■ Το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο Χανίων ταξίδεψε στο Cern της Ελβετίας
Απαντήσεις σε ερωτήματα για τη δημιουργία του σύμπαντος μέσα από το “Βig Bang”, τον τρόπο λειτουργίας των επιταχυντών, την αξιοποίηση της έρευνας στην καθημερινότητα, έλαβαν οι μαθητές του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου Χανίων που πριν λίγες ημέρες βρέθηκαν στην Ελβετία και ξεναγήθηκαν στο CERN (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών) και στην έδρα του ΟΗΕ στη Γενεύη!
H φυσικός κα Μαρία Ράπτη και ο καθηγητής Πληροφορικής κ. Μιχάλης Κουνελάκης ήταν οι εκπαιδευτικοί που προετοίμασαν και συνόδεψαν τους μαθητές.
«Η όλη εκδρομή ξεκίνησε να οργανώνεται μήνες πριν από τη Μαρία Ράπτη, γιατί έπρεπε να γίνουν οι κρατήσεις, να κλεισθούν τα ραντεβού, να οργανωθούν και άλλες εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές δράσεις. Εξασφαλίστηκε και η παραμικρή λεπτομέρεια, υπολογίστηκε το κάθε απρόβλεπτο» μας αναφέρει ο κ. Μιχάλης Κουνελάκης.
Η επίσκεψη ήταν ένα “μάθημα ζωής” για τους μικρούς μαθητές προκειμένου να αντιληφθούν πως οι εργασίες και οι έρευνες που γίνονται στο CERN έχουν άμεσα αποτελέσματα στην ιατρική, σε διάφορους τεχνολογικούς τομείς, στο διαδίκτυο κ.α.
«Τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να μελετήσουν την αρχή της δημιουργίας του σύμπαντος και της ύλης. Κατάλαβαν πως το πέτυχαν αυτό οι επιστήμονες του CERN με επιταχύνσεις δεσμών πρωτονίων αναπαριστώντας στον κόσμο των ατόμων και των υποατομικών σωματιδίων αυτό που λέμε “ Big Bang”. Τα σωματίδια που μελετούν οι επιστήμονες δεν υπάρχουν ελεύθερα στη φύση αλλά στους πυρήνες, στα πρωτόνια και τα νετρόνια. Προκύπτουν με την επιτάχυνση και τη σύγκρουση τους που γίνεται στο CERN προσομοιώνοντας έτσι τη δημιουργία του σύμπαντος!» εξηγεί η κα Ράπτη.
Η αντιπροσωπεία από τα Χανιά ξεναγήθηκε από τον Έλληνα ερευνητή κ. A. Καλογερόπουλο στον πρώτο επιταχυντή του CERN, στο κτήριο ενός εκ των ανιχνευτών (ΑLICE) και στο κέντρο ελέγχου του CERN.
«Αρχικά ο κ. Καλογερόπουλος εκτιμούσε πως τα παιδιά είναι πολύ μικρά για μια τέτοια εμπειρία και πως δεν έχουν τις γνώσεις. Όταν ολοκληρώθηκε η επίσκεψη, σχολίασε πολύ θετικά το ενδιαφέρον και μας επισήμανε πως ξεπέρασαν μαθητές Λυκείων. Το διαπιστώσαμε και εμείς αυτό. Για παράδειγμα ο Οδυσσέας Πουλάκης ήταν λίγο χαλαρός, αλλά μόλις βρέθηκε στο CERN κόλλησε σαν “βδέλα” πίσω από τον κ. Καλογερόπουλο και την κα Ράπτη, γιατί δεν ήθελε να χάσει τίποτα. Οφείλουμε να συγχαρούμε όλα τα παιδιά για τη στάση και το ενδιαφέρον τους, μας έβγαλαν ασπροπρόσωπους» επισημαίνει ο κ. Κουνελάκης.
ΣΤΟΝ ΟΗΕ
Οι μαθητές επισκέφθηκαν και τις εγκαταστάσεις του ΟΗΕ στη Γενεύη. Ένα οργανωμένο πλαίσιο ξενάγησης σε αίθουσες συνεδριάσεων και διαλέξεων, στην τεράστια βιβλιοθήκη. «Ενημερωθήκαμε για τις βασικές αρχές του ΟΗΕ να διατηρεί την ειρήνη, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για το περιβάλλον, να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα» λένε οι μαθητές που βρέθηκαν στον χώρο – μουσείο του κτηρίου όπου φιλοξενείται φωτογραφικό υλικό και του Ελευθέριου Βενιζέλου ως πρωθυπουργού της Ελλάδας από τη δημιουργία του προπομπού του ΟΗΕ, της Κοινωνίας των Εθνών το 1918!
Σπανουδάκης, Μανώλης Χαροντάκης, Μαριτίνα Στραβοπόδη και Μιχάλης Κουνελάκης
(Πληροφορικάριος) βρέθηκαν στο CERN.
Η άποψη των μαθητών
«Στο άκουσμα ότι θα πηγαίναμε στο CERN όλοι ενθουσιαστήκαμε! Η παρουσίαση ήταν μοναδική και είχε πολύ ενδιαφέρον η ιστορία από τον πρώτο επιταχυντή μέχρι σήμερα! Οι πληροφορίες ήταν πολύ χρήσιμες, όπως το ότι ο επιταχυντής φτάνει να πλησιάσει την ταχύτητα του φωτός!».
Οδυσσέας Πουλάκης
«Δεν είχα ακούσει για το CERN, όμως οι καθηγητές μας ενημέρωσαν καλά και στη συνέχεια ψάξαμε και εμείς. Αυτό που είχε μεγάλο ενδιαφέρον ήταν οι παρουσιάσεις που μας έκαναν εκεί, εξηγώντας μας πώς λειτουργεί ο επιταχυντής (σ.σ. μέσω συστήματος επαυξημένης πραγματικότητας που πάνω στον πραγματικό επιταχυντή προβαλλόταν ολόκληρο το πείραμα!). Ο κάθε μαθητής κέρδισε πολλά πράγματα από την επίσκεψη αυτή».
Γιάννης Σπανουδάκης
«Μια πληροφόρηση είχα για το CERN και κάνοντας μια παραπέρα έρευνα μου κίνησε το ενδιαφέρον. Είχαμε καλή προετοιμασία από τους καθηγητές μας για το τι θα δούμε εκεί, αλλά η επίσκεψη ήταν πέρα από κάθε προσδοκία. Ο ερευνητής ο κ. Καλογερόπουλος μάς έκανε μια ξενάγηση με πολύ απλό και κατανοητό τρόπο. Οι διαδραστικές παρουσιάσεις, τα εντυπωσιακά μηχανήματα και όλες οι εγκαταστάσεις μας άφησαν όλους με το στόμα ανοιχτό».
Κωνσταντίνα Ριτζάκη
«Από πέρυσι κιόλας είχαμε επισκεφθεί τον “Δημόκριτο”, έπειτα η καθηγήτρια μας η κα Ράπτη μας έδωσε πληροφορίες για το CERN. Στο άκουσμα ότι θα πήγαινε εκεί δεν μπορούσα να κοιμηθώ τα βράδια. Ήταν ένα πολύ διδακτικό μάθημα, ήταν εξωπραγματική η παρουσίαση του πρώτου επιταχυντή και απίστευτη η επίσκεψη στο κέντρο ελέγχου του CERN, κάτι ανάλογο με αυτό της NASA. Θα ήθελα να μας δείξουν ακόμα περισσότερα πράγματα, γιατί οι 3 ώρες δεν ήταν αρκετές, ήθελα να δούμε περισσότερα. Σίγουρα θα επαναλάμβανα το ταξίδι».
Μανώλης Χαροντάκης
«Όλη η ιστορία του CERN, η έρευνα και οι εφαρμογές πάνω στις συγκρούσεις των ατόμων είχε κάτι μαγικό. Δεν ήξερα πολλά πράγματα πριν πραγματοποιήσουμε αυτήν την επίσκεψη, αλλά μπορέσαμε μέσα από τις παρουσιάσεις να καταλάβουμε από τι δομείται η ύλη και τι έγινε στο Big Bag! Ήταν μια επίσκεψη που παρόλο που έχει φορτωμένο πρόγραμμα και δραστηριότητες, άξιζε και σίγουρα θα την επαναλάμβανα, γιατί θέλαμε να δούμε και άλλα πράγματα. Ακόμα και κάποιος που δεν τον ενδιέφερε η φυσική, βλέποντας όλα αυτά τα πράγματα θα ενθουσιαζόταν».
Μαριτίνα Στραβοπόδη
Τι είναι το CERN;
To CERN (“Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικών Ερευνών” – Conseil Européenne pour la Recherche Nucléaire), είναι το μεγαλύτερο σε έκταση πειραματικό κέντρο πυρηνικών ερευνών, ειδικότερα επί της σωματιδιακής φυσικής, στον κόσμο. Βρίσκεται δυτικά της Γενεύης, στα σύνορα Ελβετίας και Γαλλίας. Ιδρύθηκε το 1954 από 12 ευρωπαϊκές χώρες και σήμερα αριθμεί 23 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η οποία είναι και ιδρυτικό μέλος. Το CERN ήταν ένα από τα πρώτα συλλογικά ευρωπαϊκά εγχειρήματα. Στις εγκαταστάσεις του λειτουργεί ο μεγαλύτερος και διασημότερος επιταχυντής στον κόσμο, ο LHC (Μεγάλος Επιταχυντής Συγκρουόμενων Δεσμών Αδρονίων, Large Hadron Collider) του CERN, όπως φαίνεται στην Εικόνα- 2. Κατασκευαζόταν επί 20 χρόνια, η περίμετρός του είναι 27km και βρίσκεται σε μέσο βάθος περίπου 100 μέτρων. Ο LHC μπορεί να επιταχύνει δύο δέσμες πρωτονίων, που κινούνται με αντίθετες κατευθύνσεις, με ταχύτητα μεγαλύτερη από το 99,9% της ταχύτητας του φωτός. Οι δέσμες οδηγούνται στο δακτύλιο του LHC, όπου πραγματοποιούν εκατομμύρια περιφορές.
Κάθε δέσμη αποτελείται από σχεδόν 3000 πακέτα σωματιδίων αποτελούμενα από 100 δισεκατομμύρια σωματιδίων, ώστε οι συγκρούσεις ανάμεσα στις 2 δέσμες να μην είναι συνεχείς αλλά διακριτές, με χρονική απόσταση τουλάχιστον 25ns. Όταν δύο πακέτα διασταυρώνονται, υπάρχουν μόνο 20 περίπου συγκρούσεις ανάμεσα στα 200 δισεκατομμύρια σωματίδια. Ωστόσο, τα πακέτα διασταυρώνονται περίπου 30 εκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο και έτσι ο LHC παράγει ως και 600 εκατομμύρια συγκρούσεις ανά δευτερόλεπτο.
Από τη σύγκρουση δημιουργούνται άλλα σωματίδια. Πώς βλέπουμε αυτά τα σωματίδια; Τα «βλέπουμε» με τους ανιχνευτές. Έτσι λοιπόν, στον LΗC επιταχύνονται τα σωματίδια τα οποία συγκρούονται και τα αποτελέσματα των συγκρούσεων ανιχνεύονται από τους ανιχνευτές παράγοντας ένα τεράστιο όγκο πληροφορίας. Κάθε χρόνο, η αποθήκευση των δεδομένων σε CD θα σχημάτιζε μια στοίβα ύψους 20km. Το CERN αναπτύσσει μια καινούργια δικτυακή τεχνολογία που λέγεται GRID. Αυτή θα συνδέσει δεκάδες χιλιάδες υπολογιστές ανά τον κόσμο με στόχο τη δημιουργία ενός παγκόσμιου υπολογιστικού δυναμικού για τα πειράματα του LHC.
