στα Χανιά! Σύγχρονες ηλεκτροσυγκολήσεις, πρέσες, τροχοί, ξεχωριστό κτήριο για τους ηλεκτρολόγους με τους πίνακές τους με δάσκαλο τον Ονούφριο Καστανάκη. Είχα καθηγητή τον Θ. Καμπουράκη, τον Χ. Παπαδάκη, τον Κ. Κοκοτσάκη εξαιρετικός άνθρωπος και καθηγητής, τον Λ. Τσουράκη, τον Κυριακογιαννάκη, όλοι αξέχαστοι. Τι κερδίσαμε από τη σχολή; Πήραμε το μεγαλύτερο εφόδιο που ήταν η ανθρωπιά! Ο Ειρηναίος έδινε αρχές. Στο Δημοτικό και στο γυμνάσιο τότε οι δάσκαλοι και οι καθηγητές χτυπούσαν τα παιδιά. Στη Τεχνική σχολή ποτέ και κανείς! Μας μιλούσε ο ίδιος με το χαμόγελο και το πιο γλυκό τρόπο, μας έλεγε πως θα βγούμε στην κοινωνία με αξιοπρέπεια. Πόσο αγωνίστηκε για να επεκτείνει τη σχολή και τα ορφανοτροφεία».
Ο κ. Τωμαδάκης δούλεψε ως μηχανικός στα πλοία αφού «ήταν δύσκολο να φτιάξεις δικό σου συνεργείο, δεν είχε ο πατέρας μου τη δυνατότητα να μου κάνει δικό μου και δεν ήθελα να πάω σε κάποιον να δουλεύω να με βρίζει, να κτυπάει. Τα πιο εύκολα λεφτά ήταν στο καράβι, πήγα στο “Φαιστός” αρχικά και μετά σε κρουαζιερόπλοια».
Πρόσφατα ο συνομιλητής μας βρέθηκε στο χώρο της σχολής και στεναχωρήθηκε. Κάποια από τα κτήρια της σχολής είναι σε κακή κατάσταση (τα γραφεία των καθηγητών, το εστιατόριο) «μια απαράδεκτη κατάσταση που είναι ντροπή για όλους! Πόνεσε η ψυχή μου, έκλαψα. Γιατί όταν ήμασταν εκεί υπήρχε φτώχεια μεγάλη και βρήκαμε στο χώρο αυτό αγάπη και στοργή από το σεβασμιότατο, τους καθηγητές. Και στεναχωριέμαι που βλέπω πως είναι σήμερα!».
Ένα άλλο παράπονο επίσης έχει από την ΑΝΕΚ, που δεν έδωσε το όνομα του Ειρηναίου Γαλανάκη σε ένα από πλοία της αναγνωρίζοντας έτσι την προσφορά του.
Στόχος ζωής
«Ήταν ένα έργο που ξεκίνησε 22 Δεκεμβρίου 1957, όταν στην τότε Επισκοπή Κισσάμου και Σελίνου ενθρονίστηκε νέος Επίσκοπος ο Ειρηναίος Γαλανάκης (από 25 Σεπτεμβρίου 1962 οι Επισκοπές της Κρήτης προήχθησαν σε Μητροπόλεις και οι Επίσκοποι σε Μητροπολίτες)», αναφέρει ο κ. Τσουράκης και συνεχίζει. «Με την ανάληψη των καθηκόντων του ο νέος Μητροπολίτης σύντομα ξεδιπλώνει τις αρετές του. Παράλληλα, με τα εκκλησιαστικά του καθήκοντα ασχολείται με τα προβλήματα και τις ανάγκες των κατοίκων της Μητροπόλεως του. Δίνοντας προτεραιότητα σε αυτά που αφορούν τους νέους και την καταξίωση και αναβάθμιση της γυναίκας. Σχεδιάζει, χτίζει και ιδρύει σχολεία, οικοτροφεία, συλλόγους και ιδρύματα που γεωγραφικά καλύπτουν και τις δύο επαρχίες της Μητροπόλεως του, προσφέροντας δωρεάν διαμονή, διατροφή, εκπαίδευση και σωστή κοινωνικοποίηση.
Ας προσπαθήσουμε να θυμηθούμε ορισμένα από αυτά:
Οικοτροφείο αρρένων τεχνικής σχολής και γυμνασίου Καστελίου (240 μαθητές, τον Οκτώβρη του 1968)
Οικοτροφείο θηλέων γυμνασίου Καστελίου (100 μαθήτριες)
Οικοτροφείο θηλέων οικοκυρικής σχολής Καστελίου (40 μαθήτριες)
·Οικοτροφείο αρρένων Κολυμβαρίου (40 μαθητές)
Οικοτροφείο αρρένων Βουκολιών (20 μαθητές)
·Οικοτροφείο αρρένων Κανδάνου (50 μαθητές)
Οικοτροφείο αρρένων Παλαιόχωρας (50 μαθητές)
Ιδιωτική Τεχνική Σχολή Μηχανοτεχνιτών και Ηλεκτροτεχνιτών Καστελίου
·Σχολή Κωφάλαλων Καστελίου
·Οικοκυρική Σχολή Καστελίου
·Σχολή Αγγειοπλαστικής Κολυμβαρίου
·Ίδρυμα «Κισσαμικών Μελετών» στο Καστέλι
·Ίδρυμα «Αγία Σοφία» στον Αποκόρωνα
·Εργαστήριο Ξυλογλυπτικής στο Καστέλι
·Κέντρο Αγροτικής Ανάπτυξης στο Κολυμπάρι
·Σχολή Μουσικής και συγκρότησης μπάντας στο Καστέλι
·Λέσχη Εργαζομένων παιδιών στο Καστέλι
Προέτρεψε τις γυναίκες των μεγάλων Ενοριών της Μητροπόλεως του στην ίδρυση συλλόγων γυναικών. Ίδρυσε συνεταιρισμό παραδοσιακής χειροτεχνίας επαρχίας Κισσάμου στο Καστέλι και τυπογραφείο.
Ίδρυσε το «Αννουσάκειο», Θεραπευτικό γηροκομείο στο Καστέλι, τη στέγη απόρων φοιτητών της Μητροπόλεως του στην Αθήνα.
Πρωτοστάτησε στην Ίδρυση της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης στο Κολυμπάρι και στην ίδρυση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” στα Χανιά.
Επίσης πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Ανώνυμης Ναυτιλιακής Εταιρείας Κρήτης (ΑΝΕΚ) στα Χανιά και της Εταιρείας Ανάπτυξης Αποκορώνου ΕΤ.ΑΝ.ΑΠ στο Στύλο Αποκορώνου».
Τα πρώτα πτυχία
Στις 25 Ιουλίου 1965 παρουσία των αρχών γίνεται η απονομή των πτυχίων στους πρώτους απόφοιτους της σχολής που ήταν οι:
Από το τμήμα Μηχανοτεχνιτών:
1. Αποστολάκης Αντώνιος του Γεωργίου
2. Αποστολάκης Ευάγγελος του Χαραλάμπους
3. Γιανναδάκης Απόστολος του Δημητρίου
4. Κοκολινάκης Εμμανουήλ του Δημητρίου
5. Μαρκαντωνάκης Γεώργιος του Ευτυχίου
6. Πατηνιωτάκης Ευτύχιος του Δημητρίου
7. Περαθωράκης Μιχαήλ του Μιχαήλ
8. Προφητάκης Αντώνιος του Μιχαήλ
9. Σκαλιδάκης Μιχαήλ του Χρήστου
10. Σκλαβάκης Δημήτριος του Ιωάννου
11. Τερεζάκης Εμμανουήλ του Νικολάου
12. Τσοντάκης Αντώνιος του Ιωάννου
Από το τμήμα Ηλεκτροτεχνιτών:
1. Αντωνακάκης Νικόλαος του Σπυρίδωνος
2. Γενετικάκης Εμμανουήλ του Θεοχάρους
3. Διγαλάκης Γεώργιος του Εμμανουήλ
4. Καραγιαννάκης Γεώργιος του Νικολάου
5. Πολυχρονάκης Γεώργιος του Ιωάννου
6. Πυροβολάκης Ιωάννης του Κωσταντίνου
7. Σφακιανάκης Διονύσιος του Γεωργίου
8. Φουράκης Ιωάννης του Δημητρίου
Ο σύλλογος των καθηγητών που εξέδωσε τα πρώτα αποτελέσματα του σχολικού έτους 1964 – 65 είχε την παρακάτω σύνδεση:
1. Κυριακογιαννάκης Στυλιανός, Διευθυντής Σχολής
2. Αρχιμανδρίτης Ειρηναίος Αθανασιάδης, Θεολόγος
3. Μαρκαντώνης Νικόλαος, Θεολόγος
4. Παπαδημητράκης Ιωάννης, Θεολόγος
5. Βολουδάκης Θεμιστοκλής, Φιλόλογος
6. Γιακουμάκης Στυλιανός, Φιλόλογος
7. Παπαδογιάννης Ιωάννης, Φυσικός
8. Διγενάκης Χρήστος. Χημικός
9. Παπαχειμώνας Εμμανουήλ, Μαθηματικός
10. Τσουράκης Ελευθέριος, τεχνολ. Μαθημ. Μηχανολογίας
11. Καστανάκης Ονούφριος, τεχνολ. Μαθημ. Ηλεκτρολογίας
12. Καμπουράκης Θεόδωρος, Εργαστηριακών Μαθημάτων
13. Παπαδάκης Ανδρέας, Εργαστηριακών Μαθημάτων
