Η ανάγκη να αποτυπωθούν στη μελλοντική αξιοποίηση – διαμόρφωση του χώρου οι διαφορετικές ιστορικές ταυτότητες του φρουρίου Ιτζεδίν ως αρχαιολογικού – αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος μνημείου, φυλακές για ποινικούς κρατούμενους, αλλά και τόπος μαρτυρίου πολιτικών κρατουμένων – αγωνιστών της δημοκρατίας, επισημάνθηκε, μεταξύ άλλων, στην εκδήλωση για το Ιτζεδίν που πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο το απόγευμα στο Μεγάλο Αρσενάλι.
Παράλληλα, υπογραμμίστηκε η επιτακτική ανάγκη για άμεσες παρεμβάσεις στο μνημείο, προκειμένου να αποτραπεί η πλήρης κατάρρευσή του, ενώ τονίστηκε ότι ο χώρος θα πρέπει να διατηρήσει τον δημόσιο χαρακτήρα του και να αναπτυχθούν σε αυτόν δράσεις εκπαιδευτικού και πολιτιστικού χαρακτήρα που θα είναι προσβάσιμες σε όλους τους πολίτες.
Νωρίτερα, το πρωί του Σαββάτου, μέλη της δημοτικής κίνησης “Όνειρο είναι τα Χανιά”, που διοργάνωσε την εκδήλωση, πολίτες και απόγονοι πολιτικών κρατουμένων που είχαν περάσει από το Ιτζεδίν, επισκέφθηκαν το φρούριο και περιηγήθηκαν στους χώρους του.
Η επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικής Ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Έλενα Μαμουλάκη, στην εισήγηση που πραγματοποίησε υπογράμμισε τη διττή σημασία του χώρου ως αρχαιολογικό μνημείο αλλά και ως ένα κτήριο με έντονη πολιτική και κοινωνική ιστορία η οποία όπως είπε θα πρέπει να τιμηθεί. Αναφέρθηκε στις προκλήσεις αλλά και την αξία της διατήρησης «της μνήμης των ηττημένων», ιδίως όταν εκείνη αμφισβητεί το κυρίαρχο αφήγημα, κι έφερε παραδείγματα δημιουργίας αντίστοιχων μνημείων από το εξωτερικό.
Υπογράμμισε ακόμα το παράθυρο ευκαιρίας που ανοίγει η παραχώρηση του χώρου στον Δήμο, για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε αυτόν, που θα ενδυναμώνουν την κοινωνική συνοχή, προάγοντας την ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας. «Δεν θέλουμε μουσεία για να ξεχάσουμε αλλά για να θυμηθούμε», σημείωσε, τονίζοντας ότι η μνήμη του παρελθόντος μπορεί να μείνει δημιουργικά ζωντανή όταν συνδεθεί με το παρόν.
Επεσήμανε δε ότι θα είχε «ολέθριες συνέπειες» μια παραχώρηση του χώρου σε ιδιωτικά συμφέροντα και η ανάπτυξη εμπορικών δραστηριοτήτων σε αυτόν.
Ο εκπαιδευτικός – ιστορικός, Msc στη Δημόσια Ιστορία στο ΕΑΠ, Δημήτρης Δαμασκηνός αναφέρθηκε στην ιστορία του φρουρίου τονίζοντας ότι πρόκειται για ένα μνημείο υπερτοπικής σημασίας. Ωστόσο, επεσήμανε, παρότι η παραχώρηση αποτελεί μια ευτυχή κατάληξη θα πρέπει να προσεχθούν οι όροι παραχώρησης που προβλέπουν οικονομικά ανταλλάγματα, καθώς είναι υπαρκτός ο κίνδυνος εμπορευματοποίησης του μνημείου και ανάπτυξης σε αυτό τουριστικών δραστηριοτήτων.
Η επίτιμη γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και πρόεδρος της ΙΛΑΕΚ, Μαρία Βλαζάκη τόνισε σχετικά ότι χρειάζεται επαγρύπνηση ώστε να διασφαλιστεί ο δημόσιος χαρακτήρας του χώρου, ενώ μίλησε για κατεπείγουσα ανάγκη αποκατάστασης του μνημείου που καταρρέει.
Η κα Βλαζάκη υπογράμμισε ακόμα τις δυνατότητες που θα ανοίξει η ένταξη του μνημείου σε διεθνείς πολιτιστικές διαδρομές και δίκτυα και διατύπωσε συγκεκριμένες προτάσεις για το μνημείο, μεταξύ των οποίων να δημιουργηθεί μια διευρυμένη επιτροπή φορέων και ειδικών που μετά από διαβούλευση θα εισηγηθεί χρήσεις του χώρου στο Δημοτικό Συμβούλιο Χανίων, επιτρέποντας έτσι και τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη διαμόρφωση του χώρου.
Ιδιαίτερα συγκινητικές ήταν οι παρεμβάσεις των συγγενών πολιτικών κρατουμένων Άννας Φιλίνη (κόρη του Κώστα Φιλίνη), Πέτρου Κουλουφάκου (γιος του Κώστα Κουλουφάκου), Νατάσας Τζαβέλλα – Παπαδοπούλου (σύζυγος του Πάνου Τζαβέλλα, η οποία απέστειλε γραπτό μήνυμα), Αγγελικής Αρβανιτάκη (εγγονής του Λευτέρη Βενετάκη) και Ιωάννη Βαρδαξή (γιος του Σταμάτη Βαρδαξή), που μετέφεραν αφηγήσεις κρατουμένων, αλλά και πως βίωσαν οι ίδιοι τις διώξεις και την έλλειψη των δικών τους ανθρώπων.
Ο πρώην δήμαρχος Σούδας Γιάννης Περάκης αναφέρθηκε στις προσπάθειες που είχαν γίνει για την παραχώρηση του μνημείου από το 1996 και μετά, ενώ τόνισε την ανάγκη να υπάρξει μια κοινή και ενιαία αντιμετώπιση των θεμάτων από όλες τις παρατάξεις του Δημοτικού Συμβουλίου αλλά και να υπάρξει ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στις αποφάσεις για το μέλλον του χώρου.
Η επικεφαλής της δημοτικής κίνησης “Όνειρο είναι τα Χανιά” Κατερίνα Μανιμανάκη, κλείνοντας την εκδήλωση μίλησε για την ανάγκη αποκατάστασης και ανάδειξης και φρουρίου ως ιστορικού μνημείου, «που θα το χαίρονται οι επόμενες γενιές αλλά και θα μαθαίνουν ότι υπήρξε ένας χώρος θυσίας και μαρτυρίου για αγωνιστές της ελευθερίας και της δημοκρατίας». «Ανοίγουμε μια συζήτηση ώστε ο χώρος αυτός να μην χαθεί μέσα στη λήθη του χρόνου», επεσήμανε, μεταξύ άλλων, η κα Μανιμανάκη.
