Η δράση των πολιτιστικών σωματείων αποτελεί πνεύμονα υπόμνησης κι ενίσχυσης της τοπικής ταυτότητας και συνειδητοποίησης του ριζώματος, που δεν απευθύνεται μόνο στα μέλη του αλλά σε ολόκληρη την κοινωνία, κάθε φορά που έρχεται σε επαφή μαζί της. Κι αυτό γίνεται με διάφορους τρόπους: Από μιαν ημερίδα ιστορικού/λαογραφικού ενδιαφέροντος μέχρι μια χορευτική παράσταση.
Τα μηνύματα είναι άλλοτε άμεσα κι άλλοτε έμμεσα, η μουσικοχορευτική μέθεξη ξεσηκώνει τον αμύητο θεατή και η συμμετοχή σ’ αυτήν από μόνητης αποτελεί ένα βήμα προς την επανασύνδεση με ρίζες που έχουν χαθεί ή βρίσκονται σε καταστολή μέσα σε μια καθημερινότητα που δεν αγαπάει τις ταυτότητες. Κι ένα βήμα παραπέρα, η ιστορική και λαογραφική συζήτηση δίδει σάρκα και οστά στην ψυχή που έχει γεννήσει τουςσυγκεκριμένους χορούς, μουσική και τραγούδια, οδηγεί το συμμετέχοντα στη συνειδητοποίηση της αίσθησης που του προκαλούν τα τελευταία.
Τα πολιτιστικά μας σωματεία, στην πλειοψηφία τους υπηρετούν, άλλο περισσότερο κι άλλο λιγότερο την παραπάνω λειτουργία, επιτρέποντας στο μετέχοντα στις δραστηριότητές τους τουλάχιστο κάποια πρώτα ερεθίσματα προς την κατεύθυνση της (επανα)σύνδεσης με την ταυτότητά του, όπωςαυτή σφυρηλατήθηκε μέσα από αγώνες, αντιστασιακό ήθος και επαναστατική πρακτική τους περασμένους αιώνες για να καταλήξει λαθρόβια σήμεραστο συλλογικό μας υποσυνείδητο που καταπιέζεται από τις άχρωμες και απρόσωπες επιταγές ενός παγκοσμιοποιητικού μοντέλου. Από αυτή τηνάποψη, η λειτουργία των σωματείων, αποτελεί θετική παράμετρο στην προσπάθεια για τη διατήρηση της ιδιοπροσωπίας μας. Δε θα συζητήσομε εδώτην προϊούσα ηθική παρακμή και την επιρροή ης σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, άρα και στα σωματεία. Αντίθετα, θα κοιτάξομε να προτείνομεένα βήμα παραπέρα στο ρόλο που παίζουν.
Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι αρχικά να συνειδητοποιήσομε το ιστορικό μας βάθος. Αυτό εν πολλοίς γίνεται και αποτελεί και τίτλο τιμής για τηνκαταγωγή μας τα επιτεύγματα των παλιών μας, την κατάκτηση της ελευθερίας μας. Κατά δεύτερο, οφείλομε, πατώντας στο ιστορικό αυτό βάθος, ναδούμε την παράδοσή μας σαν κάτι ζωντανό και δημιουργικό, που μπορεί και πρέπει να διδαχτεί από το παρελθόν και να απαντήσει στις προκλήσειςτου σήμερα, με τρόπο που ταιριάζει στις διαμορφωμένες αξίες του λαϊκού σώματος. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να πάψομε ν’ αρκούμαστε στηνπροσέγγιση της παράδοσής μας σαν κάτι νεκρό που απλά το μελετούμε, και να χρησιμοποιήσομε τα κλειδιά των παλιών, τη στάση τους απέναντι σταδικά τους προβλήματα, προσαρμοσμένα στο δικό μας σήμερα, στα δικά μας θέματα. Κι οφείλομε να ανοίξομε τα σωματεία μας στην κοινωνία.
Αυτό θα μας έφερνε αντιμέτωπους με μια σειρά ευθύνες, στις οποίες οφείλομε ν’ ανταποκριθούμε: Σε μια συγκυρία που η ταυτότητά μας υποχωρεί, που η πατρίδα μας απειλείται, εμείς δε μπορούμε να περιοριζόμαστε σε μια φολκλόρ προσέγγιση του λαϊκού μας πολιτισμού και ιστορίας. Δε μπορούμε να κάνουμε ομιλίες για το Μακεδονικό Αγώνα και να σιωπούμε στη Συμφωνία των Πρεσπών. Δε μπορούμε, μετά τόσο αίμα που χύθηκεγια την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, να μην τοποθετούμαστε από θέση αρχών και αντιστασιακού ήθους στη σημερινή Νεοοθωμανική απειλή στοΑιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Δε μπορεί να μιλούμε για τη Δυτική κατάκτηση, που προηγήθηκε και συνυπήρξε με την Τουρκική, και νααποδεχόμαστε άκριτα τη Δυτική νοησιαρχία.
Πολλά σωματεία αποφεύγουν να πάρουν θέση στα καυτά ζητήματα της επικαιρότητας, και μάλιστα σε μια στιγμή που καθόλου αδιάφορη δεν είναι, σε μια συγκυρία όπου διακυβεύεται η συνέχειά μας ως λαού. Όμως, η ενασχόληση με τον πολιτισμό δε μπορεί να είναι σιωπηλή όταν οι περιστάσειςτο καλούν. Αντίθετα, πρέπει να εντοπίζει τα ζητήματα του σήμερα, και να επιδιώκει απαντήσεις σύμφωνα με τις αξίες που διαχρονικά εφάρμοσε οελληνισμός, προσαρμοσμένες στα τωρινά διακυβεύματα.
Οφείλουν λοιπόν τα σωματεία, όντας πάντα ανεξάρτητα από κάθε εξουσία, να παίρνουν θέση με γνώμονα τις αξίες του λαού μας. Οφείλουν να πάρουν θέση στα εθνικά ζητήματα, είτε αυτά αφορούν τα Σκόπια, που δε θα πρέπει να θεωρείται λήξαν το θέμα, καθώς η συμπεριφορά των Σκοπιανών μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών δικαιώνει όσους είχαμε σφόδρα αντιταχθεί σε αυτήν. Και βέβαια, οφείλουν να πάρουν θέση απέναντι στην Τουρκική προκλητικότητα. Η αντιστασιακή μας παράδοση οφείλει να συνεχίσει ζώσα και να μην περιοριστεί σε τιμητική περγαμηνή του τότε που θα λειτουργεί σαν μουσειακό άλλοθι για την υποχωρητικότητα του σήμερα. Όπως λέει το Τραγούδι για «των αντρειωμένων τ’ άρματα», αυτά πρέπει να λειτουργούν ως μέτρο σύγκρισης για τους νεότερους και να τους παρακινούν «κι αυτοί να κάμουν άρματα». Όχι να τα βλέπουν απλά στον τοίχο μένοντας άπραγοι σ’ ένα επισφαλές σήμερα. Η ευθύνη είναι του καθενός μας και όλων, με τα σωματεία να καλούνται στην πρώτη γραμμή. Ας ελπίσομε ότι θ’ ανταποκριθούν…
www.metotoufekikaitilyra.wordpress.com
