Με τον αραμπά η ανάληψη ευθυνών

Μέρος 2ο

Oι μεγάλες αλλαγές προϋποθέτουν αλλαγή της νοοτροπίας των πολιτών…’       
Μ. Δανέζης αστροφυσικός

Στη χώρα μας οι μόνοι που αναλαμβάνουν άμεσα την ευθύνη για τα λάθη τους είναι οι ταμίες. Στο τέλος του ωραρίου είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν τυχόν ταμειακό έλλειμμα της διαχείρισής τους.
Yπάρχει ένα παγιωμένο καθεστώς που καλύπτει όλες τις λειτουργίες της αγοράς, της παροχής υπηρεσιών στο Δημόσιο, στον ευρύτερο Δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα.
Είναι η μη αυτόβουλη ανάληψη ευθύνης για λάθη στους υπολογισμούς, παραλείψεις στην εκτέλεση καθηκόντων, υστερήσεις στην παραγωγή έργου, λανθασμένες οδηγίες προς τους πολίτες, υπερφίαλες δηλώσεις κ.ά.
Σ’ αυτή την άτυπη σύμπτωση της παραδοχής ευθυνών συμμετέχουμε όλοι. Ακόμη κι αυτοί που από ιδεολογία, πιστεύω, ανατροφή ή υψηλό επίπεδο μεταγνώσης θέλουν, δειλιάζουν να αυτό-αξιολογηθούν και να αναλάβουν ευθύνες.
Παράδειγμα, η παρ’ ολίγον τραγωδία στο Ναυάγιο της Ζακύνθου. Ολοι γνώριζαν τους κινδύνους. Το 2015 που βρέθηκα εκεί, η παραλία με μερικές 100δες επισκέπτες δεν είχε ούτε λιμενοφύλακα, ούτε ναυαγοσώστη, ούτε πρώτες βοήθειες.
Κινούμαστε την εποχή της τεχνολογίας με ρυθμό αραμπά. Πριν 10 χρόνια (Σεπτέμβριος 2008) είχα γράψει σχόλια -τα παραθέτω σήμερα σε πλάγια γραφή- που συνεχίζουν να είναι επίκαιρα…

Οι αμετροεπείς
«Μια συνήθεια μας, των νεοελλήνων, είναι να είμαστε ειδικοί σε κάθε θέμα και να δηλώνουμε “μπαρούφες” χωρίς επιχειρήματα. Κι αν αυτά είναι κουβέντες καφενείου καημός δεν είναι. Αν όμως είσαι δημόσιο πρόσωπο διορισμένο ή εκλεγμένο, τότε η στάση σου παροτρύνει και τους απλούς πολίτες να συμπεριφέρονται σαν υπήκοοι μιας δημοκρατίας της μπανανίας.
Αν θέλετε να αξιολογήσετε τις αμετροεπείς δηλώσεις τους τότε απλά παρατηρήστε αν βασίζονται σε στοιχεία, έγγραφα, γνωματεύσεις ειδικών, κ.λπ. Αν όχι, τότε είναι μπαρούφες».
Ο πολυδιαβασμένος ψυχολόγος Edward de Bono μας καλεί να ζητάμε από τον κάθε καταγγέλλοντα να παρουσιάζει αδιάσειστα στοιχεία, διαφορετικά να τον αγνοούμε.
Δυστυχώς σήμερα η Τεχνολογία επιτρέπει την κατασκευή ψεύτικων ειδήσεων που βασίζονται σε ψεύτικα βίντεο, πλαστά πτυχία. Πρόσφατο παράδειγμα το δήθεν σκάνδαλο της Γιούνισεφ που βασίστηκε σε ψευδείς καταγγελίες μιας κυρίας που προσελήφθη στην Οργάνωση καταθέτοντας πλαστό πανεπιστημιακό πτυχίο. Μόλις ανακαλύφθηκε παραιτήθηκε, το κακό όμως είχε γίνει.

Χωρίς πάρκο
«Παιδιά μιας γειτονιάς στα Χανιά είναι αποξενωμένα από το πάρκο τους για 6 μήνες. Ο λόγος; Η ανακατασκευή του. Σωστή η κίνηση της ανακατασκευής του και σίγουρα στα εγκαίνια όλοι θα χαρούμε και θα συγχαρούμε.
Στο μεταξύ, τα παιδιά παίζουν στους γύρω δρόμους με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Φυσικά κανείς δεν θα αναλάβει την ευθύνη αν τους συμβεί κάτι».
Σήμερα, 10 χρόνια μετά το πάρκο για το οποίο έγραφα το 2008 λειτουργεί και συγκεντρώνει πλήθος παιδιών. Πρωτοποριακό για την εποχή του, αποψιλώνεται και χρειάζεται συντήρηση επειγόντως.
Επτακόσια μέτρα μακρύτερα η ιστορία επαναλαμβάνεται. Η ανακατασκευή ενός άλλου πάρκου διαρκεί τόσους μήνες που θα δημιουργήσει νέο ρεκόρ. Ισως να εγκαινιαστεί από την επόμενη Δημοτική αρχή.

Στο διάλειμμα
«Κάθε γονιός που στέλνει τα παιδιά στο σχολείο είναι ήσυχος ότι για μερικές ώρες είναι εκεί ασφαλή. Μια βόλτα έξω από τα σχολεία θα σας πείσει για το αντίθετο. Στα διαλείμματα οι έφοδοι των παιδιών σε γειτονικά και μη καταστήματα για να αγοράσουν τρόφιμα είναι μαζική.
Κατ’ αρχάς, αυτό σημαίνει… κατανάλωση μη προτεινόμενων και ελεγμένων τροφών και παράλληλα έκθεση τους σε κίνδυνο τραυματισμού από τροχαίο.
Γιατί τι θα κάνει ο έφηβος που θέλει να φάει στις 9.50 το πρωί το αγαπημένο του μεζεδάκι;
Θα καβαλήσει μια μηχανή και θα τρέξει ανάποδα στο μονόδρομο για να προλάβει να επιστρέψει…
Αν συμβεί -κτύπα ξύλο- ατύχημα θα αναλάβει κάποιος την ευθύνη;».
Σήμερα λίγα έχουν αλλάξει από αυτά που γράφτηκαν το 2008.
Είναι αλήθεια ότι αρκετά Δημοτικά Σχολεία ασφαλίστηκαν κι οι εξώπορτες τους κλειδώνονται. Υπάρχουν όμως έφηβοι, πιστά ομοιώματα της κοινωνίας μας, που το σκάνε, κατεβαίνουν τους μονόδρομους ανάποδα, κάνουν ελιγμούς ανάμεσα στα αυτοκίνητα που έχουν πολλαπλασιαστεί για να κερδίσουν ελάχιστα δευτερόλεπτα.
Αν χάσουν αυτό το παιχνίδι, χάνουν όλα τα δευτερόλεπτα της ζωής τους.

Τι θα συμβεί αν;
Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν πόσο δύσκολα ένας μαθητής ανακαλύπτει  τα λάθη του και προχωράει σε διορθώσεις κι αλλαγές.
Φανταστείτε το μέγεθος της δυσκολίας για να εφαρμοστεί η πρόταση του Μ. Δανέζη σε επίπεδο κοινωνίας.
Ο ψυχολόγος Edward de Bono προτείνει να εφαρμόζουμε μια απλή στρατηγική όταν αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα, ένα δίλημμα, μια νέα πρόταση.
Απευθύνουμε το ερώτημα «Τι θα συμβεί αν;» στον εαυτό μας ή σε αυτόν που μας κάνει μια πρόταση.
Η απάντηση που θα λάβουμε μπορεί να είναι κρίσιμη για την εξέλιξή μας, για τη σωματική μας ακεραιότητα, για το μέλλον μας…
Αν υιοθετήσουμε αυτή τη μικρή αλλαγή στις συμπεριφορές μας, δηλαδή μια καλόπιστη κριτική στάση, το κέρδος θα είναι σημαντικό.
Θα αποκαλύπτουμε έγκαιρα  κινδύνους, ευθύνες, κενά και ελλείψεις.