Λύγιζαν οι φτέρνες μου, τα δάκτυλα των
Ποδιών που αφουγκραζόταν για να σε νιώσουν :
Μα τ’ αυτιά του χορευτή δεν βρίσκονταν στων
Ποδιών του τα δάκτυλα;
Από το δεύτερο τραγούδι του χορού, και το βιβλίο
«τάδε έφη Ζαρατούστρα» του Φ. Νίτσε (1)
Ζαρατούστρα: ο υπεράνθρωπος πέθανε Δεν ήταν
βέβαια παρά μια αλλαγή κατάστασης.
Ηράκλειτος: Τι εννοείς λοιπόν, υπάρχει μέλλον;
Z.: μπορεί δεν είμαι σίγουρος, Ο Εμπεδοκλής έχασε
την πίστη του στα στοιχεία της φύσης.
Αλλά πατρίδες χάνονται και αυτοκρατορίες…
Από το ποίημα «ο Ζαρατούστρα μέσα στον άνεμο» του Γιάννη Α. Φίλη (2)
Δευτέρα 23 Ιουλίου , έπρεπε να διαλέξω αφού γινόταν την ιδία ώρα αν θα παρακολουθήσω τις παραστάσεις του διεθνούς φεστιβάλ χορού Dance Days 8 στο κέντρο των Χανίων ή την ανοιχτή εσπερίδα για το περιβάλλον και την αειφόρα Ανάπτυξη στο Μουσείο Τυπογραφίας, Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη. Η ομιλία του Γιάννη Φίλη μεταξύ αλλων (3) «έχει μέλλον ο πολιτισμός μας, ήταν ένα κίνητρο, και φυσικά ο λόγος που ανέσυρα τους ανωτέρω στίχους από την βραβευμένη πρώιμη ποιητική συλλογή «ο Ζαρατούστρα και οι πέντε εσπερινοί». Τα σημαντικά στοιχεία που παράθεσε ο πρώην πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης με έκαναν να σκεφτώ πως από τα λίγα πράγματα που χρειάζεται δυστυχώς ο υπερκαταναλωτικός άνθρωπος της δύσης, είναι να πετάξει τόσες κακές καταστροφικές επιλογές για τον ίδιο και το περιβάλλον, και να κρατήσει ποιοτικές-αφυπνιστικές-προτάσεις ζωής, όπως είναι αυτά που αναφέρω σήμερα έργα τέχνης με τη μορφή των βιβλίων, μουσικής, εικαστικών και χορού, λιτού περιεκτικού σε αναφορές και μηνύματα, χωρίς τον μανδύα της υπερπαραγωγής που συνοδεύονται με πολλά περιττά της βιομηχανίας του θεάματος. Ήμουν τυχερός που απήλαυσα τις περισσότερες παραστάσεις του φεστιβάλ «μέρες χορού» και για το λόγο ότι λειτούργησε εναυσματικά για να ψάξω, να ανασύρω και να χρησιμοποιήσω συνδυαστικά ως εικόνες συνύπαρξης διαφορετικών πηγών-ερεθισμάτων που συγκλίνουν μέσα από μια αναγκαιότητα για «άρση» του (δεδομένου) πολιτισμού. Μέσα από τη συγκρουσιακή σχέση που παραπέμπει σε συγκλονιστικά κείμενα που ασκούν κριτική όπως είναι του Χέρμπερτ Μαρκουζε το 1937 (ασκεί κριτική στο διττό χαρακτήρα ενός κόσμου του «ωραίου φαινόμενου», ο όποιος έχει εγκατασταθεί αυτόνομα, δηλαδή στράφηκε εναντίον της μεθόδου της ιστορίας του πολιτισμού “ : Aυτη η ιστορία του πολιτισμού μπορεί βέβαια να αυξάνει το φορτίο των θησαυρών που συσσωρεύονται στις πλάτες της ανθρωπότητας, της δίνει όμως τη δυνατότητα να το αποτινάξει από πάνω της και να το κρατήσει στα χεριά της κριτικά…» Περισσότερα στο Β. Μπέντζαμιν- ο στόχος της κριτικής από το περίφημο στοχαστή Jorgen Habermas(4)
DANCE DAYS ΧΟΡΕΥΤΙΚΑ ΜΕ ΣΥΝ-ΚΙΝΗΣΗ
Η μεταφεστιβαλικη διάσταση του σημαντικότερου διεθνούς φεστιβάλ χορού (μετά της Καλαμάτας) θα απασχολήσει πρωταρχικά τους διοργανωτές και ασφαλώς και όσους από εμάς αγαπάμε αποδειγμένα αυτή τη σύγχρονη Τέχνη. Το φεστιβάλ τελειώνει σήμερα κι εγώ μένω απλά στη συμπερασματική διατύπωση της Όλγας Κολοκυθά (5) διερευνούμε συστηματικά το πώς βλέπει το Χανιώτικο κοινό το Φεστιβάλ που γίνεται στην πόλη του. Τα αποτελέσματα θα ανακοινωνόμουν προσωπικά κρατώ τη δήλωση της, ότι χρειάζονται πολλαπλά επίπεδα συνεργασίας. Το φεστιβάλ Dance Days με Ευρωπαϊκή πιστοποίηση ποιότητας (6), στηρίζεται στη δομική διοργάνωση γύρω από την ομάδα Συν-κίνηση και τη διευθύντρια του, χορογράφο, Σοφία Φαλιέρου. Συν-κίνηση (αποσκοπεί στην παραφρασμένη συγκίνηση) είναι τέχνη που αξιοποιεί τη «θετική» ποιοτική και ποιητική κίνηση, αλλά και την επιπλέον κίνηση που με λίγα μέσα, δίνει (ανακαλεί) πολλές πολιτισμικές εικόνες. Αφού η Τέχνη αυτή, ο σύγχρονος (εκφραστικός για πολλούς) χορός, αντιαφηγηματικός, αφαιρετικός, απευθύνεται ως πύκνωμα χωροχρόνου στη φαντασιακή ανάπλαση-και- υποκειμενικών προβολών, δια μέσου της παιδείας και το πολιτισμικό υπόβαθρο του δέκτη (7). Ένα αντίστοιχο συνδυασμό θα επιχειρήσω συνδέοντας δυο τόσο διαφορετικές περφόρμανς του Φεστιβάλ, στο Βενιζέλειο Ωδείο.
Τετάρτη 18 Ιουλίου. Η πιο ανερχόμενη ομάδα χορού του Βερολίνου Frantics (8) παρουσίασε το έργο “Last” διάρκειας 40΄, ένα πλουραλιστικό ευμετάβλητο κινησιολογικά, χωρίς κουραστικές επαναλήψεις, με άρτια αξιοποίηση των φωτισμών (ιδίως του κόκκινου) πάνω στη γκρίζα ξεγυμνωμένη ιδιαίτερα προσφερόμενη σκηνή του Ωδείου. Διαβάζουμε στον κατάλογο του Φεστιβάλ «…εξετάζουμε τα αντιφατικά φαινόμενα του χρόνου. Παίζουμε με θολές εικόνες του παρελθόντος ή του μέλλοντος, προσπαθώντας να προσεγγίσουμε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι συμπεριφέρονται όταν θυμούνται τις μνήμες, πως αναδημιουργούν ή φαντάζονται καταστάσεις… Πάντα κινούμενοι εμπρός και πίσω στο χρόνο. Το « Last», είναι σαν μια θολή ταινία, σαν μνήμες ενός μυαλού με αμνησία, όταν η πραγματικότητα και τα όνειρα αρχίζουν να συγχέονται. «Πνευματική αναταραχή, άγριος ενθουσιασμός, διαταραχή, ακραίο πάθος»…
Συμπληρώνω (αφου αποφεύγουν να αυτοπροσδιοριστούν οι ομάδες υφολογικά, το αφήνουν στην κριτική) ένα έργο νεο εξπρεσιονισμού, προέκταση της περίφημης Γερμανικής σχολής του μεσοπολέμου με προεξέχουσα μορφή τη Μαίρη Βικμαν, εμπλουτισμένο με τα στοιχεία της βιταλιστικής οργανικότητας, απόρροια ενός διαχρονικού ως πρόθεση διονυσιακού στοιχείου. Ενοχικό αντίβαρο στο παράλογο μόρφωμα της πνευματικής καθαρότητας του Γερμανικού Ράιχ. Οι Γερμανοί επιδιώκουν την αμνησία, αλλά αυτή έρχεται ως δημιουργική κάθαρση. Ανασύρω από το αντιφασιστικό βιβλίου του Χαρι Μούλις, «Ζιγκφριντ, ο γιος του κτήνους» (8) (αναφέρεται στη Χιτλερική «διαδοχή) «…Νέος ο Νίτσε ειχε γράψει τη Γέννηση της τραγωδίας από το πνεύμα της μουσικής, έργο για το οποίο ειχε μιλήσει μόλις χθες. Σε αυτό το βιβλίο συμπλήρωνε την «ευγενική απλότητα και το γαλήνιο μεγαλείο» της απολλώνιας αρμονικής εικόνας του Ελληνικού πολιτισμού όπς το είδε ο Βίνκελμαν, με το διονυσιακό του, εκστατικό , παράλογο, τρομακτικό αντίβαρο του» Στη συνέχεια, ο Μουλις, αναπτύσσει το ανατριχιαστικό «Όλως αλλότριον» που δεν είναι αποκλειστικά και μόνο έργο του Χίτλερ και των ζοφερών πραγμάτων του παγκοσμίου πολέμου.
Τετάρτη 25 Ιουλίου, βραδιά 4 σόλο προγραμμάτων.
Η συγκλονιστική Ισραηλινή περφόρμερ , Roni Chadash, παρουσιάζει το “Goofy” ένα πυκνό σε βιταλιστική παλμικότητα έργο. Διαβάζω από τον κατάλογο
«…Goofy στα Εβραϊκά σημαίνει το σώμα ΜΟΥ. Θα ήθελα να βάλω ένα ερωτηματικό σε αυτό, και να επιβεβαιώσω αν πραγματικά μπορούμε να κατέχουμε τα σώματα μας. Στη σύγχρονη πραγματικότητα μας, όπου οι άνθρωποι αντιμετωπίζουμε ο ένας τον άλλον σαν ένα κομμάτι κρέας, αυτό γίνεται ακόμα πιο σημαντικό για μένα, μια απόπειρα να καταλάβουμε πως ένα σώμα μπορεί να χάσει την αθωότητα του και πως κάτι τόσο άμορφο, μπορεί να μετασχηματιστεί στη γνωστή και κοινή ύπαρξη που λέγεται ΓΥΝΑΙΚΑ.» Την είδα στη μετωπική στον άξονα θέαση : όμορφη, ευλύγιστη, μια ελεγχόμενη μαινάδα με κινήσεις εύρυθμα αυτοαναφορικές, με αξιο –ποίηση των κάτω άκρων, τολμηρά, ερωτικά, χωρίς χυδαιότητα, γενεσιουργικά (μου θύμισε τον περίφημο πίνακα του Γ. Κουρμπέ «η γέννηση του κόσμου¨(9) (στη συζήτηση που είχαμε η ιδία δεν ήξερε το έργο) κράτημα του κεφαλιού στα 2/3 του χρόνου πίσω ώστε να μη φαίνεται το πρόσωπο της και ιδιαίτερα η πλούσια κόμη της με τη μορφή κότσου. Ανατρίχιασα, πόσες Εβραίες έχασαν τα μαλλιά τους-διαχρονικό δείγμα γυναικείας ομορφιάς- στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αντιμετωπιζόμενες χειρότερα από ζώα στην παράλογη τραγωδία που δε σταματά, μετατίθεται… θύτες, θύματα, η ιστορία δεν ξεχνά… Διαβάζω από το συγκλονιστικό βιβλίο “ Block 25 Μαρτυρία ομηρίας» της Καρολίνας Ναχμουλη-Γαβριηλίδου που εξομολογείται (10) ¨…οι φίλες μου στη Θεσσαλονίκη, που κάναμε παρέα, μαζί Εβραιοπούλες και Χριστιανές, όλοι μασταν ένα… Λοιπόν, αφού μας έγραψαν το νούμερο στα χέρια μας… πήγαμε σε μια άλλη αίθουσα, εκεί μας κούρεψαν τα μαλλιά και όταν είδα την αδελφούλα μου, γιατι τον εαυτο μου δεν μπορούσα να τον δω, έβαλα τα κλάματα, κουρεμένη όπως ήταν με το ψαλίδι, σκάλες σκάλες ήταν τα μαλλάκια μας, σαν κασιδιάρης όπως λένε…»
Τα σχόλια (11) και το φωτογραφικό υλικό-ανατριχιαστικό- του βιβλίου ενεργο-ποιεί τις ευεργετικές αντι-διαστολές αυτού του τόσο σημαντικού Φεστιβάλ, συγχαρητήρια στους διοργανωτές.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Το «τάδε έφη Ζαρατούστρα» το συγκλονιστικό στοχαστικό πόνημα του Νίτσε μεταφράστηκε από τον Νίκο Καζαντζάκη το 1911. Επανεκδόθηκε το 1965 από τον εκδ. οίκο Γ.Φεξη με πρόλογο Άρη Δικταίου (από τα πρώτα βιβλία που αγόρασα στο Μοναστηράκι ως φοιτητής. Ο Νίτσε στο βιβλίο «θεοποιεί» το χορό.
2) Γιάννης Φίλης «ο Ζαρατούστρα και οι πέντε εσπερινοί», Μπουκουμάνης 1985, διακρίθηκε ως το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς 1985 από την εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, ένα βιβλίο με διαχρονικούς ποιητικούς – στοχαστικούς οικολογικούς προβληματισμούς
3) Μίλησαν επίσης, Πέτρος Λυμπεράκης, Βασιλική Μιχοπούλου, Γιάννης Κουτρακης με συντονιστή τον Γιώργο Πλειό
4) Από το βιβλίο Walter Beyjamin «για το έργο Τέχνης/τρία δοκίμια, εκδ. Πλέθρο (εμπεριέχει και την διακριτική ακολουθία από σοκ που θα με απασχολήσει)
5) Η συστηματική έρευνα-γκαλόπ της πατριώτισσας μας καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης θα βοηθήσει ελπίζω τη στόχευση μεγαλύτερης αποδοχής-καταξίωσης του Φεστιβάλ «Μέρες χορού»
6) το Dance Days Chania έλαβε την Ευρωπαϊκή πιστοποίηση ποιότητας φεστιβάλ , EFA (European Festivals Assosiation)
7) ο Καντίνσκι γράφει πως το έργο το φτιάχνει ο δέκτης μαζί με το δημιουργό
8) Η χορογραφία ομαδική υπογράφουν 5 χορευτές
9) Η γέννηση του κόσμου ήταν κρυμμένο στο Λούβρο 150 χρόνια και τώρα εκτίθεται ως πόλος έλξης
10) Η μητέρα του εκδότη Σάμη Γαβριηλίδη όπου εκδόθηκε η συγκλονιστική μαρτυρία – έρευνα, επιμέλεια του διακεκριμένου συγγραφέα κινηματογραφιστή Λευτέρη Ξανθόπουλου (2016)
11) Από τα σχόλια (και φωτογραφίες) με δεκαπέντε πφενιχ το κιλό, από το στρατόπεδο προς το εργοστάσιο, η γερμανική υφαντουργία κατασκεύαζε ολοκαίνουρια τόπια από τα μαλλιά των γυναικών που κατέληγαν στα κρεματόρια.
