Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι MENTHA piperita (Μέντα η πιπερώδης). Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Είναι υβρίδιο μεταξύ της MENTHA aquatica (Μάντα η υδροχαρής) και της MENTHA spicata.(Δυόσμος). Ημιαυτοφύεται σε χέρσους τόπους, αναχώματα, χαλάσματα και κοντά σε κήπους.
Πρόκειται για πολύχρονη πόα με δυνατό άρωμα μεντόλης. Το στέλεχος της είναι προς το ιώδες. Φτάνει σε ύψος τα 60 εκατοστά. Τα φύλλα αντίθετα και μισχοφόρα, στρογγυλά στη βάση τους. Είναι βαθυπράσινα, μερικές φορές πορφυρά και μοιάζουν με του δυόσμου. Τα άνθη είναι πολύ μικρά, ιώδη και βγαίνουν πολλά μαζί σε τούφες στις μασχάλες των φύλλων. Ο στήμων είναι έγκλειστος μέσα στον σωλήνα της στεφάνης. Οι κάλυκες είναι ραβδωτοί και αδενώδεις. Το φυτό πολλαπλασιάζεται με στόλωνες.
Ιστορικά στοιχεία
Η χρήση του βοτάνου αυτού αναφέρεται ήδη από την εποχή των Αιγυπτίων.
Κατά την ελληνική Μυθολογία πήρε το όνομα της από τη νύμφη του Άδη, Μίνθη την οποία είχε μεταμορφώσει σε φυτό για να αποφύγει τη ζήλια της Περσεφόνης. Η μέντα καλλιεργείτο από τη Μινωϊκή εποχή. Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός της απέδιδαν θεραπευτικές ιδιότητες. Οι αρχαίοι έλληνες την χρησιμοποιούσαν για τις εμμηναγωγικές της ιδιότητες.
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιήθηκε κύρια ως βότανο αποχρεμπτικό κατά των βρογχικών κατάρων και κατά του άσθματος, κυρίως των γέρων, για να τους «ανοίγει» τα αναπνευστικά όργανα.
Στην Κρήτη το βότανο το αποκαλούν Μέντα ή Αγριόμεντα. Το χρησιμοποιούσαν κατά της διάρροιας, της ξινίλας, των εντερικών παρασίτων και του κοκίτη στα παιδιά. Στην Αγία Ρουμέλη των Σφακίων τη χρησιμοποιούσαν στην διόγκωση της σπλήνας. Το έθεταν ακόμη κοπανισμένο πάνω σε ερεθισμούς του δέρματος.
Στα χωριά του νησιού χρησιμοποιούσαν το βότανο εναντίων των εντόμων λόγω του ισχυρού του αρώματος και στις σταφίδες τις σπιτικές για μυρωδιά.
Συστατικά – χαρακτήρας
Η Μέντα η πιπερώδης περιέχει 0,1 % αιθέριο έλαιο (που περιέχει 50-85% μεντόλη, μενθώνη, κινεόλη, ιασμόνη, αλκοόλες, αλδεύδες, ταννίνη και πικρές ουσίες. Η μεντόλη είναι κρυσταλλική καφουρώδης ύλη που δίνει το αιθέριο έλαιο αν ψυχθεί στους 0 βαθμούς Κελσίου. Η ποιότητα του αιθέριου ελαίου της Μέντας της πιπερώδους είναι εξαιρετική. Για τον λόγο αυτό παρατηρείται νοθεία με αιθέριο έλαιο της MENTHA arvensis var. piperascens που αποδίδει 1,2- έως 2,7% αιθέριο έλαιο.
Η σύσταση του αιθέριου ελαίου ποικίλει κατά πολύ ανάλογα με ην ποικιλία, τις συνθήκες περιβάλλοντος την ηλικία των φύλλων. Καλύτερη ποιότητα δίδουν τα ώριμα φύλλα. Το μινθέλαιο είναι εξαιρετικό αντισηπτικό. Κανένα μικρόβιο δεν μπορεί να ζήσει περισσότερο από μία ώρα αν έρθει σε επαφή με το άρωμα του.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα του φυτού. Η συλλογή γίνεται σε δύο περιόδους. Το καλοκαίρι στην αρχή της ανθοφορίας και το φθινόπωρο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Το φυτό δρα ως άφυσο, αντισπασμωδικό, αρωματικό, εφιδρωτικό, αντιεμετικό, νευροτονωτικό, αντισηπτικό, αναλγητικό και σε μεγάλες δόσεις ως αφροδισιακό.
Η μέντα είναι από τα καλύτερα άφυσα βότανα που υπάρχουν. Δρα χαλαρωτικά στους σπλαχνικούς μύες διεγείρει την έκκριση της χολής και άλλων πεπτικών υγρών και έχει αντιφυσιτικές ιδιότητες. Όλα τα παραπάνω εξηγούν την αξία της στην ανακούφιση του εντερικού κολικού, της φυσώδους δυσπεψίας, και άλλων σχετικών καταστάσεων. Το αιθέριο έλαιο που περιέχει ενεργεί ως ήπιο αναισθητικό στα τοιχώματα του στομάχου πράγμα που περιορίζει την αίσθηση ναυτίας και την τάση προς έμετο. Βοηθά στις περιπτώσεις εμέτων κατά την εγκυμοσύνη και ναυτίας κατά τη διάρκεια ταξιδιού. Είναι ωφέλιμη στις περιπτώσεις ελκώδους κολίτιδας. Σε κρυολογήματα και γρίπη βοηθά στην αντιμετώπιση πυρετών. Βοηθά επίσης σε ημικρανίες που συνδέονται με προβλήματα πέψης. Τα φύλλα της Μέντας στους κροτάφους βοηθούν κατά του πονοκεφάλου και του κρυολογήματος.
Ως νευροτονωτικό, τονώνει το νευρικό σύστημα και ανακουφίζει από το άγχος, την ένταση και την υστερία.
Στα κρυολογήματα μπορεί να συνδυαστεί με Ευπατόριο, άνθη Σαμπούκου και Αχιλλέα.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε μία γεμάτη κουταλιά του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε όσο συχνά θέλουμε.
Αν χρησιμοποιούμε βάμμα η δοσολογία είναι 1-2 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα.
Προφυλάξεις
Η Μέντα δεν πρέπει να καταναλώνεται από τις θηλάζουσες μητέρες γιατί σταματά το γάλα. Εκτός και αν επιδιώκεται η ανακοπή του.
