ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ
» Σελ. 104, Εκδόσεις Ευρασία, Αθήνα 2020
Eνα πολύ επίκαιρο βιβλίο του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας (τ. ΠτΔ) κου Προκοπίου Παυλόπουλου εξεδόθη πρόσφατα από τις εκδόσεις Ευρασία. Το βιβλίο περιέχει επτά μελέτες που αφορούν τα Εθνικά θέματα συμπεριλαμβανομένου και του Κυπριακού ζητήματος.
Όπως αναφέρει ο τ. ΠτΔ, ο οποίος είναι επίτιμος καθηγητής της Νομικής σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών και άριστος γνώστης του Ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου, οι μελέτες που περιέχονται στο πόνημα αυτό “έχουν σαν στόχο να συμβάλλουν όσο είναι δυνατόν στη νομική και πολιτική στήριξη των Εθνικών μας θεμάτων και της δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού”. Τονίζει δε ότι οι απόψεις που αναπτύσσονται στο τόμο αυτό εκτίθενται με τη σημερινή του ιδιότητα σαν “τέως Προέδρου της Δημοκρατίας και επιτίμου καθηγητή της Nομικής σχολής του ΕΚΠΑ”. Σκοπός του συντόμου κειμένου που ακολουθεί είναι η συνοπτική παρουσίαση των επτά μελετών που εμπεριέχονται στο πόνημα του κου Πρ. Παυλόπουλου.
1. Η αμυντική θωράκιση των Ελληνικών νησιών του Αιγαίου κατά το διεθνές και Ευρωπαϊκό δίκαιο
Στην ενότητα αυτή ο συγγραφέας αναφέρεται στο δικαίωμα της χώρας μας να θωρακίζει όλα ανεξαιρέτως τα νησιά του Αιγαίου. Το δικαίωμα αυτό στηρίζεται στις διατάξεις του άρθρου 51 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ οι οποίες κατοχυρώνουν το δικαίωμα κράτους μέλους του οργανισμού για τη “νόμιμη άμυνα” του όχι μόνο στη περίπτωση ένοπλης επίθεσης αλλά και σε περίπτωση “απειλής χρήσης βίας”. Και είναι δεδομένο, αναφέρει, ότι η Τουρκία μετά την εισβολή στη Κύπρο το 1974, το casus belli και τη δημιουργία της στρατιάς του Αιγαίου απειλεί ευθέως την Ελλάδα. Όσον αφορά τα Δωδεκάνησα, συνεχίζει, αυτά παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα με τη συνθήκη των Παρισίων το 1947. Αυτή υπεγράφη μεταξύ των νικητών του Β’ παγκοσμίου πολέμου και της Ιταλίας. Τη περίοδο εκείνη κατά την οποία άρχιζε ο ψυχρός πόλεμος η Ρωσία ζήτησε να μείνουν αποστρατικοποιημένα τα Δωδεκάνησα για να μην χρησιμοποιηθούν μελλοντικά εναντίον της από τις Δυτικές δυνάμεις. Η τότε συμφωνηθείσα αποστρατικοποίηση τους δεν είχε να κάνει με τη Τουρκία η οποία δεν ήταν καν συμβαλλόμενο μέλος στη συνθήκη αυτή.
2. Το ΤουρκοΛυβικό μνημόνιο για την αποκλειστική οικονομική ζώνη
Η ενότητα αυτή αφορά το ΤουρκοΛυβικό μνημόνιο για την οριοθέτηση αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. Ο τ. ΠτΔ υποστηρίζει ότι το μνημόνιο αυτό αντιβαίνει τόσο πολύ το διεθνές δίκαιο που σχετίζεται με το δίκαιο της θάλασσας ούτως ώστε μόνο νομικώς ανυπόστατο μπορεί να χαρακτηρισθεί. Όπως αναφέρει ο κ. Πρ. Παυλόπουλος το μνημόνιο παραβιάζει κατάφωρα τη διεθνή σύμβαση του Montego Bay του 1982 η οποία διέπει το δίκαιο της θάλασσας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Η Τουρκία δεν έχει μεν προσχωρήσει στη σύμβαση του δικαίου της θάλασσας αλλά δεσμεύεται από αυτή σύμφωνα με τη νομολογία του διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης. Εκτός όμως αυτού υπάρχει σαφής δυσαρμονία μεταξύ θεσμικών φορέων της Λιβύης σχετικά με το ΤουρκοΛυβικό μνημόνιο και συγκεκριμένα ο Πρόεδρος της βουλής της το έχει αποκηρύξει. Σύμφωνα όμως με το άρθρο 46 της σύμβασης της Βιέννης του 1986, αναφέρει ο συγγραφέας, δεν είναι δυνατόν να συναφθεί διεθνής συμφωνία εφόσον δεν υπάρχει κοινή βούληση μεταξύ των νομίμων κρατικών οργάνων/θεσμών μιας χώρας.
3. Η σύμπραξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διαδικασία οριοθέτησης της Ευρωπαϊκής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης
Στην ενότητα αυτή ο κ. Πρ. Παυλόπουλος αναφέρεται στη σύμπραξη της Ε.Ε. στη διαδικασία οριοθέτησης της ΑΟΖ μεταξύ χωρών μελών και τρίτων χωρών. Όπως αναφέρει η Ε.Ε. έχει ανεξάρτητη και αυτοτελή νομική οντότητα (σύμφωνα με το άρθρο 147 της συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης) από τα κράτη μέλη ενώ το 1998 προσχώρησε στη σύμβαση του διεθνούς δικαίου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τη θάλασσα (σύμβαση του Montego Bay). Η οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ κράτους μέλους και τρίτου κράτους έχει σαν συνέπεια τη δημιουργία ΑΟΖ μεταξύ Ε.Ε. και του τρίτου κράτους. Θα πρέπει λοιπόν, τονίζει ο τ. ΠτΔ, η Ε.Ε. να επιδιώξει τη σύμπραξη της στη διαδικασία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ κράτους μέλους όπως η Ελλάδα και η Κύπρος και τρίτων χωρών όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και το Ισραήλ.
4. Η προκλητική παραβατικότητα της Τουρκίας κατά την εφαρμογή της συνθήκης της Λωζάνης ως προς το ζήτημα των μειονοτήτων
Η έντονη παραβατικότητα της Τουρκίας στο θέμα των μειονοτήτων σε σχέση με τα συμφωνηθέντα στη Λωζάνη αποτελεί το θέμα της τέταρτης ενότητας του βιβλίου. Ο τ. ΠτΔ αναφέρει ότι σύμφωνα με τη συνθήκη της Λωζάνης του 1923 σχετικά με την ανταλλαγή των πληθυσμών εξαιρέθηκαν α) Οι Μουσουλμάνοι (θρησκευτική μειονότητα) της Δυτικής Θράκης, και β) Οι Έλληνες μόνιμοι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής της Κωνσταντινούπολης (Εθνική μειονότητα). Η Τουρκία παραβίασε προκλητικά τη συμφωνία αυτή καθώς αρχικά το 1955 και αργότερα το 1963-1964 με βίαιο και βάρβαρο τρόπο αφάνισε την Ελληνική μειονότητα στην ευρύτερη περιοχή της Κωνσταντινούπολης. Αντίθετα, αναφέρει ο κ. Πρ. Παυλόπουλος η Ελλάδα σεβάστηκε πλήρως τη συνθήκη της Λωζάνης και τη θρησκευτική-μουσουλμανική μειονότητα στη Δυτική Θράκη της οποίας ο πληθυσμός δεν μειώθηκε. Όσον αφορά το θέμα του Μουφτή στη Δυτική Θράκη (σαν Ιεροδίκη σε ορισμένες υποθέσεις σύμφωνα με τη μουσουλμανική θρησκεία) δεν είναι αποδεκτή η εκλογή του από τους Μουσουλμάνους της περιοχής. Όπως αναφέρει ο συγγραφέας ο Μουφτής ασκεί δημόσια εξουσία σε ένα κοσμικό κράτος και αποτελεί όργανο του Ελληνικού δημοσίου δεσμευόμενος από το Ελληνικό Σύνταγμα ενώ ούτε στη Τουρκία δεν υπάρχει οργανωμένο καθεστώς εκλογής του Μουφτή.
5. Η πολιτιστική βεβήλωση της Αγίας Σοφίας συνιστά κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς και Ευρωπαϊκού δικαίου
‘Όπως αναφέρει ο τ. ΠτΔ η πολιτισμική βεβήλωση της Αγίας Σοφίας αποτελεί ωμή παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συμβάσεων τις οποίες έχει υπογράψει η Τουρκία. Το 1935 η Αγία Σοφία μετετράπη από τέμενος-τζαμί σε μουσείο ενώ το 1975 τέθηκε σε ισχύ η διεθνής σύμβαση για τη προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ την οποία υπέγραψαν η Ελλάδα και η Τουρκία. Το 1985, όπως αναφέρει ο συγγραφέας, η Αγία Σοφία εντάχθηκε σαν μουσείο στα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Σύμφωνα με τη διεθνή σύμβαση της ΟΥΝΕΣΚΟ την οποία έχουν υπογράψει η Ελλάδα και η Τουρκία κάθε μνημείο το οποίο έχει ενταχθεί στο σχετικό κατάλογο της ΟΥΝΕΣΚΟ δεν μπορεί να αλλάξει χρήση (στη περίπτωση της Αγίας Σοφίας να μετατραπεί από μουσείο σε τζαμί) χωρίς την έγκριση της αρμόδιας επιτροπής μνημείων της ΟΥΝΕΣΚΟ. Η μονομερής λοιπόν απόφαση της Τουρκίας να αλλάξει τη χρήση του μνημείου της Αγίας Σοφίας και να το μετατρέψει σε τζαμί αντιβαίνει με το κανονισμό του διεθνούς οργανισμού (τον οποίο έχει αποδεχθεί η Τουρκία) και συνεπώς αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς και Ευρωπαϊκού δικαίου.
6. Οι απαιτήσεις της Ελλάδας κατά της Γερμανίας για τη ναζιστική κατοχή
Στην ενότητα αυτή ο κ. Πρ. Παυλόπουλος αναφέρεται στις απαιτήσεις της χώρας μας κατά της Γερμανίας οι οποίες σχετίζονται με το κατοχικό δάνειο και τις επανορθώσεις των καταστροφών που έγιναν κατά τη Γερμανική κατοχή. Όπως αναφέρει ο συγγραφέας το κατοχικό δάνειο προς τη Γερμανία συνήφθη με εκβιαστικό και καταναγκαστικό τρόπο για τη συντήρηση των στρατευμάτων κατοχής. Οι καταστροφές της χώρας μας από τις ναζιστικές θηριωδίες ήταν πρωτόγνωρες και οι αποζημιώσεις γι αυτές είναι ηθικά και νομικά επιβεβλημένες. Οι αξιώσεις της χώρας μας είναι σήμερα ηθικά και νομικά ενεργές και η Ελλάδα δεν έχει παραιτηθεί από αυτές. Ο τ. ΠτΔ θεωρεί ότι η απόφαση για τις αποζημιώσεις επιβάλλεται να ληφθεί βάσει του κοινού Ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού από αρμόδιο διεθνές δικαιοδοτικό φόρουμ (άποψη την οποία δεν αποδέχεται σήμερα η Γερμανική κυβέρνηση).
7. Η επίλυση του Κυπριακού με βάση το Διεθνές και το Ευρωπαϊκό δίκαιο
Στη τελευταία ενότητα του πονήματος του ο κ. Πρ. Παυλόπουλος αναφέρεται στην επίλυση του Κυπριακού ζητήματος για το οποίο θεωρεί ότι η ενδεδειγμένη λύση είναι η ομοσπονδία με πλήρη κυριαρχία, λύση που αποτελούσε και θέση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Όπως αναφέρει ο τ. ΠτΔ η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί κράτος-μέλος της Ε.Ε. και η ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού με σεβασμό του Ευρωπαϊκού και του Διεθνούς δικαίου επιβάλλει:
Α) Τη δημιουργία κράτους το οποίο θα έχει το πολύ το χαρακτήρα ομοσπονδίας (αλλά όχι συνομοσπονδίας),
Β) Την ύπαρξη ενιαίας διεθνούς προσωπικότητας και ενιαίας ιθαγένειας για όλους τους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, και
Γ) Τη πλήρη άσκηση από τη Κυπριακή Δημοκρατία της εσωτερικής και εξωτερικής κυριαρχίας (με αποχώρηση των ξένων βάσεων και στρατευμάτων όπως συνέβη κατά τη δημιουργία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας το 1990 οπότε λίγα χρόνια αργότερα απεχώρησαν τα Ρωσικά στρατεύματα από τα εδάφη της πρώην Ανατολικής Γερμανίας).
Τα έξη από τα επτά θέματα που παρουσιάζονται στο βιβλίο αυτό σχετίζονται στις διαφορές μας με τη Τουρκία συμπεριλαμβανομένου του Κυπριακού ζητήματος. Ο συγγραφέας τεκμηριώνει τα δίκαια των Ελληνικών απόψεων κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό στη συγκυρία που διανύομε όπου η Τουρκία εμφανίζει επεκτατικές τάσεις οραματιζόμενη πιθανώς κάποια μορφή αναβίωσης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Το πόνημα αυτό γραμμένο από ένα τέως ανώτατο πολιτειακό παράγοντα και ταυτόχρονα Ακαδημαϊκό με άριστη νομική παιδεία και γνώση του Ευρωπαϊκού και Διεθνούς δικαίου είναι:
Α) Χρήσιμο γιατί πραγματεύεται σύγχρονα (και σύνθετα) Εθνικά θέματα για τα οποία ο μέσος πολίτης (και ίσως αρκετοί πολιτικοί) δεν είναι επαρκώς ενημερωμένος(οι),
Β) Επίκαιρο λόγω της σημερινής συγκυρίας η οποία χαρακτηρίζεται από τη προκλητική παραβατικότητα της Τουρκίας και τη πιθανή επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, και
Γ) Συνοπτικό ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζει μία τριπλή προσέγγιση των Εθνικών θεμάτων με αναφορά στην ιστορική, νομική και πολιτική διάσταση του κάθε θέματος που μελετάται.
