ΨΩΜΙ ΚΑΙ ΣΙΝΕΜΑ
Λ. Παπαστάθη μνήμη
Εισ΄ελευθερος να πεινάς
Με κάθε βούληση ανυψωμένη
Χαζεύοντας τους κινηματογράφους
Τα κορίτσια την εποχή τους άμοιρους
στο δρόμο/ή
Τον γέρο ακαδημαϊκό με τη φτηνή
Αιωνιότητα στην τσέπη.
Αλλ΄όταν είσαι άγγελος
Με τα δυο χέρια στην καρδιά
Με μια παρθένα μες στα μάτια
Έχεις όλη την πλάση αιχμάλωτη
Όλη με όνειρο ή φως./Είναι περίεργο
Να εμφανίζονται άγγελοι
Και να τριγυρίζουν ανάμεσα μας.
Νίκος Καρούζος από το
«Ο Άγγελος των ωρών» (1)
Λάκης Παπαστάθης, Σταύρος Ψυλλάκης, Μπρεδόγλου Καλλιόπη, Κώστας Αθουσάκης, Μανώλης Λεβεντέλης. Το κείμενο αυτό είναι αφιερωμένο σε πέντε φίλους, κινηματογραφιστές, αλλά ταυτόχρονα σε αρκετούς περισσότερους που γνωρίζω και πασχίζουν να προτάξουν την αλήθειες τους , την αγωνία τους και εν τέλει την ελπίδα τους για έναν κόσμο διαφορετικό, έξω από το δυστοπικό εισαγόμενο κυρίως δαιμονικό κόσμο που προβάλλουν κέντρα επιβολής θανατερών καταστάσεων μέσα από ταινίες , το διαδίκτυο, αρρωστημένα βιβλία, στίχους που σε ωθούν…
Γράφω σοκαρισμένος λίγες ώρες μετά την άγρια δολοφονία στην Οκλαχόμα των Η.Π.Α., ενός εννιάχρονου αγοριού από την δωδεκάχρονη αδελφή του. Δυο αγγελούδια θα έλεγαν κάποιοι, μα, στην ψυχή του κοριτσιού μπήκε ο διάβολος όπως μαρτυρά το ίδιο, μετανιωμένο κλαίγοντας… Ποιες οι αξίες ποια τα πρότυπα στα παιδιά αυτά, και όχι μόνο…
Οι λέξεις άγγελος, καρδιά, όνειρο, φως, παρθένα, μετατοπίζονται από το ποίημα του Νίκου Καρούζου και γίνονται ανησυχαστικό πλαίσιο, μέσα από το φίλτρο του στίχου «είσαι ελεύθερος να πεινάς» με κάνουν να αναζητήσω στη βιβλιοθήκη μου το βιβλίο του κορυφαίου αείμνηστου κινηματογραφιστή Αντρέι Ταρκόφσκι «Μαρτυρολόγιο Ημερολόγια 1970-1986 (2) Επιλέγω 9 Σεπτεμβρίου, Αποσπασματικά : η φιλοσοφία δεν ψήνει ψωμιά, είπε κάποιος κάποτε, όμως είναι σε θέση να γεμίσει την καρδιά μας με κουράγιο. Η ιστορία της φιλοσοφίας είναι η ιστορία αλλεπάλληλων συγκρούσεων ανθρωπίνων χαρακτήρων… Διάβασα το Λίκνο της γάτας του Κουρτ Βονεγκας θαυμάσιο γραμμένο. Όμως τι σκοτεινό και καταθλιπτικό βιβλίο!…Ε , λοιπόν , είναι πραγματικά περίεργο: Όποτε συγκεντρώνονται πολλοί άνθρωποι σ ένα σημείο για να δημιουργήσουν κατι συλλογικά, αρχίζουν αμέσως να αλληλοπεριφρονούνται, να αλληλομισούνται και να αλληλοκαταπιέζονται, γιατί ο καθένας αγαπάει μόνο τον εαυτό του. Αυτό που λένε συντροφικότητα είναι μια σκέτη απάτη, που οδηγεί αργά ή γρήγορα στη δημιουργία κάποιου καταστροφικού, μανιταροειδούς νέφους, που υψώνεται πάν από τη γη. Ολόκληρη η ανθρωπότητα, που για μοναδικό της σκοπό έχει να γεμίζει το στομάχι της, είναι καταδικασμένη να παρακμάσει, να διαλυθεί, να αλληλομισηθεί θέλει.
Ουκ επ΄αρτω μονον… Ο άνθρωπος είναι το άθροισμα αντιφατικών ιδιοτήτων. Η ιστορία αποδεικνύει σαφώς πως έχει ακολουθήσει λανθασμένη πορεία. Κατόπιν τούτου, είτε δεν είναι σε θέση να την αλλάξει ή, στην περίπτωση που θα το κάνει αυτό, είναι σιγουρο πως θα την οδηγήσει στο χειρότερο, στο πιο ανεπιθύμητο σημείο…
Οι άνθρωποι βιάστηκαν πάρα πολύ να υπερασπιστούν την ατομική τους ευημερία, έστω κι αν αυτό πιθανόν να έγινε από μια φυσική, ασυνείδητη τους τάση, που εκφράζει τις αρχές της λεγόμενης προόδου. Εκείνο που δεν τους απασχόλησε ποτε ηταν η προστασία της ψυχής τους,… σ αυτό το αφιέρωμα υπάρχει όλη η γκάμα των κινηματογραφιστών. Ξεκινώ με ον αείμνηστο Λάκη Παπαστάθη η προσφορά του στον Ελληνικό κινηματογράφο μέσω την μακρόχρονης σειράς του τηλεοπτικό «Παρασκήνιο» ΕΡΤ από τη δεκαετία του ’80 ηταν μοναδική. Τον γνώρισα όταν παρουσίασε πριν 38 χρόνια στο «Ωδείο» το «Θεόφιλο| τον είχε προσκαλέσει ο φίλος Λεωνίδας Κακάρογλου κι έκτοτε κρατήσαμε επαφή., μας σύνδεε η κοινή φιλία με τον συγκάτοικο μου στην Αθήνα αυτόχειρα ζωγράφο του Θεόφιλου, Παναγιώτη Φειδάκη. Τελευταίοι φορά που τον είδα στα Χανιά πριν 8 χρόνια πήραμε καφέ στον Κήπο όπου είχα την ευκαιρία να τον ρωτήσω αν η αυτοκτονία του πρωταγωνιστή του Χρήστο Χατζηπαναγιώτου «ταξίδι στη Μυτιλήνη» 2010, είχε ως μοντέλο την πραγματική συγκλονιστική αυτοκτονία του Παναγιώτη στη θάλασσα… Ο θάνατος του Παπαστάθη ήταν τόσο κοντά χρονικά στη βράβευση του φίλου Σταύρου Ψυλλάκη με το βραβείο του Χρυσού Αλέξανδρου για την εξαιρετική προσφορά του με σπουδαίες ταινίες ντοκιμαντέρ. Έχω αναφερθεί σε αυτές και με αφορμή τη βράβευση του-βραβείο κοινού-στο Επιτυχημένο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων… Για τον υπέροχο άνθρωπο και κινηματογραφιστή θα αναφερθώ ξανά για το έργο του, προσεχώς…
Τώρα , θα αναφερθώ μόνο στην ηθική στάση του να παραιτηθεί από κριτής για φιλμ, , στα «ανοιχτά πανιά» αφού διαπίστωσε ότι θα πρέπει να κρίνει φίλους κινηματογραφιστές, όπως οι Θοδωρής Παπαδουλάκης και Κώστας Αθουσάκης. Ο Σταύρος , ένα «μαμούνι» εργατικότητας, κάνει ταινίες ντοκιμαντέρ με πάρα πολλές δυσκολίες, κρατώντας αθάμπωτο το διαμάντι της καλλιτεχνικής του αξίας.
Το ζευγάρι Καλλιόπη Μπρεδόγλου, σεναριογράφος και Κώστας Αθουσάκης σκηνοθέτης, άφησαν την Αθήνα (3 ) για να επιστρέψουν στα Χανιά , να αναπαλαιώσουν τον πατρικό «φούρνο» στα Χαλέπα και να ονειρεύονται σ΄αυτό το δυστοπικό περιβάλλον, καλύτερες μέρες για τη ζωή και την Τέχνη του κινηματογράφου. Ευαίσθητοι, καλλιεργημένοι με όνειρα, που προφανώς δεν συμμερίζονται κάποιοι, αξιώθηκαν όμως πρόσφατα να δουν να εγκρίνεται χρηματοδοτικά από την Περιφέρεια Κρήτης, ταινία γύρω από την Τέχνη μου και την πόλη μας, τα Χανιά. Η συγκίνηση μου μεγάλη , οι δυσκολίες πολλές και λόγο της υγείας μου. Στο φιλμ που ετοιμάζεται, συνεργάτης ο Μανώλης Λεβεντέλης, ως οπερατέρ, νέος κινηματογραφιστής, θα μας απασχολήσει θετικά, μελλοντικά. Θεωρώ ότι είναι άξιος επαγγελματίας . Τέλος, θέλω να αναφερθώ σε μια επαγγελματία ψυχολόγο και ερασιτέχνιδα πολυκαλλιτέχνη, τη Ελένη Τάκη. Όταν είδα πέρυσι την ευαίσθητη ταινία της, ΚΑΤΟΙΚ-οντα (4)συγκινήθηκα, η συνεργασία μας στα εικαστικά, η ίδια είναι πριμιτίβ ζωγράφος, ασχολείται με την ποίηση και τελευταία την απολαύσαμε ως ηθοποιό στη θαυμάσια παράσταση του θεάτρου «Κυδωνία», «η κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, μια συγκλονιστική παράσταση. Αλήθεια πιστεύω, πως χρειάζονται ευαίσθητοι ερασιτέχνες φορές φορές, περισσότερο και από τους επαγγελματίες, και αυτό για μένα δεν είναι λόγια, είναι στάση ζωής…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Νίκος Καρούζος, Οιδίπους Τυρανουμενος και άλλα ποιήματα, εκδ. Ίκαρος
2) Αντρέι Ταρκόφσκι, «Μαρτυρολόγιο» εκδ. Νεφέλη 1990, συγκλονιστικό βιβλίο του Ταρκόφσκι «Σμιλεύοντας το Χρόνο»
3) Ο Κώστα Αθουσάκης συνεργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη χρόνια, δίπλα στους κορυφαίους Πεντέλη Βούλγαρη και Νίκο Κούνδουρο. Αισθαντική, τρυφερή ελεγεία, οπερέτα, η μεγάλου μήκους ταινία του «Περσεφόνη», με πρωταγωνιστή τον Δημήτρη Ημμελο
4) Ντοκιμαντέρ 2020 σε μια απόπειρα να ακουστούν οι φωνές των πολιτών για την επέλαση του τουρισμού στην πόλη, επιφέροντας μετασχηματισμούς στην ανθρωπογεωγραφια της αστικής πόλης. Στηρίζεται και στις έννοιες των κοινωνικών κεφαλαίων του Μπουρντιέ.
