Κάθε χρόνο, με τη χάρη της Παναγίας μας, αξιώνομαι να στείλω στα ονομαστά “Χανιώτικα νέα” κάποιο κείμενο δικό μου ή άλλου για τη μεγάλη γιορτή της πολιούχου της πόλης μας, την Τριμάρτυρη.
Φέτος, κύρια για τα παιδιά μας, σκέφτηκα να τους θυμίσω κάποιες μεγάλες ώρες, ιστορικές, με επίκεντρο την εορτάζουσα εκκλησία της πόλης μας, την Μητρόπολή μας:. Γιατί:
– Στον Μητροπολιτικό ναό της Πόλης μας, τη γνωστή σε όλους μας “Τριμάρτυρη” (Εισόδια της Θεοτόκου) ευλογήθηκαν τα όνειρα και οι πόθοι μας οι Εθνικοί, η Ενωση της Κρήτης, κ.λ. μεγάλοι σταθμοί της Ιστορίας μας!
Απ’ εδώ επίσης, συγκλονισμένη η Κρήτη σύσσωμη, προέπεμψε στ’ Ακρωτήρι το μεγάλο της Νεκρό Εθνάρχη, ΕΛευθέριο Κ. Βενιζέλο.
Μια ματιά, στη σχετική ειδησεογραφία του τοπικού Τύπου της εποχής:
1. Ο ΥΠΑΤΟΣ ΑΡΜΟΣΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, ΣΤΟ ΝΑΟ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ , 9.12.1898
“Την 9-12-1898 ο αφιχθείς ως Υπατος Αρμοστής της Νήσου Πρίγκηψ Γεώργιος κατηυθύνθη εις τον ναόν των Εισοδίων και εκεί ητήσατο την ευλογίαν του Θεού δια τας υπέρ της Εθνικής Ενώσεως κοινάς, μετά του Κρητικού Λαού, προσπαθείας του…”
(Αναδημ. περ. “Κρητ. Εστία”, τεύχ. 149-150, Νοε.-Δεκ. 1964, σ. 206)
2. ΕΠΙΣΗΜΗ ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ 1.12.1913
“Την 1-12-1913 ο βασιλεύς Κωνσταντίνος μετά του Πρωθυπουργού της Ελλάδος Ελευθ. Βενιζέλου, αφιχθέντες εις τα Χανιά κατηυθύνθησαν εις τον Ναόν των Εισοδίων και εκεί μετά του Λαού της Μεγαλονήσου εδοξολόγησαν τον Θεόν δια την δικαίωσιν των εθνικών πόθων και την νικηφόρων επίστεψιν των μακρών και περίλαμπρων Κρητικών Αγώνων…”
Από το επίσημον πρόγραμμα: “…Το, από της πρώτης μέχρι τις κυρίας εισόδου του Ναού των Εισοδίων, διάστημα, θα επιστρωθεί με τάπητα. Επί της προσόψεως της εκκλησίας, θα αναρτηθώσι δύο μεγαλοπρεπείς επιγραφές με τους ύμνους: “Ευλογημένος ο ερχόμενος” και “Δόξα εν υψίστοις θεώ…” (Ελεύθ. Βήμα”, 31.11.13).
Από την περιγραφή της τελετής: “…Η πομπή, κατόπιν βαίνει βραδεως προχωρούσα προς το Ναόν των Εισοδίων εν μέσω ατελείωτων ζητωκραυγών. Προ του ναού, διακοσμημένου πλουσίως, υποδέχεται τον Βασιλέα ο Επίσκοπος κρατών χρυσούν Ευαγγέλιον το οποίον ασπάζεται η Α.Μ… Ακολούθησεν η προσφώνησις του Επισκόπου Αγαθαγγέλου και είτα εισέρχεται εις τον Ναόν η πομπή…”
(“Ελεύθερον Βήμα”, Χανίων, 7-12-1913)
3. Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΤΟΝ ΝΕΟΔΜΗΤΟΝ ΝΑΟΝ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΧΩΡΑΣ (Ανοιξη 1915):
“Η Επιτροπή ανεγέρσεως του Ιερού Ναού Αγ. Κων/νου – Ελένης Ν. Χώρας δεν θα κατόρθωνε να φτάσει στην ώρα της, εις τα εγκαίνια (1.4.1915), εάν δεν εδάνειζε ο ιερός Ναό των Εισοδίων θύρες, κηροπήγια, παγγάρια, εικόνες και ότι εχρειάζετο, από τις αποθήκες του”.
(Φυλλάδιο: “Ιστορία του Ναού Αγ. Κων/νου Χανίων”, Χανιά 1931, σελ. 9)
4. ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΙΜΑΡΤΥΡΗ ΠΡΟΠΕΜΠΕΤΑΙ ΕΙΣ Τ’ ΑΚΡΩΤΗΡΙ Ο ΕΘΝΑΡΧΗΣ ΕΛΕΥΘ. Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ, 28.3.1936
“…Κατά την αποβίβασιν του φερέτρου του Μεγάλου Νεκρού, του Ελευθ. Βενιζέλου, από την βενζίνα του Κακαβέλα, η οποία είχεν διακοσμηθεί με άνθη, σημαίας και πένθη, ερρίφθησαν οι καθιερωμένοι κανονιοβολισμοί και φωτοβολίδες…
…Το φέρετρον ετέθη επί κυλίβαντος τον οποίον έσυρον οι βρακοφόροι και έφθασεν εις την εκκλησίαν των Εισοδίων, η οποία από της προηγουμένης είχεν διακοσμηθεί πενθίμως λίαν εμφανώς.
Χοροστατούσης ολοκλήρου της Ιεράς Συνόδου Κρήτης, εψάλη η νεκρώσιμος ακολουθία εν καταφανή συντριβή όλου του Λαού, επισήμων και μη…”
(“Παρατηρητής” Χανίων 18-3-1936)
5. ΤΟΠΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΟΡΤΗ ΚΑΙ ΑΡΓΙΑ Η 21η ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΧΑΝΙΑ 29.10.1947
“Με φροντίδα του Επισκόπου Κυδωνίας – Αποκορώνου Αγαθαγγέλου Ξηρουχάκη, εξεδόθη το από 15.10.1947 Β’ Δ/γμα (που δημοσιεύτηκε στο υπ’ αριθμ. 234/29.10.1947, Φ.Ε.Κ. τεύχ. Α’) δια του οποίου αναγνωρίζεται η 21η Νοεμβρίου εκάστου έτους, εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, εορτή του Ναού τούτου ως ημέρα αργίας επίσημος και μόνιμος τοπική θρησκευτική εορτή, της πόλεως των Χανίων.
(περ. “Κρητ. Εστία”, τεύχ. 149-150, Νοε.-Δεκ. 1964, σ. 206)
Αυτά και τόσα άλλα, οφείλουμε -δάσκαλος ήμουνα κι εγώ μια ζωή- να τα θυμίζουμε στους μαθητές μας, κι οι γονιοί, στα παιδιά τους, γιατί -όλοι το ξέρουμε- πως η γνώση της Ιστορίας μας, δεν είναι απλά απαραίτητη, αλλά έργο μας βασικό, αν θέλομε η Πατρίδα μας να ζει ελεύθερη και να προκόβει!
***
Μια τέτοια μεγάλη μέρα, για τα Χανιά μας για την Πίστη και την Πατρίδα μας, συλλογίζομαι και εκτιμώ, πως θα πρέπει να θυμίσουμε στους αγαπητούς μας αναγνώστες, κι ας έχουμε αναφερθεί στο θέμα και παλαιότερα, το αξέχαστο γεγονός και τόλμημα του αοίδιμου σήμερα Ιεράρχη Ειρηναίου Γαλανάκη, να κάνει κήρυγμα, στον εσπερινό της εορτής του Μητροπολιτικού Ναού των Χανίων, στις 20 Νοεμβρίου 1943, χρόνια γερμανικής κατοχής, ο νεαρός θεολόγος, τότε: Μιχάλης Γεωργ. Γαλανάκης, από το Νεροχώρι Αποκορώνου.
Ο ναός γεμάτος κόσμο, προσκυνητών στη χάρη της Παναγίας. Κι όταν τελείωνε η ακολουθία, ανεβαίνει στην εξέδρα ο νεαρός θεολόγος Μιχ. Γαλανάκης, κι αρχίζει την ομιλία του. Μια ομιλία συγκλονιστική, γεμάτη από γεγονότα και σκοτωμούς, ομαδικές εκτελέσεις, καταστροφές κι όλα τα απάνθρωπα τελούμενα, από τον αδίσταχτο κατακτητή!
«Γέμισε ο τόπος μας με μνήματα και καμμένα χωριά» είπε σε μια αποστροφή του. Και τονίζει μ’ όλο το θάρρος του: «Θέλομε να επιζήσουμε; Ας αντισταθούμε, ας διώξουμε τον δυνάστη, μας ερμηνεύει η Ιστορία μας…».
Κι ο Μιχάλης Γαλανάκης, αυτήν την χειμωνιάτικη μέρα, στις 20 Νοεμβρίου του 1943 των Εισοδίων της Θεοτόκου, στα Χανιά, μιλά για όλα αυτά. Εκτός από τη φωνή του, τίποτα άλλο δεν ακούγεται μέσα στην εκκλησία αν ήταν καλοκαίρι θα ξεχώριζε το πέταγμα της μύγας, όλοι κρατούν την αναπνοή τους. «Η ελευθερία λέει, η ελευθερία των Ελλήνων, η αντίσταση στον κατακτητή, η τελική νίκη. Τίποτα δεν θα μας σταματήσει, δεν θα διστάσουμε μπροστά σε τίποτα, δεν θα φοβηθούμε καμιά θυσία. Ο λαός μας είναι μεγάλος, είναι φτιαγμένος από τη στόφα των ηρώων, κανένας δεν μπορεί να τον κάνει να δειλιάσει όταν μάχεται για την αξιοπρέπειά του, για τη δικαιοσύνη του, για τη λευτεριά του. Είναι τίμιος, είναι άξιος, είναι απ’ αυτούς που δίνει πάντοτε το αίμα του, που δεν μετρά, που δεν γυρεύει τίποτα γι’ αυτόν. Αλλοι έχουν τα ωφέλη, τα κέρδη, αυτοί που βάζουν πάντοτε τους άλλους μπροστά, αυτοί που είναι ψεύτικοι, ανήθικοι, συμφεροντολόγοι, το ψάρι πάντοτε βρωμά από το κεφάλι…»
Μιλά ο Μιχάλης, το εκκλησίασμα ούτε ανασαίνει, κρέμεται από τα χείλια του, οι καρδιές όλων έχουν γεμίσει φλόγες. Μισή ώρα έχει περάσει από τότε που άρχισε, τελειώνει, βγάζει το μαντήλι του, κάνει κρύο, κι όμως το μέτωπο του είναι ιδρωμένο, στέκεται μια στιγμή, ρίχνει τη ματιά του ακόμα μια φορά κάτω, αργά κατεβαίνει τα σκαλοπάτια. Στο τελευταίο, πριν πατήσει τις πλάκες, κάποιος τον περιμένει, φορά πολιτικά, πριν από ένα λεπτό δεν ήταν εκεί. Του δείχνει μια ταυτότητα, ακολούθησέ με του λέει σιγά. Βγαίνουν οι δυο τους έξω, ο κόσμος πλάι τους παραμερίζει, στην αυλή, μαζί με δύο χωροφύλακες τον περιμένει ο ίδιος ο διοικητής της χωροφυλακής. Δεν λένε τίποτα, το ύφος τους είναι βλοσυρό, λίγα μέτρα πιο κάτω, είναι σταματημένο ένα τζίπ, τον σπρώχνουν, τον ανεβάζουν, μπαίνουν και αυτοί, πηγαίνουν στο τμήμα, τον κλείνουν χωρίς άλλη λέξη σ’ ένα δωμάτιο. Είναι σκοτεινό, άδειο, δεν έχει έπιπλα, κάνει μερικά βήματα πάνω κάτω, κάθεται σε μια γωνιά κάτω στο πάτωμα.
Οι ώρες περνούν, το δωμάτιο είναι υγρό, κανένας θόρυβος δεν ακούγεται απ’ έξω. Αρχίζει να σκοτεινιάζει, το κρύο γίνεται ακόμα πιο πολύ, η νύχτα φτάνει με βήματα μουντά, δεν του ανάβουν φως. Κατά τις δέκα έρχεται ένας χωροφύλακας, του κάνει νόημα να σηκωθεί, τον παίρνει, κάνουν λίγα βήματα στον διάδρομο, ανοίγει μια πόρτα, παραμερίζει, τον αφήνει να περάσει. Απέναντί του, πίσω από ένα γραφείο, κάθεται ο διοικητής, στον τοίχο, από πάνω του, σ’ ένα χρυσό κάντρο, είναι το πορτραίτο του βασιλιά, του δείχνει μπροστά του ένα σκαμνί, κάθησε εκεί του λέει.
Η ανάκριση βάσταξε δύο ώρες, σχεδόν μέχρι ταμεσάνυχτα. Του είπε να πει το κήρυγμά του στην εκκλησία, τον διέκοπτε, προσπαθούσε να τον μπερδέψει, του έλεγε ύστερα να συνεχίσει να το ξαναπεί πάλι από την αρχή. Τον ρώταγε σε ποια οργάνωση άνηκε, πόσο καιρό, με ποιους είχε επαφή, ποιός του έδωσε την εντολή να μιλήσει έτσι. Τον απειλούσε, κουνούσε θυμωμένος το δάκτυλό του τον έβριζε, θα σε κάνω να τα ξεράσεις όλα του κάνει, παληόσκυλο, κομμουνιστή, προδότη, πουλημένε στους Ρώσους.
Ο Μιχάλης είναι ψύχραιμος, ήρεμος, τον κοιτάζει χωρίς να φοβάται στα μάτια, του απαντά πως δεν είναι σε καμιά οργάνωση, πως δεν είναι κομμουνιστής, πως δεν έχει καμιά σχέση με τις πολιτικές οργανώσεις. Αν μίλησα έτσι, λέει, μίλησα γιατί το πίστευα, γιατί μου το πρόσταζε η καρδιά μου, γιατί είμαι Ελληνας…
Βλέπει πως δεν μπορεί να του πάρει λόγια. Δεν θέλει ακόμα να μεταχειριστεί βία. Κάποιο ρολόι, μακριά μέσα στην πόλη χτυπά δώδεκα φορές. Φωνάζει το χωροφύλακα, πάρε τον διατάζει, πήγαινέ τον στις φυλακές της Αγυιάς. Ο Μιχάλης σηκώνεται, βγαίνει, ο διοικητής στέκεται μια στιγμή, έξω τα βήματα σβήνουν πάνω στις πλάκες, σκέπτεται περνούν λίγες στιγμές, ύστερα σηκώνει το τηλέφωνο, διαλέγει πάνω στο καντράν έναν αριθμό, Γερμανική διοίκηση ρωτά; Μιλά με κάποιον, του λέει, τι έγινε το πρωί στη Μητρόπολη, πώς έπιασε τον ιεροκήρυκα, πως τον ανέκρινε, πως τον έχει στη διάθεση της Κομμαντατούρ. Πέστο στο στρατηγό, λέει, είναι σοβαρό, μη σου διαφύγει. Ο άλλος κάτι τον ρωτά, του δίνει τ’ όνομα του Μιχάλη, το επάγγελμά του, άλλες λεπτομέρειες για την ομιλία του.
Υστερα κατεβάζει το ακουστικό, μια ικανοποίηση φαίνεται στο πρόσωπό του, φορά το παλτό του, το πηλίκιο, με γρήγορο βήμα φεύγει από το τμήμα…».
(Από το έργο: Ζ. Στάλιου: “Ο άνθρωπος και το ράσο” 1976, σ. 71-77).
Δεν θα παραθέσουμε άλλα στοιχεία. Θα σταθούμε μόνο, στην παρέμβαση του αοιδ. ιεράρχη Αγαθαγγέλου Ξηρουχάκη, στον Γερμανό Διοικητή. Τον διαβεβαίωσε ότι ούτε κομμουνιστής είναι, ούτε σε οργανώσεις ανήκει, ούτε κανείς δεν τον έβαλε να μιλήσει, κι αν τον δικάσετε όλος ο Λαός θα ξεσηκωθεί γιατί τον συμπαθεί πάρα πολύ. Οι Γερμανοί σκέφτηκαν, λογάριασαν τις πληροφορίες τους και σε λίγες μέρες τον ελευθέρωσαν.
Κι ο Μιχάλης πήγε στο χωριό του! Κι έμεινε εκεί, ώσπου ήρθε η Ελευθερία, 1945, που η Γερμανία έχασε τον πόλεμο…
Εδώ σταματούμε τονίζοντας και πάλι, ότι αυτή η ιστορική ομιλία του νεαρού θεολόγου Μιχ. Γ. Γαλανάκη, στις 20-11-1943, είναι μέγα γεγονός και πρέπει να το θυμούμαστε!
Χρόνια πολλά σε όλους, και να τα λέτε αυτά στα παιδιά σας!
