» Λευτέρης Λαμπράκης – Ματθαίος Φρατζεσκάκης
» Από το σκονισμένο μπαούλο της Ειρήνης Καλφάκη…
Πριν λίγο καιρό, μια μέρα, ένα παλιό, σκονισμένο μπαούλο τραβά τη προσοχή της φιλολόγου Ειρήνης Καλφάκη στην αποθήκη του πατρικού της σπιτιού, στο Γκαλaγκάδω Ακρωτηρίου.
Το ανοίγει και βρίσκεται μπρος σ’ ένα πλήθος κιτρινισμένα γράμματα, σαν κι αυτά που κι εμείς φυλάμε στο συρτάρι. Γράμματα που εναγωνίως περιμέναμε από φίλους, συγγενείς ή τον μέλλοντα σύζυγο. «Πηγή ευτυχίας» που ανοιγόταν με λαχτάρα κι ευλαβικά διαβαζόταν σε μια μοναχική γωνιά…
Μόνο που εκείνα που βγήκαν απ’ το σεντούκι της Ειρήνης αποδείχτηκαν σκέτος θησαυρός, μια που όλα μαζί συγκροτούσαν ένα πολύτιμο αρχείο, μια αυθεντική μαρτυρία που αφορά τις μέρες εκείνες που σύσσωμο το Ελληνικό Έθνος βροντοφώναζε την λέξη «ΟΧΙ» κι οι στρατευμένοι μας με την πολεμική κραυγή «ΑΕΡΑ» στα χείλη, ηρωικά πολεμούσαν στα βουνά!
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ’ την αρχή και ας της δώσουμε το λόγο. Μας λέει η Ειρήνη στη σελίδα 34 του συγκινητικού βιβλίου «ΜΕ ΤΟΝ ΑΜΑΡΑΝΤΟ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟ» που προέκυψε απ’ αυτή την αναπάντεχη ανακάλυψη: «…βρήκα πολλά παλιά έγγραφα, εφημερίδες, βιβλία, έτοιμα να διαλυθούν από το χρόνο και την υγρασία. Έτσι, τα πήρα με μεγάλη προσοχή και τα άπλωσα να στεγνώσουν στην ανοιξιάτικη λιακάδα. Ανάμεσά τους βρέθηκαν πολλά, παλιά γράμματα, πολύ προσεκτικά φυλαγμένα, αλλά που τώρα είχαν καταλήξει ξεχασμένα και παραμελημένα. Περίεργη να ανακαλύψω ποιος τα είχε γράψει, σε ποιον απευθυνόταν και ποιο ήταν το περιεχόμενό τους άρχισα να τα διαβάζω…»
Παίρνει στα χέρια της το κιτρινισμένο χαρτί αλληλογραφίας, τα επιστολικά δελτάρια μιας άλλης εποχής και σύντομα διαπιστώνει πως τα περισσότερα απευθυνόταν στη μητέρα της Ελενίτσα Φουντουλάκη, που δεν είχε παντρευτεί ακόμα και ζούσε στο πατρικό της σπίτι στα Ποντικιανά: «…ήταν γραμμένα από το 1937 έως το 1945. Και πολλά από αυτά είχαν σταλεί από το Μέτωπο, από τον αδελφό της Ευτύχη, ξαδέλφια της και συγχωριανούς της, ενώ άλλα της τα είχαν στείλει φίλες της δασκάλες που υπηρετούσαν σε χωριά κοντινά στο χωριό της…»
Τι ανακάλυψη αλήθεια να ξεδιπλώνεται μπρος στα μάτια σου η ταραγμένη εκείνη εποχή, η γεμάτη ηρωισμό, πίστη και θυσίες!
Να διαβάζεις και να συγκινείσαι με την αντοχή και την αισιοδοξία των στρατευμένων μας, που σε κάθε λέξη που γράφουν διακρίνει κανείς πόσο υψηλό είναι το ηθικό τους, πόσο νοιάζονται και φροντίζουν τους συμπολεμιστές τους, πως προσπαθούν να καθησυχάζουν τις οικογένειες που έμειναν πίσω! Αλλά και πόσο έχουν ανάγκη να πάρουν -εκεί στο μέτωπο- ένα γράμμα εξίσου ενθαρρυντικό από την αδελφή, τη ξαδέλφη, στην ανάγκη από μια άγνωστη κοπέλα που θα θελήσει να τους γράψει δυο λόγια…
Είχα τη τύχη στα παιδικά μου χρόνια να γνωρίσω την ηρωίδα της ιστορίας μας, την Ελενίτσα -σύζυγο πλέον του θείου Αλέξανδρου Καλφάκη, πρώτου εξαδέλφου του παππού μου- και ποτέ δεν φανταζόμουν πως μελλοντικά θα είχα στα χέρια μου ένα τόσο σπουδαίο ντοκουμέντο που θα με ταξίδευε στα πρώτα χρόνια της. Πρέπει να παραδεχτώ πως πολλές φορές ένοιωσα τα μάτια να βουρκώνουν καθώς ξεφύλλιζα τη μια σελίδα μετά την άλλη, και χαιρόμουν πραγματικά που με την έκδοση του βιβλίου αυτού, ένα σπουδαίο κομμάτι της Ιστορίας μας ερχόταν πάλι στο προσκήνιο για να θυμίσει, να συγκινήσει και να διδάξει.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά επιμελημένη έκδοση των Εκδόσεων «Πυξίδα» και του «Chania Film Festival» που μας δίνει μια πλήρη εικόνα του λεγόμενου «Έπους των Ελλήνων». Χωρισμένη σε τρείς ενότητες, προσφέρει στον αναγνώστη πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αφίσες, ανακοινωθέντα, αποσπάσματα από εφημερίδες της εποχής, ανταποκρίσεις ξένων δημοσιογράφων με θετικά σχόλια για τον αγώνα του Ελληνικού λαού, την απαραίτητη αναφορά στις γυναίκες της Πίνδου, όπως και στα πασίγνωστα τραγούδια της Βέμπο. Και φυσικά με τη κεντρική της ενότητα με την αλληλογραφία της Ελενίτσας -όπως την αποκαλούν όσοι αλληλογραφούν μαζί της.
Νοερό ταξίδι στο τότε, στα βουνά μαίνονται οι μάχες, η Ελλάδα όλη υπεραμύνεται των ιερών και των όσιών της, καθώς ξεφυλλίζουμε το βιβλίο θα δούμε μπόλικες φωτογραφίες από το μέτωπο, θα διαβάσουμε και περιγραφές τους. Εδώ θα σταθώ λίγο στο κείμενο του Λευτέρη Λαμπράκη της σελίδας 24, με τίτλο «Να πας στο καλό και με τη νίκη», όπου μεταξύ άλλων, διαβάζουμε κάτι ξεχωριστό για τους Κρήτες: «…Εκατοντάδες Κρητικοί, στρατιώτες ή κληρωτοί πήραν μέρος στις επιχειρήσεις εναντίον των ιταλικών δυνάμεων. Η 5η Μεραρχία Κρητών θα διακριθεί στις μάχες της Τρεμπεσίνας, της Κλεισούρας και τόσες άλλες. Το σθένος των Ελλήνων και οι συνεχόμενες νίκες τους στον πόλεμο αυτό, θα καταγραφεί ως το “Έπος του ‘40”. Η τιμημένη V Μεραρχία η οποία είχε έδρα την Κρήτη, επιτελούσε στα βουνά της Ηπείρου το έργο της…»
Ολοκληρώνοντας τη μικρή μας παρουσίαση, ας επιστρέψουμε στα γράμματα από το μέτωπο, στη σελίδα 33, όπου, στην εισήγησή του με τίτλο «Ενάντια στη λήθη», ο εκπαιδευτικός και εκδότης του βιβλίο Ματθαίος Φρατζεσκάκης θα μιλήσει με νοσταλγία για την αξία της αλληλογραφίας -του παλιού αυτού τρόπου επικοινωνίας- και ως δείγμα γραφής των καιρών εκείνων θα μας παραθέσει το γράμμα του αξιωματικού Σάββα Τοπαλίδη στην Ελενίτσα «…Χθες τυχαίως εδιάβασα κι εγώ το γράμμα του ξαδέλφου σας Γιώργου. Εξαιρετική εντύπωση με προκάλεσε η αρμονία, ο ενθουσιασμός και ο μέγας σας πατριωτισμός. Η ζηλευτή αυτή Ελληνική σας ψυχή με δίνει το θράσος, μάλλον, παρά τη θέληση του Γιώργου να σας γράψω. Με την ελπίδα πως δε θα μ’ αρνηθείτε τη χάρη να γράψετε και σε με. Δεν ζητώ πολλά, μοναχά δυο σας θερμά πατριωτικά λόγια. Περιμένω. Μετά τιμής Σάββας.»
Ο Ματθαίος θ’ αναφερθεί επίσης, στη λογοκρισία της εποχής, η οποία κάνει τη παρουσία της στα κιτρινισμένα γράμματα -που βλέπουμε ακέραια στις σελίδες του βιβλίου- «…είτε με μια απλή σφραγίδα, είτε με υποδείξεις, είτε με αυστηρές απαγορεύσεις για αναγραφή του τόπου στάθμευσης της μονάδας». Τελειώνοντας θα μας πει: «… Τα γράμματα που ανακάλυψε η Ειρήνη Καλφάκη ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Ένας θησαυρός της ιστορίας μας, σε μια από τις σημαντικότερες στιγμές της. Θεωρήσαμε δικό μας χρέος να τις καταγράψουμε, για να μην χαθούν «στη σκόνη και τη λήθη». Να δημιουργήσουμε πάνω στο χαρτί τις εικόνες από έναν νικηφόρο αγώνα, «την ιστορία από τα κάτω», όπως ακριβώς την βίωσαν οι χιλιάδες πρωταγωνιστές της. Οι περισσότεροι από αυτούς παραμένουν άγνωστοι. Μνημονεύονται μόνο από τους απογόνους τους, όσο και αυτοί τους θυμούνται. Εμείς, στο βιβλίο αυτό, δίνουμε σε κάποιους από αυτούς όνομα και επίθετο. Και με τις φωτογραφίες τους, τους δίνουμε «αιώνια» πνοή. Ευχαριστούμε θερμά την πρωτεργάτη του εγχειρήματος. Την κυρία Ειρήνη Καλφάκη κόρη της Ελένης Φουντουλάκη.»
Να τους ευχαριστήσουμε κι εμείς με τη σειρά μας όλους, και να τους ευχηθούμε να συνεχίσουν να προβάλουν, να τιμούν και να προωθούν ό,τι καλύτερο!
