ΑΝΤΩΝΙΑ (ΤΟΝΙΑ) ΜΠΟΤΟΝΑΚΗ – ΖΟΕΛ ΛΟΠΙΝΟ
» Παράλληλες αναγνώσεις
Γράφει η Ασπασία Τσουρλάκη
Αν δε γνωρίζονται προσωπικά οι δυο συγγραφείς, θα πρέπει να γνωριστούν κι αν δε τις γνώρισε ακόμη το αναγνωστικό κοινό της πόλης των Χανίων, ας του δοθεί μια ευκαιρία μέσα από το κείμενο αυτό να τις γνωρίσει. Η «Αγριλιά» και « Η Ελένη και το Τέρας» της Ζοέλ Λοπινό συνομιλούν με το «Ασ΄το κι ας αποθάνει ή «Το νεραγδαλλαγμένο» της Αντωνίας (Τόνιας) Μποτονάκη.
Πρόκειται για μυθιστορήματα με αυτοβιογραφικά στοιχεία που δίνουν πτυχές της νεοελληνικής κοινωνίας με ιδιαίτερη βαρύτητα για την εξέλιξή της. Η οικογένεια και ο τρόπος που ανατράφηκαν γενιές επί γενεών αγγίζει τα όρια της νοσηρότητας κι η ανατροπή αυτής της κατάστασης από το κακό στο καλό, είναι το δώρο που μας δίνεται. Αρκεί να το δεχτούμε.
Παππούς μας είναι ο Όμηρος, αλλά αν θέλουμε μπορούμε να αποκαλέσουμε παππού μας το Γκρέκο. Τους συγγενείς μας τους διαλέγουμε.
Ό,τι καθορίζει τις ζωές μπορεί να αλλάξει. Το σκοτεινό, το ανομολόγητο, η πίκρα, ο πόνος και η απόρριψη μπορούν να γίνουν φως, τέχνη, μυθιστόρημα, ποίηση. Αντωνία (Τόνια) Μποτονάκη – Ζοέλ Λοπινό. Ρίζες από τα Χανιά, Σέλινο και Σφακιά. Πίτες, καλιτσούνια, γιασεμί, χόρτα, βότανα, αρώματα, υφαντά, αλλά και φρίκη, βία, σκληρότητα, κοροϊδία, όπλα, θάνατος.
Ο άνθρωπος ζει όπως στην εποχή του Ομήρου. Η γη είναι η τροφός, ο γιατρός και η κατάρα του. Τα ζώα οικόσιτα, συγκάτοικοι στο ίδιο σπίτι, αποτελούν περιουσία και συντελούν στην επιβίωση. Άνθρωποι σκληροί, πονεμένοι με τη ρίζα του κακού να φωλιάζει βαθιά μέσα τους υπακούοντας σε προαιώνιες εντολές. Οι επόμενες γενιές δείχνουν δέσμιες της δεισιδαιμονίας, της κακοποίησης, της βίας και της πικρής κουβέντας.
Από το κακό δε θα γλιτώσει η σχέση μάνας παιδιού. Γιατί και η μάνα είναι άνθρωπος και δεν κάνει την υπέρβαση πάντα. Δε γλιτώνει ούτε αυτή. Μήδειες του χθες και του σήμερα, δυστυχισμένα πλάσματα που δε μπόρεσαν να σπάσουν την αλυσίδα του κακού.
«Μάνα, γιατί δε με αποδέχτηκες ποτέ; Γιατί δε μου χάρισες την αγάπη σου; Τόσο λίγο την άξιζα; Αυτό πίστεψα στα τρίσβαθα της ψυχής μου. Αυτή τη σφραγίδα αποτύπωσα στο μυαλό μου και στην καρδιά μου: ότι δεν είμαι άξια της αγάπης σου, συνεπώς δεν είμαι άξια της αγάπης κανενός! Ούτε καν του εαυτού μου!».
Η λογοτεχνία αποτελεί καταφύγιο στο οποίο λίγοι κρύβονται σήμερα. Σίγησαν τα έπη που θεράπευαν ψυχές από στόμα σε στόμα, ο Ερωτόκριτος δεν απαγγέλλεται από στήθους πιά. Εκδοτικοί οίκοι, εκδόσεις, παρουσιάσεις βιβλίων. Πιο πολλοί οι συγγραφείς από τους αναγνώστες ή αλλιώς λίγοι φανατικοί αναγνώστες δε δηλώνουν συγγραφείς. Πολλά έργα χάνονται στην ταχύτητα της νέας εποχής, καταποντίζονται από την εικόνα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Το παρόν κείμενο λοιπόν αποτελεί μια πρόταση. Μιλά για βιβλία από το κοντινό παρελθόν που μας αφορούν όλους και διπλά όποιον ζει στα Χανιά. Τα μυθιστορήματα είναι διαφορετικά με κοινό άξονα. Οι συγγραφείς δείχνουν να έχουν πολλές ομοιότητες στον τρόπο που έχουν επιλέξει να ζουν. Αξιοποιούν και οι δύο αυτοβιογραφικά στοιχεία και τη θεραπευτική δύναμη του γραπτού λόγου. Δωρίζουν τις ιστορίες τους, τις αφήνουν να ταξιδεύουν στα χέρια των αναγνωστών, κλείνουν τον κύκλο του κακού. «Μπαίνει σε τάξη ο κόσμος, σηκώνονται οι πλάκες και γίνονται τα σκουλήκια πεταλούδες».
Υπάρχει μόνο ένας δρόμος όμως: «Δε σώζονται οι άνθρωποι με το ζόρι. Μόνος του κανείς βγαίνει από το σκοτάδι».
Σημείωση:
Η Ζοέλ Λοπινό είναι πολυγραφότατη και μόλις κυκλοφόρησε ένα ακόμη μυθιστόρημα αφιερωμένο αποκλειστικά στα Χανιά βασισμένο στην ιστορία του χωριού Μανωλιόπουλου Δήμου Πλατανιά επί Τουρκοκρατίας, πρόκειται για τα «Επτασφράγιστα Μυστικά» από τις Εκδόσεις Υδροπλάνο.
Η Αντωνία (Τόνια) Μποτονάκη έχει προχωρήσει σε δύο αξιόλογες ποιητικές συλλογές. Το 2017 η πρώτη της ποιητική συλλογή Αγήτρα της σκιάς (εκδόσεις Ιωλκός) αποσπά το Βραβείο «Ζαν Μωρεάς» στην κατηγορία πρωτοεμφανιζόμενου στην ποίηση. Το βιβλίο Τέρμα Θεού (α΄ έκδοση, εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2018) ήταν υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Ποίησης το 2020.
*Η Ασπασία Τσουρλάκη είναι φιλόλογος
