Πρόσφατα δόθηκε στη δημοσιότητα η ετήσια έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την ανθρώπινη ανάπτυξη για το έτος 2016. Σύμφωνα με την έκθεση αυτή η Ελλάδα κατατάσσεται στην ομάδα των χωρών με πολύ υψηλό δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης.
H κατάταξη της αυτή έρχεται σε αντίφαση με την αίσθηση που βιώνουν οι περισσότεροι πολίτες και η οποία είναι συνυφασμένη με πολλά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που παρατηρούνται σε μεγάλα στρώματα του πληθυσμού. Όμως ο τρόπος υπολογισμού του δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης από τον ΟΗΕ για ένα κράτος επιτρέπει να βρίσκεται η χώρα μας σε πολύ υψηλή θέση.
Ταυτόχρονα τα στοιχεία που δημοσιεύονται στην έκθεση αυτή του ΟΗΕ για την ανθρώπινη ανάπτυξη το 2016 εμπεριέχουν και ένα συντελεστή που εκφράζει την οικονομική ανισότητα σε μία χώρα, το συντελεστή GINI. Ο συντελεστής αυτός για τη χώρα μας είναι ο μεγαλύτερος μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών οι οποίες έχουν πολύ υψηλό δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης όπως φαίνεται και στους παρατιθέμενους πίνακες 1 , 2 και 3.
Στο πίνακα 1 απεικονίζεται ο συντελεστής GINI για τις Σκανδιναβικές χώρες , οι οποίες παραδοσιακά χαρακτηρίζονται σαν χώρες μικρών οικονομικών ανισοτήτων και έχουν χαμηλό συντελεστή GINI.
Στο πίνακα 2 απεικονίζονται οι Ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες παλαιότερα βρισκόταν υπό την επιρροή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι περισσότερες από τις χώρες αυτές έχουν χαμηλούς συντελεστές GINI και οι κοινωνίες τους χαρακτηρίζονται από μικρές οικονομικές ανισότητες. Εξαιρούνται η Βουλγαρία και οι τρείς χώρες της Βαλτικής , η Λιθουανία , η Λεττονία και η Εσθονία.
Τέλος στο πίνακα 3 παρουσιάζονται οι Ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στους πίνακες 1 και 2 , όπου φαίνεται ότι η χώρα μας έχει τον υψηλότερο δείκτη GINI μεταξύ όλων των Ευρωπαϊκών χωρών , ίσο με 0.367. Αυτό υποδεικνύει ότι η κοινωνία μας χαρακτηρίζεται από μεγάλες οικονομικές ανισότητες τουλάχιστον σε σχέση με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Καθώς τα στοιχεία της έκθεσης του ΟΗΕ στα οποία γίνεται αναφορά στο κείμενο αυτό αφορούν τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία της περιόδου 2010 -2015 θα μπορούσε να λεχθεί ότι η παρατηρούμενη αυξημένη οικονομική ανισότητα στη χώρα μας συναρτάται με τη μεγάλη οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων.
Κατά τη περίοδο αυτή η άλλοτε κραταιά και ακμάζουσα μεσαία τάξη συρρικνώθηκε σημαντικά, γεγονός που πιθανώς συνέβαλε στην όξυνση των οικονομικών ανισοτήτων στην Ελληνική κοινωνία. Όμως η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση προϋποθέτει και την ύπαρξη μιας οικονομικής και κοινωνικής σταθερότητας που είναι συνυφασμένη με την απουσία της ακραίας κατανομής του πλούτου και έντονων οικονομικών ανισοτήτων στη κοινωνία. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι σήμερα οι Ευρωπαϊκές χώρες χαρακτηρίζονται από μικρότερες οικονομικές ανισότητες σε σχέση με τις υπάρχουσες σε άλλες μεγάλες χώρες του πλανήτη , όπου στις ΗΠΑ ο συντελεστής GINI είναι 0.411 , στη Ρωσία 0.416 , στη Κίνα 0.422 , στη Βραζιλία 0.515 και στη Νότια Αφρική 0.634.
Η έλξη που ασκεί σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση σαν πόλος σταθερότητας και ευημερίας σε μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού (και αυτό είναι φανερό από τα κύματα μεταναστών που επιθυμούν να φθάσουν στις Ευρωπαϊκές χώρες) σχετίζεται πέρα από την ύπαρξη της δημοκρατίας, των ατομικών ελευθεριών , της σταθερότητας , του κοινωνικού κράτους και στις μειωμένες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες των Ευρωπαϊκών κοινωνιών τουλάχιστον σε σχέση με αυτές που υπάρχουν σε πολλές άλλες κοινωνίες. Αυτές έχουν επιτευχθεί σε βάθος δεκάδων ετών μέσω κατάλληλων οικονομικών, κοινωνικών και φορολογικών πολιτικών οι οποίες συνέβαλαν στη δημιουργία του κοινωνικού κράτους που χαρακτηρίζει σήμερα το σύστημα του “κοινωνικού καπιταλισμού“ το οποίο με μικρές παραλλαγές έχει επικρατήσει στις Ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Συνεπώς είναι απαραίτητο να επινοηθούν και να εφαρμοσθούν οι κατάλληλες πολιτικές για τη μείωση των οικονομικών ανισοτήτων στη χώρα μας που όπως αναφέρθηκε είναι ήδη μεγάλες σε σύγκριση με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Συντελεστής GINI: Ονομάσθηκε έτσι καθώς επινοήθηκε από τον Ιταλό στατιστικολόγο και κοινωνιολόγο Corrado GINI ( 1884-1965 ) και χρησιμοποιείται ευρύτατα σήμερα για την εκτίμηση της οικονομικής ανισότητας σε μία κοινωνία. Οι τιμές του κυμαίνονται μεταξύ 0 και 1. Μεγάλες τιμές του συντελεστή GINI υποδεικνύουν μεγάλη οικονομική ανισότητα ενώ μικρές τιμές του υποδεικνύουν το αντίθετο.
Ο κ. Γιάννης Βουρδουμπάς διδάσκει στο ΤΕΙ Κρήτης και είναι επιστημονικός συνεργάτης του ΜΑΙΧ.
