Τον μύθο για την ονομασία της αρχαίας Απτέρας “ζωντανεύουν” μαθητές του 2ου Γυμνασίου Χανίων μέσα από μια διαφορετική, δραματοποιημένη και διαδραστική ξενάγηση! Τα παιδιά της θεατρικής ομάδας του σχολείου αποδίδουν με θεατρικό τρόπο τη δοξασία σύμφωνα με την οποία είχε γίνει ένας μυθικός αγώνας μεταξύ Μουσών και Σειρήνων, με ήττα των Σειρήνων οι οποίες πέταξαν τα φτερά τους, δηλαδή έμειναν “άπτερες” και έτσι η περιοχή ονομάστηκε Απτέρα.
Στο θέατρο της αρχαίας Απτέρας χωρίζονται σε Σειρήνες και Μούσες και με δραματοποιημένο τρόπο “ξεναγούν” συμμαθητές τους, άλλους μαθητές αλλά, σύντομα, και τους μεγάλους, στην προέλευση αλλά και την ιστορία της ονομασίας.
Την επιμέλεια – εμψύχωση της θεατρικής ομάδας έχει αναλάβει η ηθοποιός – σκηνοθέτις, Μαρίνα Πανηγυράκη, η οποία ήταν μαθήτρια του ίδιου σχολείου.
Η πρώτη δραματοποιημένη ξενάγηση για φέτος, δόθηκε την Τετάρτη 3 Μαΐου για μαθητές της Α’ τάξης του σχολείου ενώ σχεδιάζεται να ακολουθήσουν και άλλες, ακόμη και για γονείς και μεγάλους.
Πρόκειται για μια διαφορετική ξενάγηση έξω από τα καθιερωμένα και τα γνώριμα ταξίδια στις ιστορικές μνήμες. Οι Μούσες με τις Σειρήνες μετέφεραν τους μικρούς μαθητές μέσω των μύθων, των θρύλων, του τραγουδιού, του χορού και του θεάτρου σε εκείνα τα παλιά χρόνια που άκμαζε η πόλη και δημιουργούσε αυτόν τον υπέροχο πολιτισμό.
ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Σύμφωνα με τους μαθητές που συμμετέχουν στη θεατρική ομάδα, η εμπειρία αυτή ήταν μοναδική. Από τη μια, ήρθαν σε επαφή με το θέατρο και γνώρισαν αυτόν τον σημαντικό ιστορικό χώρο και από την άλλη γνωρίστηκαν μεταξύ τους και δημιούργησαν ισχυρές φιλίες μέσα από τα κοινά τους ενδιαφέροντα.
Μερικοί από τους μαθητές της ομάδας μίλησαν στις “διαδρομές”.
«Αξέχαστο δρώμενο»
«Είμαι μία από τις Σειρήνες. Αυτό το δρώμενο είναι πάρα πολύ ωραίο και θα μείνει αξέχαστο. Μέσα από αυτό γνώρισα και άλλα παιδιά και ήταν μια πολύ ωραία εμπειρία για μένα. Είναι η μοναδική μας φορά που παίζουμε στην αρχαία Απτέρα και θα το θυμόμαστε σε όλη μας τη ζωή», τονίζει η Μαρκέλλα.
«Μοναδική εμπειρία»
«Σ’ αυτό το δρώμενο κάνω μία από τις Σειρήνες. Είναι μία μοναδική εμπειρία γιατί δεν νομίζω ότι θα μου δοθεί η ευκαιρία να ξαναπαίξω στο αρχαίο θέατρο της Απτέρας. Είναι πάρα πολύ ωραίο που συνεργάστηκα με άλλα άτομα από το σχολείο που δεν ήξερα, τα γνώρισα και έκανα καινούργιους φίλους. Είχα ξαναπάει στην αρχαία Απτέρα αλλά δεν ήξερα τόσα πολλά πράγματα, ούτε τον μύθο», λέει η Ξένια.
«Συμμετέχουμε σαν ομάδα»
«Συμμετέχω σε αυτό το υπέροχο δρώμενο στο χώρο της αρχαίας Απτέρας. Η εμπειρία στις πρόβες ήταν πάρα πολύ ωραία. Θα ξεναγήσουμε τα παιδιά του σχολείου μας στον αρχαίο αυτό χώρο. Ήταν πάρα πολύ ωραία εμπειρία και μας αρέσει που συμμετέχουμε όλοι σαν ομάδα για να δραματοποιήσουμε αυτή την παράσταση», αναφέρει η Ελπίδα.
«Ηταν πολύ δημιουργικό»
«Ηταν μια πάρα πολύ ωραία εμπειρία το όλο δρώμενο γιατί μας έκανε να καταλάβουμε διάφορα πράγματα και διάφορες άλλες οπτικές της τέχνης και μας έδωσε την ευκαιρία να μεταλαμπαδεύσουμε τις γνώσεις μας σε άλλα παιδιά μικρότερης ηλικίας. Επίσης, μάθαμε διάφορα άλλα πράγματα για τον χώρο της Απτέρας και είχαμε μια καλύτερη επαφή με το αρχαίο θέατρο γενικά.
Ηταν πολύ ωραίο και δημιουργικό όλο αυτό γιατί γνώρισα και άλλα παιδιά μέσα από αυτό, με τα οποία καταλήξαμε να κάνουμε πάρα πολύ καλή παρέα και αν δεν υπήρχε αυτό το δρώμενο δεν θα τα είχα γνωρίσει. Και σε αυτό οφείλω πολύ καλές φιλίες», τονίζει η Ειρήνη.
«Μάθαμε την ιστορία της Απτέρας»
«Πιστεύω πως όλη αυτή η εμπειρία είναι φανταστική. Μας βοήθησε να γνωρίσουμε καινούργια άτομα. Μας βοήθησε να μάθουμε την ιστορία της Απτέρας που είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα. Είχα την τιμή να παίξω το ρόλο της Μούσας και ήταν πολύ καλή εμπειρία. Εχω να θυμάμαι όλα τα παιδιά, τη συνεργασία μας», αναφέρει η Ξανθίππη.
«Πολύ ωραία εμπειρία»
«Στην αρχή δεν γνώριζα πολλά παιδιά, αλλά καταλήξαμε να κάνουμε πάρα πολύ καλή παρέα όλοι μαζί. Θα δώσουμε γνώση στα υπόλοιπα παιδιά. Ηταν πολύ ωραία εμπειρία και μάθαμε και εμείς αρκετά πράγματα», λέει ο Γιώργος.
«Διδασκαλία με θέατρο»
«Σε αυτό το δρώμενο συμμετέχω ως Σειρήνα και διδάσκουμε τον μύθο της Απτέρας στα παιδιά με έναν άλλο τρόπο, με θέατρο, το οποίο είναι, πιστεύουμε, πιο αποτελεσματικό. Ήταν μια τέλεια εμπειρία. Ο καθένας μπορεί να τη ζήσει, αρκεί να το θέλει», σημειώνει η Κερασιά.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα
Για το πώς ξεκίνησε η ιδέα της δραματοποιημένης ξενάγησης, ο διευθυντής του 2ου Γυμνασίου Αντώνης Αθανασάκης, εξηγεί μεταξύ άλλων:
«Πριν 6 χρόνια σαν σχολείο είχαμε υιοθετήσει το αρχαίο θέατρο της Απτέρας μαζί με το Γυμνάσιο Βάμου και είχαν γίνει τελετές με αφορμή το πρώτο βραβείο που είχαμε πάρει σε ένα διαγωνισμό ντοκιμαντέρ για την αρχαία Απτέρα. Από τότε κάθε χρόνο υπάρχει ομάδα ξενάγησης από το σχολείο μας όπως, αντίστοιχα και από το Γυμνάσιο Βάμου. Στο πλαίσιο αυτό πριν τρία χρόνια ένα δημοτικό μου είχε ζητήσει να γίνει μία ξενάγηση. Επειδή η κλασική ξενάγηση θα ήταν βαρετή για τα παιδιά της Δ’ δημοτικού σκέφτηκα να γίνει μία πιο δραματοποιημένη ξενάγηση που να ελκύει τα παιδιά. Και σκεφτήκαμε να δραματοποιήσουμε το μύθο της ονομασίας της αρχαίας Απτέρας για τον μουσικό διαγωνισμό, μεταξύ Μουσών και Σειρηνών. Οπότε έγινε μια πολύ ωραία δραματοποιημένη ξενάγηση. Μια ομάδα παιδιών έκανε τις Μούσες, μια άλλη ομάδα τις Σειρήνες, υπήρχε η θεά Αρτεμις και ο θεός Απόλλωνας. Και έγινε και η ξενάγηση και ταυτόχρονα στο αρχαίο θέατρο ο μουσικός διαγωνισμός μεταξύ των Σειρηνών και των Μουσών. Νίκησαν ως γνωστόν οι Μούσες, οι Σειρήνες έφυγαν, άφησαν από τη στενοχώρια τα φτερά τους, έμειναν άφτερες και από εκεί βγήκε το όνομα προς τιμήν τους, της αρχαίας Απτέρας. Και αυτό επαναλαμβάνουμε και φέτος με τη βοήθεια της Μαρίνας Πανηγυράκη η οποία από την αρχή της χρονιάς ξεκίνησε τη θεατρική ομάδα η οποία σταμάτησε λόγω της πανδημίας και τώρα συνεχίζεται στη μορφή αυτή».
Η ηθοποιός – σκηνοθέτις Μαρίνα Πανηγυράκη η οποία είχε αποφοιτήσει από το ίδιο σχολείο εξηγεί:
«Μέσα στο Πάσχα με φώναξε ο κ. Αθανασάκης να κάνουμε κάποιες πρόβες, να επαναφέρουμε αυτή τη δραματοποιημένη ξενάγηση για το σχολείο. Εγώ ήρθα με πολλή χαρά γιατί ήταν και το σχολείο μου κάποτε αυτό. Επίσης, ο αρχαιολογικός χώρος και για εμένα που δούλεψα αυτή την περίοδο με τα παιδιά, είναι μαγευτικός. Οπότε, κάναμε κάποιες προβές μέσα στις μέρες του Πάσχα. Ήρθαν και τα παιδιά εκτός σχολείου με πολλή όρεξη. Αυτός ο μύθος της αρχαίας Απτέρας ζωντανεύει μέσα από τα παιδιά του σχολείου τα οποία στο δεύτερο μέρος συμμετέχουν έμμεσα καθώς είναι διαδραστικό μέσα από ένα διαγωνισμό».
Η ιστορία της Αρχαίας Απτέρας
«Η Άπτερα ή Άπταρα των ιστορικών χρόνων εντοπίζεται στο ύψωμα “Παλιόκαστρο”, που δεσπόζει στα νοτιοανατολικά του κόλπου της Σούδας και είναι μία από τις σπουδαιότερες πόλεις – κράτη της Κρήτης. Η προϊστορική a-pa-ta-wa, γνωστή από κνωσιακές πινακίδες σε γραμμική Β γραφή, πιθανώς εντοπίζεται νοτιότερα, σε χαμηλό λόφο στην περιοχή Αζοϊρέ Στύλου» αναφέρεται σε κείμενο της αρχαιολόγου Κατερίνας Τζανακάκη που έχει αναρτηθεί στην διαδικτυακή πύλη “ΟΔΥΣΣΕΥΣ” (http://odysseus.culture.gr/) του υπουργείου Πολιτισμού.
Επίσης σημειώνεται, μεταξύ άλλων, ότι «για την προέλευση του ονόματός της υπάρχουν πολλές δοξασίες με επικρατέστερη αυτή που θεωρεί ότι πρόκειται για επίθετο της Αρτέμιδος, προστάτιδας θεάς της πόλης. Κατά μία άλλη εκδοχή το όνομα οφείλεται στον βασιλιά των Δελφών Πτέρα ή Απτέρα. Ο Στέφανος Βυζάντιος πληροφορεί για τον μυθικό αγώνα μεταξύ Μουσών και Σειρήνων, κατά τον οποίο ηττήθηκαν οι Σειρήνες, πέταξαν τα φτερά τους (έμειναν άπτερες), έγιναν λευκές και έπεσαν στη θάλασσα.
Πολλοί αρχαίοι γεωγράφοι ή ιστορικοί αναφέρονται στη θέση της Απτέρας. Σύμφωνα με τον Στράβωνα και τον Πλίνιο, διέθετε δύο λιμένες, την Κίσαμο, η οποία γενικά τοποθετείται στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ Καλαμιού και Καλυβών και τη Μινώα, που ταυτίζεται με το σημερινό Μαράθι. Η ταύτιση της θέσης της οφείλεται στον Pashley που περιηγήθηκε την περιοχή το 1834.
Η περίοδος της ακμής της πόλης ξεκινά από τους κλασικούς – ελληνιστικούς χρόνους, φάση κατά την οποία οργανώνονται τα ιερά της, εφοδιάζεται ο κεντρικός οικισμός με ισχυρή, περιμετρική οχύρωση μήκους 3.480μ. και κατασκευάζεται το θέατρο. Τον 4ο αι. π.Χ., κόβει το δικό της νόμισμα και μεταξύ 3ου και 2ου αι. π.Χ. αναπτύσσει σχέσεις με μεγάλα κέντρα της ελληνιστικής επικράτειας. Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή (69 π.Χ. – 365 μ.Χ.) η πόλη γνωρίζει νέα ακμή, μάρτυρες της οποίας αποτελούν τα μεγάλα δημόσια κτήρια που σώζονται μέχρι σήμερα. Η κατοίκησή της συνεχίζεται έως τα βυζαντινά χρόνια (7ο αιώνα μ.Χ.), οπότε καταστρέφεται από ισχυρό σεισμό. Στην οριστική καταστροφή της συνέβαλαν επιδρομές Σαρακηνών πειρατών.
Στο χρονικό του Antonio Trivan, το 1182, αναφέρεται η ύπαρξη της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, η οποία λειτούργησε μέχρι το 1962».
Ακόμα αναφέρεται ότι «οι πρώτες ανασκαφές στην περιοχή έγιναν την δεκαετία του 1860 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, κατά τις οποίες ήρθε στο φως ο λεγόμενος “τοίχος των επιγραφών”, ευμεγέθης δομή με τιμητικές και προξενικές επιγραφές του 3ου και 2ου αιώνα π.Χ.».
Η έρευνα, προστασία και ανάδειξη του χώρου «ενισχύθηκε ιδιαίτερα από τα Περιφερειακά Ευρωπαϊκά Προγράμματα, κατά τη διάρκεια των οποίων πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες στηρίξεις και σωστικές παρεμβάσεις στην τοιχοποιία των δεξαμενών και των λουτρών (1999-2000 Β΄ΚΠΣ). Μεταξύ 2003- 2006 (Γ΄ ΚΠΣ), αναδείχθηκε μέρος της δυτικής οχύρωσης. Το μεγάλο έργο της αποκάλυψης, συντήρησης, αναστήλωσης και τελικά της ανάδειξης του αρχαίου θεάτρου υλοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων (πρώην ΚΕ΄ΕΠΚΑ) με την ένταξή του σε ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης (2008- 2015 Γ΄ ΚΠΣ-ΠΕΠ Κρήτης)».
