Άνοιξη έχει όλο το χρόνο, σε σύννεφο αραιό
ο ήλιος διαπερνάει και με ζεσταίνει
μεσόγειος, έζησα με του αλατιού τη λαχτάρα
Αυτή μου χάρισε την αιώνια της θάλασσα
που ονειρευόμουν όταν διάβαζα Όμηρο:
“Καλή τε και πίειρα εν μέσω δ΄οίνοπι ποντω…»(1)
…Μεγάλο κόκκινο φεγγάρι βοήθησε με
νάρκωσε αυτόν που φυλάγει εκεί μέσα
με τα βαριά σου αρώματα,
να μην ακούσει την αξίνα μου.
Από το «Φωνές από τους Τάφους»
της Βικτωρίας Θεοδώρου (2)
ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΠΟΙΗΣΗ
21 Μαρτίου παγκόσμια ημέρα της ποίησης, ξεκινάω τη νέα στήλη με ότι αγαπάω αποδεδειγμένα δεκάδες χρόνια τώρα, την ποίηση, που υπηρετώ με τον τρόπο μου στο έγγραφο διάλογο με την άλλες τέχνες, στην εγχώρια και παγκόσμια διάσταση. Το φεγγάρι διαχρονικά πηγή έμπνευσης στην ποίηση, δόθηκε πριν από μερικούς μήνες θεματική «ανάπλαση» από τη Δημοτική βιβλιοθήκη Χανίων (3) για το μήνα Μάρτιο, και είναι κρίμα που δεν αξιοποιήθηκε όπως θα έπρεπε… Επειδή επεξεργάστηκα το δίπολο ¨όνειρα-φεγγάρια» για εικαστικούς λόγους, έχω έναν όγκο επιλογών που το εμπεριέχουν ποιητικά. Προτίμησα να ξεκινήσω με τη Βικτωρία Θεοδώρου, την τρυφερή, πολύπαθη σπουδαία ποιήτρια, φίλη που μας άφησε πρόσφατα, σύμβολο στους αγώνες για τα ιδεώδη της αριστεράς, όπως άλλωστε και η Αργυρώ Κοκοβλή για την οποία θα αναφερθώ σε επόμενο κείμενο. Ο «Άρειος Ύπνος», είναι μία απ τις εξαιρετικές συλλογές της γεμάτη από αρώματα της Κρήτης, υμνητικούς στίχους για τη φύση της και μια στρώση κρησάρας που κοσκινίζουν τα πάθη και τις πληγές των κατατρεγμένων αγωνιστών που όμως κρατούν ψηλά αμάραντη την ελπίδα και το όνειρο για ειρηνική, καλύτερη ζωή. Τη Βικτωρία τη γνωρίσαμε μέσα από το θαυμάσιο ντοκιμαντέρ του Κώστα Νταντινάκη (4), την αγωνίστρια με το ήθος που ανέδιδε η διακριτική παρουσία της, ως εξόριστη στα ξερονήσια.
ΦΕΓΓΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ
…Σιγά σιγά κει που δεν το περιμέναμε
Ολόγιομη έλαμψε η πανσέληνος
Με χαμόγελο κούρου.
…Κάτω από τη μυριοστή άσπρη πανσέληνο
Με τα υγρά κρίνα της άμμου-της αμμοθύελλας
Αλλαξες εσύ ο ίδιος τόσα χρόνια
Σκάψε φύτεψε Υποσχέσεις-ύβρεις
Στεριώνουν ίσως με την πρώτη νηνεμία
…Ενα ελαφρό φεγγάρι χαϊδεύει καμπυλωτές στέγες
Και κυλά προσεκτικά μην τρυπηθεί στις αιχμές
της εκκλησιάς του Menilmontant
Πέταγμα στους πίνακες του Chagall
Άλλη θάλασσα στην άλλη ύπαρξη
…με δεμένα χέρια ονειρεύομαι βράχια
Κύματα πλαστικά ιστιοφόρα
Και κίτρινα φανάρια (5)
Τους στίχους αυτούς απέσπασα από το «σώμα» της ποιητικής συλλογής «ομόκεντροι κύκλοι» (Πλέθρον, Αθήνα 1986) που μου προσφερε η ποιήτρια Ειρήνη Σπανουδάκη την ίδια χρονιά. Η Ειρήνη, μαθήτρια μου τότε στη Σχολή Νηπιαγωγών Χανίων, είναι κόρη της αγαπημένης αείμνηστης πλέον ποιήτρια, Βικτωρίας Θεοδώρου. Η οικογενειακή κουλτούρα λειτούργησε εκείνα τα χρόνια σαν το τραγούδι των Σειρήνων στο φαντασιακό εγωιστικό εικαστικό πλαίσιο μου που λειτουργούσε σαν ομόκεντροι κύκλοι στο ζητούμενο του προοδευτικου «εμεις». Νιώθω πως «είμαι (ακόμα) κάτω απ το νερό και οι κύκλοι δεν έχουν χαθεί» ΄Εκτοτε ζω μόνιμα στα Χανιά τα τουριστικοποιημένα και για να θυμηθώ την Ειρήνη «…και τουρίστες δεμένοι στο κατάρτι της Κίρκης/οι σειρήνες τραγουδάμε τη ματιά του Breadel: “C est beau la Grecce”
ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΦΕΓΓΑΡΟΛΟΥΣΜΕΝΗ
Όταν είδα πριν χρόνια το «Χάος» των αδελφών Ταβιάννι μαγεύτηκα πραγματικά. Σπονδυλωτή τόσο κλασική και ταυτόχρονα μοντέρνα, αξιοποίησαν το εκπληκτικό κείμενο του μεγάλου θεατρικού συγγραφέα Λουίτζι Πιραντελο για μια ταινία σταθμό, όχι μονό του Ιταλικού, αλλά του παγκόσμιου κινηματογράφου. Το θέμα, «τραγούδι για την αρρώστια του φεγγαριού» ξεκινά με τους στίχους «το φεγγάρι δεν εχει φλόγες μα τις έχεις εσύ εκείνο είναι ντυμένο στο ασημί και εσύ είσαι χρυσή, το φεγγάρι σκορπάει το φως του μα εσύ το δίνεις, το φεγγάρι λάμπει στη γη και συ λάμπεις στη γη…
Ο Πιραντελο ενσωματώνει στο ΧΑΟΣ τη διατύπωση
«είμαι γιος του Χάους κι όχι αλληγορικά μα στην πραγματικότητα αφού γεννήθηκα κοντά σε ένα πυκνό δάσος που οι κάτοικοι του Τζιρζέντι το ονόμαζαν Κοβούζου παραφθορά της Αρχαίας Ελληνικής λέξης «Χάος»
ΟΝΕΙΡΕΜΕΝΑ ΣΕ ΣΥΓΓΧΥΣΗ
Το Χάος λοιπόν, θυμήθηκα τον ΄Εντμοντ Κίλι που γράφει για τον Χένρυ Μίλερ «Κατάλαβε ότι οι Έλληνες δεν ήταν μόνο ένας ενθουσιώδης περίεργος και παράφορος λαός, αλλά διέθεταν και τρεις εξαιρετικές ανθρώπινες αρετές, το πνεύμα των αντιθέσεων, τη σύγχυση, το χάος» Ο Μίλερ παραδέχεται πως έχει ερωτευτεί την Ελλάδα και τους Έλληνες ήταν ένας λαός φιλόξενος, αξιαγάπητος, εύκολος να τον πλησιάσεις και να πιάσεις σχέσεις μαζί του» …Μια νύχτα με φεγγάρι το πάρκο που επισκέφτηκε ο Μίλερ ήταν το Ζάππειο, η πρώτη του ματιά στην Ελληνική Εδέμ: “κανένα πάρκο δεν έμεινε στη θύμηση του σαν κι αυτό. Είναι η πεμπτουσία του πάρκου-το είδος του πράγματος που νιώθεις κάποτε κοιτάζοντας έναν πίνακα ή ονειρευομενος ένα μέρος που θα λαχταρούσες να σαι χωρίς ποτέ να το βρίσκεις» Και σε αυτό το πάρκο ερωτεύεσαι για πρώτη φορά τον Ελληνικό λαό (στη συνέχεια ο Κιλι παραθέτει εγκωμιαστικά αποσπάσματα από τον «κολοσσό του Αμαρουσίου»
ΦΕΓΓΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ
Τα όνειρά μου τα εκμυστηρεύομαι συχνά στη Ζωή, όνειρα κυριολεκτικά και αυτή συνεχίζει να γράφει ποιήματα που τα βάζει σε ένα ντοσιέ αδημοσίευτα, επέλεξα για το τέλος λίγους στίχους και ένα ανέκδοτο ποίημα της συντρόφου μου Ζωής Κολλάρου, που υπηρετεί τη θεματική της ημέρας
«…κι όλο πληθαίνουν τα αντίο τελευταία/ λες και η μετανάστευση είναι της μόδας/ στο φεγγάρι οικισμούς θα φτιάξουν κάποιοι έμαθα/ τόπο σιωπής γυρεύουν;…».
ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΕΝΟ ΦΕΓΓΑΡΙ
Εδώ, μυρίζει ακόμα σώμα
που γεννά, ένα δίκιο αφανέρωτο.
Φτύνει τ’ αγκάθι απ’ το φιλί
κι αίμα πηχτό.
Ξεπλένεται στο αντιφέγγισμα των άστρων
ανέραστος χρόνος που βογκά
μισεί κάθε του κίνηση,
περιβάλλεται με ιμάτια ξένα
σ’ ώρες γαλακτερές.
Μαλλιά κομμένα του οδυρμού
και μοιρολόγι χάρτινο.
Κληρονομιά, τ’ αγέννητα
κι η υγρασία του δρόμου να ψιθυρίζει
σ’ ένα ακόμα φεγγάρι, ακρωτηριασμένο.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1)Ο Όμηρος Ιλιάδα, Ε΄771, μιλάει για την ανήσυχη θάλασσα κάποτε «παχιά» θεριασμένη στο βαθύ κόκκινο χρώμα του κρασιού
(2)Βικτωρία Θεοδώρου, «Άρειος ύπνος» εκδ. του συνδ. Φιλολόγων Χανίων (1998)
(3)Τα θέματα που δίνει πανελλαδικά η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας και το Ίδρυμα Νιάρχος, έχουν ανακοινωθεί μήνες τώρα, για το Φεβρουάριο ήταν το Μπάουχαους, αλήθεια (και από ποιον) τι εκδηλώσεις έγιναν στη βιβλιοθήκη Χανίων;
(4)Κώστα Νταντινάκη, για τη Β. Θεοδώρου Ντοκιμαντέρ (2009) με τίτλο «Τα κύματα που δίδαξαν το ανυπότακτο», προβλήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο
(5)Ειρήνη Σπανουδάκη, συγγραφέας μεταφράστρια, γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε Γαλλική και Ελληνική Φιλολογία και εφαρμοσμένη γλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο Vincennes Sant Denis, Παρίσι
(6)Ε. Κίλι, «αναπλάθοντας τον Παράσειο» το Ελληνικό ταξίδι 1937-1947 «Εξάντας» για τον σπουδαίο μεταφραστή του Σεφέρη και του Ρίτσου, θα επανέλθω.
