Βιώνοντας τον τελευταίο καιρό όσα συμβαίνουν γύρω μας, έρχεται ξανά και ξανά στο νου μου το ποίημα του Κων/νου Καβάφη:
Μονοτονία (απόσπασμα)
Μήνας περνά και φέρνει άλλο μήνα.
Αυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει·
είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.
Και καταντά το αύριο πια,
σαν αύριο να μη μοιάζει.
Πόσο δίκιο είχε ο Αλεξανδρινός μας ποιητής, σαν να ζει σήμερα ανάμεσά μας, κι αποτυπώνει με περισσή επιτυχία την πραγματικότητα.
Η διαχρονικότητα -ένα από τα χαρακτηριστικά των μεγάλων της ποίησης.
Πανδημίες υπήρξαν κι άλλες στην ιστορία της ανθρωπότητας – ο λοιμός της Αθήνας τον καιρό του Περικλή, η γρίπη το 1918 κλπ., κλπ.
Φαίνεται πως η ιστορία επαναλαμβάνεται.
Σήμερα η πανδημία του κορωνοϊού έχει αναστατώσει τον κόσμο, έχει ανατρέψει τις ισχυρές οικονομίες, έχει εξασθενήσει την ισορροπία βασικών κοινωνικών δομών, έχει καταργήσει διαχρονικές σταθερές, έχει δώσει άλλη διάσταση στις ανθρώπινες σχέσεις.
Ακόμα έχει επηρεάσει την εκπαίδευση, έχει προκαλέσει ιδιόμορφες ψυχολογικές καταστάσεις φόβου, ανασφάλειας και καχυποψίας.
Έχει αναδείξει την ψηφιακή παντοδυναμία, επιπλέον έχει προξενήσει πλήθος ερωτημάτων, συγκρούσεις δικαιωμάτων και επίμονους προβληματισμούς.
Το σύνθημα που κυριαρχεί στην παγκόσμια προσπάθεια αναχαίτισης της μετάδοσης της ασθένειας είναι: «Μένουμε σπίτι».
Το ζήτημα που προκύπτει έχει να κάμει με τις συνέπειες των εκτεταμένων περιοριστικών μέτρων. Ποιές μπορεί να είναι οι συνέπειες όταν δεν βγαίνουμε από το σπίτι;
Πώς αξιολογούνται οι ανθρώπινες σχέσεις και η αμεσότητα της επικοινωνίας, τώρα που αυτά διαταράσσονται.
Ποιες οι συνέπειες ενός επιβεβλημένου ψηφιακού ελέγχου και ποιές οι αντοχές των δημοκρατικών θεσμών;
Κι όλα αυτά βέβαια σε μια εποχή που οι εξελίξεις στη γενετική, την τεχνολογία, τη ρομποτική, τη διεισδυτικότητα της πληροφορικής, την τεχνητή νοημοσύνη όλο και περισσότερο περιθωριοποιούν τις ανθρωπιστικές επιστήμες και προδιαγράφουν το νέο άνθρωπο, τον τεχνολογικό και ψηφιακό άνθρωπο, που υπόσχεται ανατροπή των πάντων…
Η παρούσα πανδημία του κορωνοϊού με τα σπάνια σε ιδιομορφία χαρακτηριστικά της, την ταχύτατη μεταδοτικότητα, την αδυναμία πρόληψης και αντιμετώπισής της, τη μαζικότητά της, επέβαλε πρωτόγνωρους όρους προστασίας των κοινωνιών.
Έκλεισε δισεκατομμύρια ανθρώπους ταυτόχρονα στα σπίτια τους, καθήλωσε τις συγκοινωνίες σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Απείλησε τη συνοχή των κοινοτήτων, έφερε στο προσκήνιο τις μεγάλες εταιρίες πληροφορικής, οι οποίες μάλιστα εμφανίζονται ως σωτήρες της ανθρωπότητας και μονοπωλούν τις ελπίδες της.
Είναι αλήθεια ότι η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας θα μπορούσε να ελέγξει καλύτερα τη διασπορά της ασθένειας (ψηφιακή ιχνηλάτηση), σίγουρα έχει λειτουργήσει ως υποκατάστατο της άμεσης επικοινωνίας (τηλε – διασκέψεις) και χωρίς καμιά αμφιβολία έχει φέρει καίριο πλήγμα στο τέρας της γραφειοκρατίας.
Παρά ταύτα όμως, όταν για να προστατευθεί το αγαθό της υγείας, να ελεγχθεί η μεταδοτικότητα της ασθένειας, να στηριχθούν τα Εθνικά συστήματα υγείας, καταρρέουν οι Εθνικές οικονομίες.
Απαγορεύεται η ελεύθερη μετακίνηση, η διασκέδαση, η θρησκευτική λατρεία, η κοινωνική συνάθροιση, αποδυναμώνεται η εργασία υποβαθμίζεται η εκπαίδευση, τότε αναπόφευκτα δημιουργείται μια κοινωνική παθογένεια.
Μετατοπίζεται το κέντρο βάρους της ανθρώπινης αξίας από το ψυχοκοινωνικό και πνευματικό επίπεδο στο βιολογικό.
Όταν στη συνέχεια έρθουν τα εμβόλια, η ψηφιακή ιχνηλάτηση, ο υποχρεωτικός έλεγχος, η παραπληροφόρηση, οι κυβερνοεπιθέσεις, η απώλεια της ιδιωτικότητας και της ανασφάλειας των δεδομένων οι ανεξέλεγκτες κακές πρακτικές των χρηστών, τότε το μεγάλο θύμα θάναι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ελευθερία.
Ένα πάντως φαίνεται να είναι σίγουρο, πως η πανδημία θα φέρει τόσες ανατροπές στη ζωή μας, που σήμερα είναι δύσκολο να προβλεφθούν.
Εκείνο που προέχει αδιαμφισβήτητα είναι να διαφυλαχθεί πρώτιστα το αγαθό της υγείας, με κάθε κόστος και κάθε θυσία.
Γι’ αυτό: Μένουμε σπίτι – Μένουμε ασφαλείς.
