Μάζα Σελίνου

Στον δυτικότερο νομό της Κρήτης, στον Ν. Χανίων, υπάρχουν δύο χωριά με το όνομα Μάζα. Το ένα βρίσκεται στην επαρχία Αποκορώνου και το άλλο, για το οποίο θα γίνει λόγος στη συνέχεια, προβάλλει την ύπαρξή του στην επαρχία Σελίνου.
Φεύγοντας, λοιπόν, από τα Χανιά, ακολουθούμε τον δρόμο για την Σούγια. Η διαδρομή αυτή είναι ένα από τα πολλά ενδιαφέροντα και μία από τις πολλές ομορφιές που έχει να παρουσιάσει ο Ν. Χανίων. Έτσι κι εδώ απολαμβάνοντας μία πανέμορφη διαδρομή (δάση από καστανιές, ελιές, κερασιές) και περνώντας από γραφικά χωριά θα βρεθούμε, σε 60 χλμ., στη Μάζα. Μικρό αλλά όμορφο και γνήσιο παραδοσιακό χωριό σε τούτη τη χανιώτικη γωνιά. Είναι κτισμένο σε μια πολύ όμορφη περιοχή κατάφυτη από πανύψηλα δέντρα (πλατάνια και πρίνους) και έχει καταπληκτική θέα προς τα νότια όπου φαίνονται παραδοσιακά χωριά και η θάλασσα του Λιβυκού πελάγους.
Το χωριό αναφέρεται στην απογραφή του 1881 στον Δήμο Καμπανού με 67 κατοίκους σε 18 οικογένειες. Τότε ο Δήμος Καμπανού είχε 22 χωριά, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο Τσαγκαριάκος. Αυτό το χωριό ήταν τουρκοκρατούμενο, αφού οι κάτοικοί του (που έφταναν τους 60) ήσαν όλοι μουσουλμάνοι.
Η Μάζα, μέχρι το 1998 ήταν ένα από τα 5 χωριά της Κοινότητας Ροδοβανίου, ενώ από το 1999 έως το 2010 ανήκε στον Δήμο Ανατολικού Σελίνου. Από το 2011, υπάγεται στον Δήμο Καντάνου – Σελίνου.
Το χωριό, στην απογραφή του 1991 αναφέρεται με 93 κατοίκους, αλλά και σ’ αυτή του 2001 αναφέρεται και πάλι με 93 κατοίκους. Το 2015 στη Μάζα έμεναν τρεις οικογένειες: Οι Θεοδωράκηδες, Ανδρουλάκηδες και Μαρκετάκηδες και οι κάτοικοι δεν υπερέβαιναν τους 20.
Στην αρχή του χωριού είναι κτισμένη η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα. Γιορτάζει στις 27 Ιουλίου. Τότε γίνεται το πανηγύρι στη Μάζα και ακολουθεί γλέντι με τραγούδια και χορούς όπως γίνονται άλλωστε τα παραδοσιακά πανηγύρια στην Κρήτη.
Στο χωριό υπάρχει ο Επιμορφωτικός και Εκπολιτιστικός Σύλλογος των απανταχού Μαζιωτών “Οι Ρίζες” και έχει πλούσια δράση.
Στη μέση του χωριού, είναι χτισμένη μία αίθουσα 120 τ.μ., όπου γίνονται διάφορες εκδηλώσεις. Σ’ αυτόν τον χώρο υπήρχαν πριν 35 χρόνια τα αλώνια του χωριού και ο χώρος έγινε δωρεά από τους κατοίκους. Εδώ έχει στηθεί, από τον Σύλλογο, μία μαρμάρινη πλάκα με τα ονόματα των Μαζιωτών που έπεσαν στους αγώνες του έθνους και βλέπει η σημερινή γενιά, όπως θα βλέπουν και οι επόμενες γενιές, τους αγώνες που έδωσαν οι πρόγονοί τους.
Στην περιοχή του χωριού βρίσκεται ένα μικρό φαράγγι του “Κακοπέρατου”, που έχει μήκος περίπου 1.200μ. Στο φαράγγι υπάρχουν μεγάλα δέντρα, ιδίως πλατάνια και στα περασμένα χρόνια υπήρχε μια πηγή, το νερό της οποίας είχε ευεργετικές ιδιότητες για τα μάτια. Τώρα, όμως, η πηγή έχει στερέψει.
Στη Μάζα γεννήθηκαν άνθρωποι των γραμμάτων, της επιστήμης και της τέχνης. Από τη Μάζα κατάγονται ο βουλευτής  Σταύρος Θεοδωράκης και ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης.
Εδώ γεννήθηκαν και πολλοί καλλιτέχνες της κρητικής μουσικής, ανάμεσα στους οποίους ο Εμμανουήλ Θεοδωράκης και ο Ευτύχης Μαρκετάκης (λαούτο), ο Αντώνης Θεοδωράκης και ο Ευτύχης Θεοδωράκης (βιολί). Από την αρχή της Τουρκοκρατίας και στη συνέχεια, διακρίθηκε ο λυράρης Θεοδωρομανώλης (Εμμανουήλ Θεοδωράκης) που σκότωσε τον περιβόητο Τούρκο πασά Βέργερη στο χωριό Επανωχώρι.
Ο Θεοδωρομανώλης είχε στο χέρι του ένα δαχτυλίδι και όταν εκείνος έφυγε από τη ζωή, το δακτυλίδι εδίδετο από γενιά σε γενιά και σήμερα βρίσκεται στα χέρια του δασκάλου Παντελή Θεοδωράκη, ο οποίος είναι έτοιμος να συνεχίσει αυτό που έμαθε από τους προγόνους τους: Να παραδώσει το ιστορικό πλέον δακτυλίδι στον γιο του Γιώργο Θεοδωράκη.

Πηγές:
– Ν. Σταυράκη, Στατιστική του πληθυσμού της Κρήτης
– Πληροφορίες από τον Δάσκαλο Παντ. Θεοδωράκη