– Τι είναι το κακόηθες μελάνωμα (ΚΜ)
Το ΚΜ είναι όγκος του δέρματος ή των βλενογόννων. Ο όγκος αυτός, δεν είναι επιθετικός τοπικά, αλλά χαρακτηρίζεται από μια τάση να εξαπλώνεται γρήγορα μέσω της λέμφου ή των αιμοφόρων αγγείων. Τα κύτταρα αυτά αποτελούν την κακοήθη μορφή των φυσιολογικών κυττάρων του δέρματος που παράγουν μελανίνη. Τα υγιή αυτά κύτταρα παράγονται από τον νωτιαίο μυελό και προχωρούν γρήγορα προς την επιδερμίδα. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τα κύτταρα του ΚΜ, τα οποία διαθέτουν την ικανότητα να μεταναστεύουν, μέσω των λεπτών τοιχωμάτων κι αγγείων της επιδερμίδας. Δυστυχώς, το σώμα μας δεν αντιδρά καθόλου απέναντι σε αυτήν την διαδικασία. Ο οργανισμός μας,δεν αναγνωρίζει τα κύτταρα του ΚΜ ως ξένα.
Γι’ αυτό θεωρείται υψίστης σημασίας η ανίχνευση του ΚΜ το συντομότερο δυνατόν. Η αντιμετώπισή του εξαρτάται από το πάχος της βλάβης (δείκτης Breslow) και την ύπαρξη μεταστάσεων σε λεμφαδένες ή άλλα όργανα.
Άρα, είναι απολύτως αναγκαία η αυτοεξέταση σε όλους, κάθε 6 μήνες, για την πρόωρη αναγνώριση περίεργων «σημαδιών» στο δέρμα (δευτερογενής πρόληψη).
Πρέπει να τονίσουμε,ότι το ΚΜ οφείλεται στη διαλείπουσα έκθεση στον ήλιο,γι’αυτό κι είναι γνωστό ως «νόσος των «κολλάρων», των ανθρώπων δηλαδή που εργάζονται όλη μέρα κλεισμένοι σε ένα γραφείο και ξεχύνονται ξαφνικά στον ήλιο. Eτσι, με την αλλαγή των συνηθειών στη χώρα μας, λόγω οικονομικής κρίσης κάνουμε διακοπές κυρίως τα Σ-Κ, οπότε κι εκτιθέμεθα απότομα στον ήλιο, για να αποκτήσουμε αρκετό μαύρισμα σε μικρό χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο επιπολασμός της νόσου στις νεαρότερες ηλικίες.
Aλλο είναι το ΚΜ κι άλλο ο καρκίνος του δέρματος
Με τον όρο «καρκίνο του δέρματος» αναφέρονται οι μη μελανωματικοί καρκίνοι,που είναι λιγότερο επιθετικοί από το KM και προέρχονται από τα κερατινοκύτταρα. Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή καρκίνου του δέρματος σε πολλές χώρες. Πρόκειται για την πιο συχνά εμφανιζόμενη κακοήθεια σε λευκό πληθυσμό, ενώ η επίπτωσή της συνεχώς αυξάνεται. Ο μέσος ρυθμός ετήσιας αύξησής τους στην Ευρώπη,την Αμερική,τον Καναδά και την Αυστραλία είναι 3-8% απ’το 1960 και μετά. Εξελίσσονται αργά, αλλά αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορεί να δώσουν ακόμα και μεταστάσεις.
Κρίσιμης σημασίας θεωρείται η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωσή τους, που δίνει την δυνατότητα ριζικής θεραπείας και ίασης. Εμφανίζονται στα φωτοεκτεθειμένα μέρη του σώματος, κυρίως στο πρόσωπο,στο κεφάλι, στον λαιμό και στα άκρα,ως πληγές που δεν επουλώνονται, δεν «κλείνουν» εύκολα. Οποιαδήποτε πληγή που δεν «κλείνει» σε 1 περίπου μήνα, πρέπει να μας οδηγήσει στον δερματολόγο. Είναι συχνότεροι σε άτομα που εργάζονται, ή είναι εκτεθειμένα στον ήλιο (αγρότες, οικοδόμοι, ναυτικοί, αθλητές, προπονητές). Γι’αυτό ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας συνηγορεί στο συχνό έλεγχο των ατόμων που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους,προκειμένου να αποφευχθεί η εξέλιξή τους. Οι μη μελανωματικοί καρκίνοι του δέρματος περιλαμβάνουν:
1. Τις ακτινικές υπερκερατώσεις(AK). Εμφανίζονται τοπικά στην επιφάνεια του δέρματος, λόγω παρατεταμένων κι επαναλαμβανόμενων εκθέσεων στον ήλιο. Τυπικά εκδηλώνονται σαν μία ή περισσότερες μικρές κόκκινες ή καφέ κηλίδες του δέρματος,με λεπιδώδη επιφάνεια και τραχιά υφή,σε φωτοεκτεθειμένες περιοχές ατόμων >40 ετών.
2. Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC). Προσβάλλει 1 στους 5 ενηλίκους, ηλικίας >50 ετών. Εμφανίζεται ως μια κόκκινη, επίπεδη επιφάνεια ή ένα μικρό ογκίδιο, ένα σημείο που αιμορραγεί στο σκούπισμα με την πετσέτα, ή μια κρούστα που επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν επουλώνεται. Αν παραμεληθεί μπορεί να διηθήσει τοπικά το δέρμα, τους μύες, ακόμη και οστά της περιοχής πάνω στην οποία αναπτύσσεται και να δώσει μεταστάσεις (σπάνια).
3. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC). Είναι ο δεύτερος πιο συχνός κακοήθης όγκος στους λευκούς ανθρώπους. Εμφανίζεται ως σκληρές, υπερκερατωσικές ή εξελκωμένες πλάκες που προοδευτικά επεκτείνονται ή ένα υπεργερμένο ογκίδιο με ή χωρίς κρούστα. Ειδικά, όταν εντοπίζονται στους βλενογόννους π.χ. χείλη,γεννητικά όργανα ή στο αυτί, έχουν αυξημένη πιθανότητα μετάστασης.
Οι ακτινικές κερατώσεις είναι ο πιο συχνός παράγοντας κινδύνου για το SCC (προκαρκινικές βλάβες). Το 40-80% όλων των SCC προέρχονται από βλάβες ακτινικών κερατώσεων. Είναι αδύνατον να προβλεφθεί ποια AK θα εξελιχθεί σε SCC. Αρα, κρίνεται απαραίτητο να θεραπεύονται όλες οι AK για να περιορισθεί ο κίνδυνος εμφάνισης SCC.
Η ηλιακή χειλίτιδα και το δερματικό κέρας είναι προκαρκινικές βλάβες που συνδέονται άμεσα με την AK.
Ηλιακή χειλίτιδα. Εμφανίζεται κυρίως στο κάτω χείλος. Συνοδεύεται συχνά απ’το ξεφλούδισμα των χειλιών ή την επίμονη ξηρότητα. Αν δεν αντιμετωπισθεί μπορεί να εξελιχθεί σε επιθετικό SCC.
Δερματικό κέρας. Εμφανίζεται ως μία ρομβοειδής βλάβη με κόκκινο χρώμα στην βάση της. Αποτελείται από συμπαγή κερατίνη. Στη βάση μπορεί να αναπτυχθεί SCC.
Εχει γενετικό υπόβαθρο το μελάνωμα
Πολύ πρόσφατη διεθνής μελέτη, από 115 ερευνητικούς φορείς ανακάλυψε νέες περιοχές του ανθρώπινου γονιδιώματος που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης του μελανώματος.και νέες ενδείξεις ότι το ανοσοποιητικό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο στην εκδήλωσή του.
Οι μελαχρινοί δεν εμφανίζουν καρκίνο του δέρματος
Οι άνθρωποι με σκούρους φωτότυπους έχουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις μελανίνης στο δέρμα τους και καλύτερη προστασία έναντι της ηλιακής ακτινοβολίας π.χ. στο έγκαυμα, όμως οι μεταλλάξεις εδώ είναι πιο συχνές,άρα κι οι μακροχρόνιες βλαβερές επιπτώσεις κυρίως της UVA ηλιακής ακτινοβολίας όπως η φωτογήρανση κι ο καρκίνος του δέρματος.
D η βιταμίνη του ήλιου
– Η έκθεση στον ήλιο είναι σημαντική για την παραγωγή της βιταμίνης D (ή βιταμίνης του ήλιου). Ο οργανισμός μας μπορεί να συνθέσει το 90% της λιποδιαλυτής βιταμίνης D μέσω της υπεριώδους ακτινοβολίας και λαμβάνει το 10% μέσω των τροφών (λιπαρά ψάρια, συκώτι, αυγό). Περιέχεται επίσης σε μερικά εμπλουτισμένα τρόφιμα και σε συμπληρώματα διατροφής. Έχουν κατηγορηθεί τα αντιηλιακά ότι εμποδίζουν την παραγωγή της ορμόνης που προσφέρει υγιή οστά και τόνωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Όμως, οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι 15-20 λεπτά έκθεσης στον ήλιο χωρίς αντιηλιακό (χέρια, πόδια), 3 φορές την εβδομάδα, είναι αρκετό για την παραγωγή της απαιτούμενης ποσότητας της βιταμίνης D. Δεν ξεχνάμε ότι ο ήλιος είναι ενέργεια, φως και δεν υιοθετούμε το άλλο άκρο, δηλαδή την υπερβολική αποφυγή του. Μέτρον Άριστον! Θυμόμαστε το λαό μας που λέει ότι «όποιον βλέπει ο ήλιος το καλοκαίρι δεν τον βλέπει ο γιατρός το χειμώνα»
– Το φως του ήλιου αυξάνει τη γονιμότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες Τα αυξημένα επίπεδα της βιταμίνης D που σχετίζονται με την ηλιακή ακτινοβολία στις γυναίκες βοηθούν στην αύξηση της προγεστερόνης και της ευαισθησίας της FSH, καθιστώντας πιο εύκολη τη σύλληψη. Στους άνδρες αυξάνει την τεστοστερόνη τονώνοντας έτσι τη libido κι ενισχύει την υγιή ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων.
– Η ηλιοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει εθισμό
Μερικές μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι ο ήλιος οδηγεί σε παραγωγή βήτα ενδορφινών, δηλαδή ορμονών με δράση ενδογενών οπιοειδών που σχετίζονται με το αίσθημα της ευχαρίστησης. Απαιτούνται όμως περαιτέρω μελέτες σε ανθρώπους για να συσχετιστούν αυτές οι ορμόνες με τον εθισμό στην ηλιακή ακτινοβολία.
Πότε το solarium εγκυμονεί κινδύνους
– Το solarium βοηθάει να ενεργοποιηθεί η μελανίνη και να εκτεθείς προστατευμένος στον ήλιο. Το τεχνητό μαύρισμα αποτελεί κυρίως πηγή UVA ακτινοβολίας. Ο Διεθνής Οργανισμός Ερευνών για τον Καρκίνο εκτιμά ότι δεν προσφέρει καμία προστασία αλλά αντίθετα εντάσσεται στην κορυφαία κατηγορία πρόκλησης καρκίνου με κίνδυνο ανάλογο του καπνίσματος και της ηπατίτιδας Β.
Ευθύνεται για το 5% των νέων περιστατικών ΚΜ. Όλα τα άτομα υψηλού κινδύνου θα πρέπει να ενημερώνονται, πριν προχωρήσουν σε αυτήν την διαδικασία. 1 ή 2 συνεδρίες θα μπορούσαν να ενοχοποιηθούν για εμφάνιση ΚΜ, αν δεν έχουν ληφθεί οι κανόνες ασφαλείας.
Η έρευνα έχει δείξει ότι η χρήση solarium για πρώτη φορά, πριν την ηλικία των 35 ετών,αυξάνει τον κίνδυνο κατά 60%! Δεν υπάρχει θετική πλευρά. Το καλύτερο σενάριο είναι η πρόωρη γήρανση του δέρματος. Το χειρότερο ο καρκίνος του δέρματος κι ο πιθανός θάνατος… Απαγορεύεται για παιδιά κι εφήβους!!
Σε ποιους δε συνιστάται τατουάζ
-Το τατουάζ εμποδίζει την ανίχνευση καρκίνου του δέρματος Σύμφωνα με το Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 12% των Ευρωπαίων και το 24% των Αμερικανών στις ΗΠΑ, έχουν κάνει τατουάζ.
Αν και δεν έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει άμεση σχέση με τον καρκίνο του δέρματος, η νέα τάση να καλύπτει κάποιος όλο και μεγαλύτερο τμήμα του δέρματος με τατουάζ μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα επικίνδυνη. Όταν το δέρμα καλύπτεται με τη μελάνη του τατουάζ, κυρίως σκουρόχρωμη, είναι δύσκολη η παρακολούθηση οποιασδήποτε πιθανής αλλαγής στην επιδερμίδα, σε έναν υπάρχοντα σπίλο ή ακόμη και ο εντοπισμός ενός νέου σπίλου. Οι αλλαγές αυτές αποτελούν βασικά προειδοποιητικά σημάδια πιθανής εμφάνισης κάποιας μορφής καρκίνου του δέρματος. Είναι πολύ σημαντικό όλοι οι σπίλοι, τα εκ γενετής σημάδια, ακόμη και προϋπάρχουσες μελαγχρωματικές βλάβες του δέρματος να μην καλύπτονται από κανένα τατουάζ. Ατομα με πολλούς σπίλους ή ανοιχτόχρωμο δέρμα καλό είναι να το αποφεύγουν, όπως κι όσοι έχουν κληρονομική προδιάθεση για εμφάνιση μελανώματος. Αν έχει αφαιρεθεί μελάνωμα από κάποια περιοχή, δεν πρέπει ποτέ να καλυπτεί με τατουάζ.
– Κάπνισμα και καρκίνος του δέρματος. Το τσιγάρο μπορεί να περιορίσει την ικανότητα του ανοσοποπιητικού συστήματος έτσι συμβουλεύουμε ιδιαίτερα τους καπνιστές που έχουν διαγνωσθεί να διακόψουν το τσιγάρο για καλύτερη αντίσταση στη νόσο.
– Το διαδίκτυο αποτελεί τον καλύτερο τρόπο ενημέρωσης για τον καρκίνο του δέρματος και την προστασία από τον ήλιο; Η ποιότητα των πληροφοριών που προέρχεται από το «σερφάρισμα» στο διαδίκτυο είναι γενικώς αμφισβητήσιμη, μπορεί να οδηγήσει σε ψευδαίσθηση της γνώσης και η ερμηνεία της κάθε αντίληψης από μη ειδικό είναι πιθανόν να καταλήξει σε λάθος συμπεράσματα. Ομως εκτός από τα «fake news» υπάρχουν ιστότοποι που παρέχουν έγκυρη ανάλυση κι άποψη.
Η άγνοια δεν είναι ευλογία, μην αδιαφορείτε, δώστε την απαραίτητη σημασία στα «σήματα» που στέλνει το δέρμα σας, είναι εύκολο να γίνει και μπορεί να σώσει τη ζωή σας!
Καλό Καλοκαίρι!
