“ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ” – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΧΑΝΙΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ – ΜΕΛΕΤΩΝ “ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ” ΧΑΝΙΑ Κρήτη – Ελλάδα 1913 – 2013 100 χρόνια Ενωση » Χανιά 2014 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΚΑΒΕΛΑΚΗΣ Ενας τόμος πολύτιμος για κάθε κρητικό σπίτι που με υπεύθυνα κείμενα επιστημονικών και πνευματικών καταθέσεων δίνει τον ιστορικό πολιτισμό της περιλάλητης Κρήτης. Τις συνεχείς επιθέσεις Δύσης και ανατολής, αλλά και τους ασταμάτητους αιματηρούς αγώνες του κρητικού λαού για απελευθέρωση από δυνάστες για κατακτήσεις ελευθερίας. Ο τόμος – κατάθεση συμπύκνωση της βαθιάς ψυχής του κρητικού λαού και του κρητικού πολιτισμού της Μινωικής εποχής και της μεταμινωικής διαδρομής περιλαμβάνει 7 τομείς. Στα περιεχόμενά του διαλαμβάνει τις ουσιώδεις έννοιες και εξιστορήσεις του κάθε τομέα από το παρελθόν και το παρόν, με εξακτινώσεις στο μέλλον της Κρήτης και των κατοίκων της κάθε εποχής καθώς και του αύριο. Για μια ευρύτερη ενημέρωση των αναγνωστών – στριών του κοινού των “Χ.Ν.”. Με πρώτο κείμενο με τα προεισαγωγικά κείμενα, ενώ θα συνεχίσουμε με πέντε ακόμα άρθρα. Για να κατανοηθεί ευρύτερα η προσφορά των “Χ.Ν.” και του ιδρυτή τους Γιάννη Γαρεδάκη, αλλά και η πολύτιμη συνεργασία του Ιδρύματος “Ελ. Κ. Βενιζέλος” που ο γεν. διευθυντής του Νίκος Παπαδάκης πρότεινε την έκδοση και βοήθησε στην πραγματοποίησή της για εξασφάλιση ανάμεσα στους συνεργάτες των “Χ.Ν.” και άλλων πνευματικών και επιστημονικών συνεργατών που περιέχονται στον σημαντικό αυτό τόμο… που εκδιηγείται συμπυκνωμένα όλη την προμινωική, μινωική, μεταμινωική και πολυκατοχική πορεία του κρητικού γίγνεσθαι. Ιδιαίτερα, μέσα στους μεγάλους αγώνες για ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Με συμπλήρωση το 2013 εκατό χρόνων από αυτό το μεγάλο γεγονός!
ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΘΥΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΚΡΗΤΗΣ – ΕΛΛΑΔΑΣ
Μια κοινή έκδοση για το μεγάλο ιδεώδες της Ενωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Με ένα όραμα που ενέπνευσε γενιές Κρητών αγωνιστών που θυσιάστηκαν για την ελευθερία της νήσου – γενέτειρας του ευρωπαϊκού πολιτισμού που αυτός γεννήθηκε στο μέγα λίκνο της Μινωικής Κρήτης και του ξεχωριστού πολιτισμού της. Αυτού που εξακτίνωσε από τον αρχαίο μύθο τη λάμψη του για τη γένεση της Ευρώπης. Για ν’ ακολουθήσει η διαδρομή της μετάβασης από τον μύθο.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΣΤΗ ΔΙΑΛΑΜΨΗ ΤΟΥ ΜΙΝΩΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Από τον μύθο στα μονοπάτια και στις μεγάλες λεωφόρους του Μεγάλου Μινωικού πολιτισμού. Με τη μεγάλη διάλαμψη στον τότε κόσμο με τους δικούς του μύθους, τις δικές του ιστορικές δημιουργίες, με πρωτοποριακές κατακτήσεις, μεγάλων τεχνολογικών επιτεύξεων, υψηλής τέχνης, υψηλής νομοθεσίας, υψηλής θρησκευτικότητας και υψηλής ανθρωπιστικής λειτουργικότητας. Για να χαθεί από φυσικές αιτίες αυτός ο μεγάλος πολιτισμός, αφήνοντας όμως προς κληρονομιά των επιγενόμενων τη διαρκή αναζήτηση της ανθρώπινης ελευθερίας και της ανθρωπιστικής δημιουργίας. Αυτή τη μεγάλη πνευματική, πολιτιστική, πολιτισμική και αγωνιστική πορεία, ακολούθησε η βαθιά κρητική ψυχή στους μετά την πτώση του Μινωικού πολιτισμού αιώνες, μιας μακράς περιπέτειας διακατοχών, κατακυριεύσεων και αντιστάσεων του κρητικού λαού για την ελευθερία του. Τόσο από δυτικούς όσο και απο ανατολικούς δυνάστες. Με τελευταία μακραίωνη τουρκική κατοχή της ιερότατης νήσου της θεάς μητέρας Γης, του Ξένιου Δία του κρηταγενή και στη συνέχεια της πρωτοχριστιανικής πανίερης Κρήτης, της διά του Αποστόλου Παύλου ευλογηθείσας με πρωτοεπίσκοπο τον Απόστολο Τίτο.
ΤΟ ΑΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ
Τη γενικότερη διακατοχή από τις διάφορες υπερκυρίαρχες δυνάμεις και τους αγώνες απελευθέρωσης με τεράστιες θυσίες και ποταμούς αίματος διαλαμβάνει στη συμπυκνωμένη ιστόρησή τους ο κατά κυριολεξία σπουδαίος τόμος που ανέλαβε να εκδώσει η εφημερίδα “Χ.Ν.” με βούληση του ιδρυτή και δημιουργού της Γιάννη Γαρεδάκη με πρόταση του Νίκου Παπαδάκη, γεν. δ/ντή του Ιδρύματος Ερευνών – Μελετών “Ελ. Κ. Βενιζέλος”. Ο τόμος των 302, μεγάλου σχήματος, σελίδων βιβλίου, με πλήθος ιστορικών φωτογραφιών, εστιάζεται στους κρητικούς αγώνες για ανεξαρτησία, ελευθερία και ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Με το πολυπόθητο και αιματοπότιστο αυτό αδιαπραγμάτευτο αίτημα του κρητικού λαού να πραγματοποιηθεί επίσημα η ένωσή της την 1η Δεκεμβρίου 1913, βασιλεύοντος του Κωνσταντίνου και πρωθυπουργεύοντος Ελευθερίου Βενιζέλου.
Η ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΙ ΥΣΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΜΟΡΦΗ
Το σημαντικό αυτό έργο που κυκλοφόρησε ως ένθετο ειδικό αφιέρωμα για την εκατονταετηρίδα της Ενωσης στα “Χ.Ν.” για να αποτελέσει αυτοτελή τόμο που εκδόθηκε το 2014 και παρουσιάστηκε επίσημα στο χανιώτικο κοινό στον αύλειο χώρο του Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών “Ελ. Κ. Βενιζέλος” στις 28-7-2014. Τα περιεχόμενα αυτού του ειδικού τόμου για την εκατονταετία της Ενωσης Κρήτης με την Ελλάδα 1913 – 2013 περιλαμβάνουν έξι μεγάλες ενότητες τις εξής: 1. Εισαγωγικά κείμενα, 2. Ιστορία, 3. Κοινωνία, 4. Πολιτισμός, 5. Οικονομία, 6. Ερευνα – Καινοτομία.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΜΠΑΝΑ ΤΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΣΤΑ ΡΙΖΙΚΑ ΤΩΝ ΛΑΩΝ
Το πρώτο κείμενο με τίτλο: “Στα μονοπάτια της ιστορίας” – 100 χρόνια μετά την Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα το υπογράφει ο Γιάννης Γαρεδάκης (δημοσιογράφος – ιδρυτής της εφημερίδας “Χ.Ν.”). Για να πει στο τέλος του κειμένου του «εκατό χρόνια από την Ενωση της Κρήτης με τη Μητέρα Ελλάδα τα “Χ.Ν.” και το Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών “Ελ. Κ. Βενιζέλος” δίνουν και πάλι το “παρών”. Προβολή και ανάδειξη με την έκδοση αυτή σ’ ένα μεγάλο γεγονός. Ενα γεγονός, μια πράξη μεγάλη που κατέγραψε η ιστορία, χάρις βέβαια, στην παρουσία ενός μεγάλου Κρητικού, ενός μεγάλου Ελληνα, του Ελευθερίου Βενιζέλου, που κατάφερε να αξιοποιήσει αυτά που ο Ελληνας πεζογράφος της γενιάς του 1930 Στρατής Μυριβήλης έγραφε δυο – τρεις δεκαετίες μετά: “Σε μια ώρα που κανείς δεν ξέρει, σε μια στιγμή που μόνο ο Θεός ορίζει, μέσα στον Ναό της Ιστορίας, σημαίνει ξαφνικά η βαθιά καμπάνα της Μοίρας, πάνω στα ριζικά των λαών. Τότε τα άτομα που αποτελούν την εθνική ολότητα πετούν θεληματικά ένα μεγάλο μέρος από τα πιο ακριβά προνόμιά τους και υποταγμένα σε μια κεντρομόλο δύναμη, αναζητούν τον πυρήνα της ομογένειας, για να δώσουν, όσο γίνεται πιο υπεύθυνα το μεγάλο “παρών” της φυγής. Μπροστά στο κάλεσμα της Μοίρας”. Και η Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα ήταν “κάλεσμα της Μοίρας που ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν άφησε να φύγει ανεκμετάλλευτο».
Η ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
Το δεύτερο εισαγωγικό κείμενο υπογράφεται από τον Νικόλαο Εμμ. Παπαδάκη, γενικό δ/ντή του Ιδρύματος “Ελ. Κ. Βενιζέλος”. Ο τίτλος του προλογικού κειμένου του (μετά το προλογικό κείμενο του Γιάννη Γαρεδάκη) είναι “Μια έκδοση με μεγάλη ιστορική και εθνική σημασία”. Σε αυτό το κείμενο ο Νίκος Παπαδάκης γράφει και τα εξής: «Η Κρήτη αγωνίσθηκε για την ελευθερία της περισσότερο από κάθε άλλο κομμάτι του ελληνισμού. Την 1η Δεκεμβρίου 1913 οι μακροί και σκληροί αγώνες της δικαιώθηκαν, ελευθερώθηκε και έγινε Ελλάδα… ασφαλώς η απελευθέρωση της Κρήτης από τον τουρκικό ζυγό και η ένωσή της με την Ελλάδα θα πρέπει πρώτιστα να αποδοθεί στους αμέτρητους αγωνιστές που έδωσαν το αίμα τους για την πατρίδα μας. Ομως ο καταλύτης των εξελίξεων υπήρξε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος αναδεικνύεται σε κύριο πρωταγωνιστή των εξελίξεων στην Κρήτη και στην Ελλάδα στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα».
Η ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
Η λύση του Κρητικού ζητήματος περνούσε υποχρεωτικά μέσα από την έκβαση των δύο βαλκανικών πολέμων. Τα γεγονότα δικαίωσαν τις επιλογές του μεγάλου Κρητικού. Ετσι σε λιγότερο από έναν χρόνο… 1912-13, η φοβισμένη και περιφρονημένη Ελλάδα του παρελθόντος είχε κατορθώσει να διπλασιάσει τα εδάφη της και τον πληθυσμό της. Η ένωσή της με την Ελλάδα έχει χαρακτήρα οριστικό και αμετάκλητο, δεν είναι ένωση με… ημερομηνία λήξεως. Σε καμιά από τις διεθνείς συνθήκες με τις οποίες ρυθμίζεται οριστικά το κρητικό ζήτημα δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά ότι η Ενωση υπόκειται σε οποιονδήποτε χρονικό περιορισμό, ούτε σε ενδεχόμενο επανεξέτασης της ενσωμάτωσης της Κρήτης στον εθνικό κορμό σε 100, 200 ή χίλια χρόνια. Το ίδιο άλλωστε, ισχύει για τη Μακεδονία, την Ηπειρο, τα νησιά του Αιγαίου, τη Θράκη που ενσωματώθηκαν στον εθνικό κορμό με τις προαναφερόμενες ή μεταγενέστερες συνθήκες… Αυτό όμως που δεν πρέπει να λησμονούμε ποτέ είναι ότι οι πρόγονοί μας και ο Βενιζέλος μας παρέδωσαν για πρώτη φορά στην ιστορία του Ελληνισμού ένα τόσο ομοιογενές και ισχυρό κράτος. Σ’ εμάς, σε όλους τους Ελληνες και στις επόμενες γενιές εναπόκειται να το κρατήσουμε ενωμένο, αλώβητο και δυνατό. Για να πούμε από την πλευρά μας Μακάρι! σε τόσο δύσκολους και επικίνδυνους καιρούς…
Η ΦΟΒΕΡΗ ΕΠΩΔΟΣ: ΕΝΩΣΗ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ
Στη συνέχεια του προεισαγωγικού μέρους του σημαντικού αυτού τόμου καταχωρίζεται ένα αξιόλογο ποιήμα του ποιητή δασκάλου και δημοσιογράφου από την ποιητική του συλλογή “όταν γίνεις ποίημα”, τίτλος του ποιήματος αυτού είναι “1η Δεκεμβρίου 1913” με το πρώτο τετράστιχο να λέει: «Επιστροφή στην Ημέρα εκείνη. Στη χειροπιαστή πραγματικότητα της πρώτης λέξεως της φοβερής επωδού: “Ενωσης ή θάνατος…”».
Ο ΜΟΥΣΤΟΓΙΩΡΓΗΣ ΣΤΟ FACEBOOK
Το επόμενο κείμενο το υπογράφει ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Ελληνικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών, συγγραφέας Γιώργης Γιατρομανωλάκης, τίτλος του κειμένου του είναι “Κρήτη 1913 – 2013 ή ο Μουστογιώργης στο Facebook”. Με αυτό τον ευρηματικό τίτλο ο φίλτατος καθηγητής και συγγραφέας Γιώργος Γιατρομανωλάκης κάνει μια ουσιώδη ανάλυση της χαρακτηρολογίας του Κρητικού από την ομηρική εποχή ως τη σύγχρονή της πραγματικότητα, όπου όλα έχουν αλλάξει και παραλλάξει μέσα στην κυριαρχία του Facebook δανειζόμενος από το μυθιστόρημα “Αλέξης Ζορμπάς” του Νίκου Καζαντζάκη μια μικρή ένθετη αφήγηση για τον παππού του από τη γενιά της μητέρας του, σ’ ένα χωριό της Κρήτης που τον λέγανε Μουστογιώργη…
TO ΕΡΩΤΗΜΑ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΠΡΕΠΕΙ Ν’ ΑΠΑΝΤΗΣΟΥΜΕ
Για να γράψει ο καθηγητής και δημιουργικός συγγραφέας και τα εξής: «Ομως, το ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε σήμερα στα χρόνια της μεγάλης κρίσης δεν είναι αν κυκλοφορούν ακόμη στα χωριά της Κρήτης Μουστογιώργηδες με το φαναράκι στο χέρι αναζητώντας ξένους να τους φιλοξενήσουν και να τους ακούσουν να αφηγούνται “αλήθειες και ψευτιές ανάκατα”. Αυτός ο Κρητικός δεν υπάρχει, αν όντως υπήρξε ποτέ. Δεν είναι αυτό το ερώτημα καθώς σήμερα η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το διαδίκτυο, το facebook κ.λπ. αφηγούνται όντως “ανάκατα” παντός είδους ιστορίες, ψεύτικες και δόλιες, ως επί το πλείστον. Το ερώτημα (ένα από τα πολλά) που πρέπει να τεθεί σήμερα για εμάς τους Κρητικούς, εκατό χρόνια μετά την Ενωση του νησιού με την Ελλάδα, είναι αν είμαστε άνθρωποι της εποχής μας, αν συμμετέχουμε στο κοινό των Ελλήνων, διατηρώντας, ωστόσο, κάποιες υπαρκτές ιδιαιτερότητες που δεν έχουν καμιά σχέση με τις τοπικιστικές φαντασιώσεις μας».
ΔΙΧΑΣΜΕΝΕΣ ΨΥΧΕΣ ΚΡΗΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Με τις διχασμένες ψυχές των Κρητικών να αποτελούν τη διαφορά και την ιδιαιτερότητα και από τους άλλους. Για να είμαστε παραδοσιακοί, συντηρητικοί, αντιδραστικοί κάποτε, αλλά και τόσο προοδευτικοί, τόσο ευφάνταστοι και παραγωγικοί, μην μένουμε πίσω από την εποχή μας. Τουναντίον ο Μουστογιώργης κυκλοφορεί άνετα στο διαδίκτυο και στο facebook. Λέγοντας και κάνοντας τα δικά του. Οσο και ανόσια. Πρόβλημα; Οχι. Αρκεί να αντιληφθούμε και να αποδεχτούμε αυτό το παράδοξο της ψυχής… ή ένα θαυμάσιο κείμενο. Το επόμενο κείμενο είναι του Δημήτρη Κακαβελάκη με τίτλο “Το νόημα και το υπερνόημα της Ενωσης της Κρήτης με την Ελλάδα” όπου το νόημα είναι η συνεχής προϋπόθεση διαιώνια του κρητικού λαού ως υπερνόημα της ελευθερίας! Με την έννοια ότι Κρήτη και Ελλάδα δεν είναι ελεύθερες στη σύγχρονη εποχή. Για να προβάλει μέγιστη ανάγκη για νέους πνευματικούς αγώνες…. Στο επόμενο κείμενό μας θα αναφερθούμε στην ιστορία με πρώτο άρθρο της Βάλιας Βαρουχάκη με τίτλο “Κρήτη 9.000 χρόνια ιστορία – χρονολογία”.
