Ο Θεσσαλονίκης Φιλόθεος, με την επιστολή του (10 Μαρτίου 2024) στην κα Ελίζ Ζαλαντό, γενική διευθύντρια στο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, διαμορφώνει ως επίσκοπος άλλη σχέση στον πολιτισμό της πολυπολιτισμικότητας.
Η κα Ελίζ Ζαλαντό στην απαντητική της επιστολή ευγενικά μεταξύ άλλων γράφει ότι η επίμαχη αφίσα «δεν παραβιάζει το Σύνταγμα και τους νόμους». Οι νομικές αναφορές της επιστολής δημιουργούν συνειρμούς με τα επαναλαμβανόμενα ακούσματα, για το’’ πολιτικώς ορθόν’’ και τη «σωστή πλευρά της ιστορίας».
Η επιστολή ολοκληρώνεται με θεολογικούς λόγους, όμως οι εις τα της Ιερουσαλήμ θεολογικά κέντρα παροικούντες έχουν ήδη διαισθανθεί την εδώ γραφίδα.
Πορευόμενοι στην Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ας ενθυμηθούμε τους λόγους του Ιησού, στο πραιτώριον, προς τον Πιλάτο. «Αν η βασιλεία μου προερχόταν από τον κόσμον αυτόν, οι στρατιώτες μου θα αγωνίζονταν να μην πέσω στα χέρια των Ιουδαίων» (Ιωάν. 18,36).
Ο Θεσσαλονίκης Φιλόθεος κινήθηκε, ως οικονόμος επισκοπικής χάριτος, σ’ αυτό το πνευματικό μήκος κύματος της ορθόδοξης πολιτιστικής παρακαταθήκης, που διαφυλάχτηκε με το αίμα του πνεύματος, σε πολυπολιτισμικά κέντρα στους χρόνους της αυτοκρατορίας της Κωνσταντινουπόλεως. Και βεβαίως στη Θεσσαλονίκη των θρησκειών και των πολιτισμών, όχι όμως των φαντασμάτων.
Ξεκάθαρα λόγια: Η αφίσα που είδαμε είναι και παραμένει άκρως προσβλητική, προς το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, προς τον Τίμιον και ζωοποιόν Σταυρόν και προς όλους εμάς τους ορθόδοξους χριστιανούς, που προσπαθούμε με τη βοήθεια της Παναγίας, να σκηνώσει ο Χριστός στις καρδιές μας.
Ο Θεσσαλονίκης Φιλόθεος, χωρίς να προσβάλει, μετά παρρησίας έθεσε το πρόβλημα. Και απέδειξε, ότι γνωρίζει να διαλέγεται με την κυρίαρχη ιδεολογία του 21ου αιώνα, που εστιάζει στο σεβασμό των μειοψηφιών.
Με εν Χριστώ πνευματική γενναιότητα στη συνέχεια, τόλμησε να τοποθετηθεί στα γενόμενα των διεμφυλικών νέων και στα αλλά φαινόμενα της διαρκούς βίας, που εμφιλοχωρεί στα νέα παιδιά και όχι μόνο. Ενάντια στους διεμφυλικούς νέους, ανοργάνωτα και αυθόρμητα στράφηκαν πολλοί νέοι και οι ανήλικοι.
Επί του πρακτέου, δεν λογοκρίνουμε ως Εκκλησία την τέχνη και τη διανόηση. Ελευθέρως και κατά το δοκούν οι αδελφοί μας να συνθέτουν, να ζωγραφίζουν, να εκφράζονται. Τί κάνουμε όμως όταν η λαϊκή βάση και μάλιστα νέων και ανηλίκων, ομοθυμαδόν κινητοποιείται σε μειοψηφίες με ιδιαιτερότητες, ή σε εκφράσεις της τέχνης. Για το πρόβλημα θα ανταλλάσουν οι εκπρόσωποι ευγενικές επιστολές; Αν όμως η κατάσταση εξελιχθεί ανεξέλεγκτα τότε τα: ‘’πολιτικώς ορθόν’’ ή με τη ‘’σωστή πλευρά της ιστορίας’’ μεταβάλλονται, καθότι το οποίο ιδεολογικό νόμισμα έχει δυο όψεις. Μεταπολεμικά πιστεύθηκε, ότι η άλλη πλευρά του νομίσματος είναι και θα παραμείνει ανενεργή και ξεθωριασμένη, στη λήθη του ενός τραγικού ιστορικού παρελθόντος.
Τα γινόμενα, σε αναφορά με τις δύο όψεις του νομίσματος, ας μας προβληματίσουν υπεύθυνα ως Εκκλησία, αλλά και τους καλλιτέχνες και τη διανόηση, που με τους πολλούς συγκροτούμε το κοινό μας εκκλησιαστικό σώμα.
Ο Φιλόθεος που γνωρίζει καλώς τον ειρηνικό διάλογο ας συνομιλήσει με την κα η Ελίζ Ζαλαντό και με άλλους φορείς του φεστιβάλ. Για να μην επαναληφθεί η πρόκληση, για να μην επιζητούμε τη λύση του προβλήματος στο Σύνταγμα, στους νόμους, αλλά στην κοινή λογική του αλληλοσεβασμού των δύο πλευρών. Άλλωστε η λαϊκή δυτική Θεσσαλονίκη, όπου η πληθυσμιακή πλειοψηφία της ευρύτερης πόλης, με τη βιοπάλη της καθημερινότητας, έχει την έγνοια της στο φεστιβάλ;
Σε λίγο ίσως είναι αργά. Τότε επαναλήψεις θεωριών για το φίδι, τα αυγά του, και τα φιδόπουλα θα είναι ανωφελείς.
Αν η πολιτιστική πνευματικότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ευρύτερα των θρησκειών δεν γίνει σεβαστή, σήμερα σπέρνουμε ανέμους, για να θερίσουμε θύελλες.
Μητρ. Αρκαλοχωρίου Ανδρέας Νανάκης Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ
