Τόσο ασκεπείς
Οσο ο έναστρος ουρανός\ασχημάτιστοι
Φορτίζοντες και φορτιζόμενοι
Αναρχικοί άναρχοι
Ατελείς και ατέλειωτοι
Αειπάρχοντες αιώνια
Αυτόχθονες και ξένοι
Κατρακυλούν, γκρεμίζονται
Όπως κι η διαστρεβλωνη
εικόνα σου
Από το ποίημα «Εκείνοι, οι» της Καλλιόπης Γιατρουδάκη (1)
Σ αυτή την πόλη κατοικώ, ζώντας σταθερά, ονειρεύομαι ευμετάβλητα σκεπασμένος με την ιστορία, φορτίζομαι με την παγκόσμια τέχνη αυτόχθονας Χανιώτης ενίοτε νιώθω ξένος ίσως γιατί η τέχνη μου το πλείστον σουρεαλιστική, γκρεμίζει φορτικά το εσωτερικό πρότυπο που φανερώνει μια εικόνα αμφίσημης αποδοχής-εξέγερσης. Η ζωή μου είναι σουρεαλιστική και νομίζω ότι έχω μείνει μέσα στο κλίμα του βιβλίου του Αλμπέρτ Καμύ «ο επαναστατημένος άνθρωπος» που κυκλοφόρησε τη χρονιά της γέννησης μου (το 1952).
Πριν 44 χρόνια που πρωτοδιάβασα το έργο το βρήκα δυσνόητο, δεν ήξερα τότε τους Ρεμπώ, Μπρετόν, Αραγκόν Τρότσκι… Εμεινα άνθρωπος του 20ου αιώνα! Τέσσερις μέρες πριν από την παρουσία του Λεονάρδο Παδούρα στα Χανιά, (το έμαθα από την Ιωάννα Κουτσουδάκη), άλλαξα το πρόγραμμά μου, ματαίωσα την επίσκεψη μου στην Αθήνα (2), για να παρακολουθήσω το μεγάλο συγγραφέα στο βιβλιοπωλείο “Επιλογές” στις 22/06 και την παρουσίαση του Παδούρα και του νέου βιβλίου του «Η διαφάνεια του χρόνου». Τον Παδούρα, τον πρωτοείδα στην εκπομπή του Ανταίου Χρυσοστομίδη και της Μικέλας Χαρτουλάρη «οι κεραίες της εποχής μας», στις 07/04/2010, συγκλονίστηκα με την καθαρότητα της προσωπικότητας του. Εκτοτε, διάβασα μερικά βιβλία του αλλά αυτό που ρούφηξα κυριολεκτικά, ήταν «ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά» (2011), ένα έργο διαρθρωμένο γύρω από τον Τρότσκι.
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΟΥΣΕ ΤΑ ΣΚΥΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Όταν πρωτοδιάβασα το βιβλίο «ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά», δεν ήξερα πως ο Παδούρα, όπως και τόσοι άλλοι Λατινοαμερικάνοι συγγραφείς, όχι απλά γνώριζαν την Κρητη, αλλά θαύμαζαν και τον μακροχρόνιο πολιτισμό της, ιδιαίτερα ο Χόρχε Λουί Μπόρχες που στο ασύγκριτο έργο του, νευραλγική θέση έχει το παγκόσμιο πολυσύμβολο του Λαβυρίνθου. Στην ανάγνωση του Τροτσκικού πονήματος του Παδούρα, υπογράμμιζα τη χρησιμοποίηση του όρου ενδεικτικά: «αφαιρούσαν από την περιορισμένη συγκομιδή που κατόρθωναν να αποκτούν μέσα από τα πιο δαιδαλώδη μονοπάτια για τη δική τους επιβίωση…» «…συνέχισε την υπαγόρευση. Ο Ραμόν ένιωσε να χάνεται στο Λαβύρινθο των ψεμάτων που ο μέντορας του έστηνε με τέτοια ευκολία…» «…είχε ανοίξει το δαιδαλώδες αλλά σχεδόν σίγουρο μονοπάτι του…».
Βρήκα λοιπόν πολύ λογική συνέπεια το να έλθει στην Κρήτη προσκεκλημένος από την κυρία Ιωάννα Κουτσουδάκη, να έχει βάση του το “Δώμα” και να εξορμά για να γνωρίσει αυτό το νησί που ήθελε να συγκρίνει με την πατρίδα του, δηλαδή το νησί της Κούβας.(3)
Η Κνωσός, ήταν ένας στόχος που επετεύχθη και στη συζήτηση που είχαμε στο Δώμα, με αφορμή το «Η διαφάνεια του χρόνου», μου μίλησε για αίσθηση της παρατεταμένης ιστορικότητας που αναγνώριζε στη μικρή αυτή χώρα των χιλιάδων ετών του πολιτισμού. Ο Παδούρα, στα Χανιά ίσως ο σημαντικότερος ξένος πεζογράφος που παρουσίασε ποτε βιβλίο του στην πόλη μας, πέρασε «στο ντούκου» (περισσότερα στο επόμενο κκείμενο) Η συγκυρία; Οι συμπτώσεις; Η έλλειψη ουσιαστικής ενημέρωσης ή μήπως ότι ζούμε σε μια «γυάλα ασφαλείας» οι Κρητικού και δη οι Χανιώτες, κάτω από την προστασία των Αμερικανονατοϊκών εξοπλισμών σε μια βάση που με τα χρόνια συνέβαλε στο να γίνουμε παθητικοί συγ-κάτοικοι στο τόπο μας, απογοητευμένοι μακρόχρονα από την εποχή που δέσποζαν τα γνωστά συνθήματα ενάντια στις βάσεις και τελευταία που η παγκοσμιοποίηση των ιεραρχημένων μιλιταριστικών επιλογών έχουν ανοίξει γύρω μας παρατεταμένες πολεμικές εστίες, οι νέοι μας εντελώς απολιτίκ, ζουν την επιφανειακή ευημερία ενός τουριστικοποιημένου τρόπου ζωής. Οι λέξεις επαναστατικότητα, εξέγερση, αφύπνιση, αντίσταση, αντισυμβατικός, αντιιμπεριαλιστής, αντιεξουσιαστής(4), έχουν χάσει το νόημά τους, αφού δε βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία και δει τη χανιώτικη. Το Χεμινγουέικο μήνυμα «για ποιον χτυπά η καμπάνα» (5) δεν αναστατώνει τον παρατεταμένο ύπνο μας. Και να που ένας διάσημος συγγραφέας έρχεται στην Ελλάδα και δηλώνει μέσα από το βαθύτατα πολιτικοποιημένο πλαίσιο συγγραφικής του δράσης, δηλώνει (όπως ο Παμούκ έξω από την Τουρκία για την Τουρκία) μακριά από την Κούβα, «Η κατάληξη του μυθιστορήματος «η διαφάνεια του χρόνου» γράφεται το 2014, περίοδο που ο Ομπάμα και η Ραούλ Κάστρο αρχίζουν να συζητούν για τη βελτίωση των μακρόχρονα επιβαρυμένων σχέσεων ΗΠΑ-Κούβας. Νομίζουμε -οι Κουβανοί- πως 55 χρόνια σύγκρουσης, τελειώνουν για τις δυο χώρες, η ελπίδα του διαλόγου διαφαίνεται, όμως οι προσδοκίες που είχαμε εξηφανίσθησαν δυο χρόνια τώρα μετά την προεδρία Τραμπ, ας ελπίσουμε ότι σε δυο ή εξι χρόνια τα πράγματα θα αλλάξουν για τις δύο χώρες. Για την Κουβα αυτό είναι πολύ σημαντικό..»
Ο Παδούρα, είναι ένας σπουδαίος συγγραφέας που θαυμάζει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, ιδιαίτερα το Παρίσι του 20ου αιώνα, όπου έζησαν και μεγαλούργησαν Λατινοαμερικανοί όπως ο Χούλιο Κορτάσαρ (6) και που έσπειραν μανιφέστα, βλέπε Μπρετόν και βιβλία ανατρεπτικής επαναστατικότητας λογοτέχνες όπως οι: Σαρτρ, Αργκόν, Καμύ… επιλέγω από το αριστούργημα του Αλμπέρ Καμύ «επαναστατημένος άνθρωπος», «…Ο Αντρέ Μπρετόν ποτέ δεν ξεστράτισε στη διεκδίκηση του σουρρεαλιστικού, που είναι κράμα του ονείρου και της πραγματικότητας, έξαρση της παλιάς αντίφασης ανάμεσα στο ιδανικό και το πραγματικό. Ξέρουμε τη σουρρεαλιστική λύση: o συγκεκριμένος παραλογισμός, το αντικειμενικά τυχαίο. Η ποίηση είναι μια κατάχτηση, η μόνη δυνατή, του «υψίστου σημείου». Ενα κάποιο σημείο του πνεύματος απ’ όπου η ζωή και ο θάνατος, το πραγματικό και το φανταστικό, το παρελθόν και το μέλλον… παύουν να γίνονται αντιφατικά….». Και ο Παδούρα αναφέρει στο «ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά», «…είναι προφανές πως εκείνο το επεισόδιο, μαζί με το καλοδιατηρημένο σχόλιο μου για τις αποβολές των καθηγητών και την πρόσφατη συμπάθεια μου για τη λογοτεχνία συγγραφέων όπως ο Καμύ και ο Σαρτρ (ο Σαρτρ… μέχρι πριν από λίγα χρόνια τόσο αγαπητός στο νησί και τώρα τόσο μισητός, επειδή είχε αποτολμήσει κάποιες επικρίσεις που πρόδιδαν τη μικροαστική ιδεολογική του σαπίλα),…» Στη συνέχεια ο Λ.Π., εξιστορεί τη φάση που ο Λιέφ Νταβιντόβιτς (Τρότσκι) μαζί με τον Αντρέ Μπρετόν, βρέθηκαν στο Μεξικό, τόπο εξορίας του Τρότσκι.
«…Με οδηγό τον Ντιέγο, οι Μπρετόν και οι Τρότσκι έκαναν περιπάτους στα ερείπια της προκολομβιανής εποχής και επισκέφθηκαν μουσεία αλλά και τους τοπικούς καλλιτέχνες που αποδέχονταν την παρουσία του εξόριστου. Ο ύψιστος πάπας του σουρρεαλισμού ομολόγησε πως έμεινε άναυδος μπροστά στις πολύχρωμες αγορές, τα νεκροταφεία και τις εκδηλώσεις λαϊκής θρησκευτικότητας, όπου συνήθως έβρισκε ένα «σουρρεαλισμό σε καθαρή κατάσταση», πιο αποκαλυπτικό από τη συνάντηση της ομπρέλας και της ραπτομηχανής στο τραπέζι της ανατομίας, και γι’ αυτό θεωρούσε το Μεξικό «την εκλεκτή γη του σουρρεαλισμού»… Και παρακάτω, «…σε εκείνες τις συζητήσεις, ο Μπρετόν υποστήριζε την ανάγκη να κάνουν μια κεφαλαιώδη διάκριση: οι διανοούμενοι της Αριστεράς που είχαν συνδέσει τη σκέψη τους με το σοβιετικό πείραμα διέπρατταν ένα σοβαρό εννοιολογικό λάθος, αφού δεν ήταν το ίδιο να βαδίζει κανείς στο πλευρό μιας επαναστατικής τάξης με το να γίνεται ουρά μιας νικηφόρας επανάστασης, ακόμα δε περισσότερο όταν αυτή η επανάσταση εκπροσωπείται από ένα νέο στρώμα που έχει βαλθεί να στραγγαλίσει την καλλιτεχνική δημιουργία με το χέρι του ολοκληρωτισμού…».
Το κείμενο αυτό γράφτηκε πριν από τους ημιτελικούς του Μουντιάλ της Ρωσίας ήδη το Ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο κυριάρχησε έναντι του πάλε ποτέ ανταγωνιστικού Λατινοαμερικάνικου. Τα προγνωστικά μου, όποια ομάδα από το ζευγάρι Γαλλίας-Βελγίου υπερισχύσει θα βρεθεί απέναντι στην Κροατία (βρίσκω τους Άγγλους «μπλαζέ» και πιστεύω θα ’χει τον πρώτο λόγο, μάλλον η Γαλλία που μετά το 2006 (και την κουτουλιά του Ζιντάν) έχει τον πρώτο λόγο.
Για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2006 ο περίφημος πεζογράφος Εντουάρντο Γκαλέάνο έχει γράψει ένα συγκλονιστικο κείμενο μεταξυ άλλων, (7) οποιος το έχει διαβάσει θα υποψιαστεί γιατί η ιστορία μέσα από την πολιτική της νομοτελειακή συνιστώσα το χρωστάει στη Γαλλία- οψόμεθα.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1)Καλλιόπη Γιατρουδάκη από τη συλλογή «Άνθρωποι με επικάλυψη πόλης», εκδ. Οδός Πανός 2017, περισσότερα για την Πόπη, που εκθέτει τώρα στην ομαδική έκθεση «Θεατρικοί εκ φύσεως» στη MARE GALLERY, στο επόμενο κειμενο
(2(Θα επισκεπτόμουνα την Αρτ Αθήνα ΄18 στο Ωδείο Αθηνών και θα παρακολουθούσε τους περίφημους Μομιξ στο Μέγαρο
(3)Ο Κουβανός συγγραφέας συγκρίνει τη χώρα του ως νησί με την Κρητη
Περισσότερα στο επόμενο με τη συνέντευξη του Παδούρα από το Δώμα
(4) Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο ου Χέρμπερτ Ρηντ “Ποίηση και αναρχισμός. Η επαναστατημένη τέχνη” εκδ. Ηριδανός.
(5) θυμήθηκα το γνωστό «για ποιον χτυπά η καμπάνα» όταν διάβασα το βιβλίο του Παδούρα «Αντιός Χέμινγουεϊ» με έναν ακόμα άθλο του ήρωα του, Μάριο Κόντε
(6)ο Χούλιο Κορτάσαρ θα μείνει στην παγκόσμια λογοτεχνία για το περίφημο μυθιστόρημα του ¨Κουτσό» και την αμφίσημη ανάγνωση του, εκδ. Εξάντας 1988 μετάφραση Κώστας Κουντουρης
(7)Εδουάρδο Γκαλεάνο, «το ποδόσφαιρο στη σκιά και στο φως» εκδ Πάπυρος 2016, μετάφραση Ισμήνη Κανσή. Το κορυφαίο βιβλίο στην ιστορία του ποδοσφαίρου.
