«Ουδέν κακόν αμιγές καλού»
αρχαίο γνωμικό
Είναι βέβαιο ότι από μια δυσάρεστη κατάσταση όπως αυτή που βιώνουμε αυτές τις μέρες θα προκύψει κάτι καλό. Με μια προϋπόθεση. Να βάλουμε ένα στόχο.
Κι επειδή για πολλούς το «Μένουμε σπίτι» σημαίνει κόλλημα σε μια οθόνη, ας δούμε τι επισημαίνει ένας ειδικός.
Ο καθηγητής-εφευρέτης H.Gardner στο βιβλίο του “Changing Minds” σημειώνει ότι το φαινόμενο της μειωμένης ανάγνωσης έντυπων μπορεί να βοηθήσει αυτούς που δεν διαβάζουν. Πώς;
Αναγκάζονται να διαβάζουν κείμενα στο διαδίκτυο τα οποία παρουσιάζουν μια σειρά από ιδιαιτερότητες, επειδή είναι ανάμεσα σε γραφικά, διαφημίσεις, καρτούν και μουσική. Η εύρεση και η κατανόηση των κύριων σημείων ενός τέτοιου κειμένου δεν είναι εύκολη. Αυτό σημαίνει περισσότερη προσπάθεια από τους μη φανατικούς αναγνώστες βιβλίων.
Στόχος του σημερινού σημειώματος είναι να παρουσιάσει προτάσεις απασχόλησης για μαθητές 10 ετών και άνω.
Προτάσεις που θα ενισχύσουν μια σειρά γνωστικών δεξιοτήτων τους οι οποίες θα είναι χρήσιμες διά βίου.
Λογομαχίες εφήβων
Η συμμετοχή σε λογομαχίες είναι “άγνωστο αντικείμενο” για πολλούς έφηβους. Κι όμως υπάρχουν μερικές δεκάδες Λύκεια στην Αττική -τα περισσότερα ιδιωτικά- που κάθε χρόνο συμμετέχουν σε ένα καινοτόμο πρόγραμμα λογομαχίας.
Το πρόγραμμα ονομάζεται “Μοντέλο Ηνωμένων Εθνών”. Η φετινή λογομαχία που προγραμματιζόταν για αυτές τις μέρες με οργάνωση των ‘Εκπαιδευτηρίων Πλάτωνα” στην Αθήνα ακυρώθηκε λόγω της πανδημίας.
Προτείνω σε κάθε φιλόδοξο έφηβο να προσπαθήσει να παρακολουθήσει στο u-tube λογομαχίες εφήβων υψηλού επιπέδου στην αγγλική γλώσσα. Οι λογομαχίες έχουν διεθνή θεματολογία, κι οργανώνονται εδώ και χρόνια σε πολλές αναπτυγμένες χώρες.
Οι έφηβοί μας θα διαπιστώσουν ότι οι δεξιότητες που απαιτούνται για τη συμμετοχή σε μια λογομαχία είναι ιδιαίτερες.
Συγκεκριμένα απαιτούνται ικανότητες στη διπλωματία, τη διαπραγμάτευση, την κριτική σκέψη, τον συμβιβασμό, την έρευνα, το γράψιμο της πρότασης και την παρουσίαση της.
Κι όλα αυτά στην αγγλική γλώσσα σε επίπεδο που ξεπερνά το Proficiency.
Σημειώνω ότι μαθητές Λυκείου που δεν έχουν αναπτύξει τη μνήμη εργασίας τους συνήθως παρουσιάζουν άσχετα ή αδύναμα επιχειρήματα σε απλές συζητήσεις.
Για όσους ενδιαφέρονται πληροφορίες υπάρχουν στον ιστότοπο https://www.nmun.org/
Sudoku, σταυρόλεξα ή γρίφοι;
Προ ημερών, μια μητέρα ενός 12χρόνου κοριτσιού μου είπε πόσο ενθουσιασμένη είναι που έμαθε στην κόρη της να λύνει sudoku.
«Ησύχασα. Μόλις ξυπνήσει ασχολείται με αυτό. Δεν έχουμε φωνές και διαπληκτισμούς». Στο ερώτημα της «Τι είναι προτιμότερο να λύνει Sudoku, σταυρόλεξα ή γρίφους, η απάντησή μου ήταν Σολομώντεια.
«Κι οι τρεις δραστηριότητες είναι απόλυτα χρήσιμες για την γνωστική μας ανάπτυξη.
Με μια διαφορά, έχουν διαφορετική στόχευση». Aς δούμε την κάθε δραστηριότητα χωριστά.
Σταυρόλεξα
Η λύση σταυρόλεξων απαιτεί γλωσσική δεξιότητα, εγκυκλοπαιδικές γνώσεις και φυσικά εμπειρία. Επιπλέον, ο λύτης οφείλει να γνωρίζει στοιχειώδη γραμματική, καλή ορθογραφία και να έχει αποκλίνουσα σκέψη. Θα αναρωτηθείτε τι είναι αυτή η αποκλίνουσα σκέψη.
Τα τελευταία χρόνια οι δημιουργοί των σταυρολέξων εισήγαγαν στους ορισμούς τους λογοπαίγνια, εκφράσεις με διπλές έννοιες, υπονοούμενα, εναλλακτικές προσεγγίσεις, μεταφορές και συνειρμούς. Ολα τα παραπάνω είναι μορφές αποκλίνουσας σκέψης.
Για παράδειγμα αν σας δώσουν τον ορισμό «σε αυτό… τρυπώνουν» και σας ζητάνε μια λέξη με 6 γράμματα, η απάντηση είναι ΡΑΦΕΙΟ.
Sudoku
Η λύση sudoku μας φαινόταν συναρπαστική όταν πρωτοεμφανίστηκαν στην Ελλάδα πριν μια 15ετία περίπου.
Σήμερα οι λύτες sudoku που έχουν ανακαλύψει τεχνικές λύσης που βασίζονται σε απλές επαγωγές μπορεί να αισθάνονται βαριεστημάρα.
Ο λόγος είναι ότι δεν υπάρχει κάτι νέο ή συναρπαστικό που θα διατηρήσει το ενδιαφέρον τους ζωντανό.
Παρ’ όλα αυτά είναι μια καλή άσκηση για παιδιά. Για αρχή σας προτείνω να δοκιμάσετε τα σταυρόλεξα και τα sudoku των “Χ.Ν”.
Γρίφοι
Λύνοντας γρίφους το μυαλό μας αναγκάζεται να χρησιμοποιεί ευρετικές, δηλαδή στρατηγικές λύσεις προβλημάτων.
Υποχρεώνεται να αξιοποιεί κάθε διαθέσιμη πληροφορία, να λειτουργεί επαγωγικά και να εφαρμόζει αποκλίνουσες πρακτικές.
Θα αναρωτηθείτε ποια είναι η χρησιμότητα τους;
Κατ’ αρχάς η συνολική ενεργοποίηση του εγκέφαλου μας. Επίσης, η απόκτηση χρήσιμων εμπειριών για τη λύση καθημερινών προβλημάτων.
Τη χρησιμότητα της λύσης γρίφων-προβλημάτων κοινωνικο-οικονομικής υφής στις ακαδημαϊκές σπουδές αναγνώρισαν τα Πανεπιστήμια Cambridge και Oxford. Οι υποψήφιοι φοιτητές τους υποχρεώνονται να περάσουν αντίστοιχες δοκιμασίες!
Οικογενειακός διαγωνισμός γνώσεων
Για τους λάτρεις της μικρής οθόνης υπάρχουν 1-2 καλές εκπομπές στις οποίες γίνεται διαγωνισμός γνώσεων. Αποτελούν ένα χρήσιμο μάθημα γενικών γνώσεων με μια ιδιαιτερότητα. Επειδή έχουν χρονικό όριο, ενεργοποιούν τη μνήμη εργασίας των συμμετεχόντων.
Αν θέλετε να ανταγωνιστείτε ατομικά τους παίκτες μιας εκπομπής σηκωθείτε και μείνετε όρθιοι σε όλη τη διάρκειά της.
Συμπερασματικά
Οι προτάσεις του σημειώματος έχουν πολλαπλή στόχευση:
✓Να δημιουργήσουν ευκαιρίες για δημιουργική απασχόληση των μαθητών που μένουν σπίτι.
✓Να εμπλουτίσουν τις φτωχές τράπεζες γενικών γνώσεων των μαθητών μας.
✓Αναπτύσσουν τη μνήμη εργασίας μας με την προϋπόθεση να βάζουμε απαιτητικό χρονικό όριο για τη λύση τους.
✓Να ενισχύσουν τη γλωσσική δεξιότητα των μαθητών στην ελληνική γλώσσα και σε μια ξένη γλώσσα.
✓Τα παιδιά να αναπτύξουν τις αντοχές τους, τη συγκέντρωση και την εστίαση τους.
Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.
