Μέρες ραδιοφώνου στα Χανιά

Το ραδιόφωνο στα Χανιά έχει τη δική του μακρινή ιστορία!
Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των Χανίων (ΕΡΤ Χανίων) είναι από τους παλαιότερους ραδιοφωνικούς σταθμούς της Ελλάδας ενώ η εξέλιξη της ιδιωτικής ραδιοφωνίας παρουσιάζει επίσης ξεχωριστό ενδιαφέρον!
Το ραδιόφωνο έχει άλλωστε φανατικούς φίλους, όσο κι αν ζούμε στη ψηφιακή εποχή του ήχου και της εικόνας. Οι ακροατές ραδιοφωνικών σταθμών δεν είναι λίγοι. Ούτε επίσης οι άνθρωποι που έχουν ως χόμπι τις ραδιοφωνικές εκπομπές – λήψεις και τις ραδιοσυχνότητες.

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΧΑΝΙΩΝ
Τα θεμέλια για τη δημιουργία του πρώτου ραδιοφωνικού σταθμού είχε βάλει εν έτει 1947 ένας ιδιώτης – λάτρης των ραδιοφωνικών κυμάτων, ο Βασίλης Δασκαλάκης.
Οπως αναφέρεται σε παλαιότερο ρεπορτάζ των “διαδρομών” (συντάκτης: Δημήτρης Μαριδάκης, 6/7/2013), ο ίδιος ο Δασκαλάκης το 2003 είχε εξομολογηθεί σε ραδιοφωνική συνέντευξή του στην τέως διευθύντρια της ΕΡΑ Χανίων Αννα Μακράκη – Καρέλα ότι ο σταθμός, ο οποίος ξεκίνησε μετά από πολλές δυσκολίες και περιπέτειες, το 1949 εξέπεμπε 12ωρο πρόγραμμα ημερησίως, την 1η Ιανουαρίου του 1951 νομιμοποιήθηκε κατά κάποιο τρόπο, καθώς στις τάξεις του άνηκε ένας εκπρόσωπος του τότε Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) ενώ η πλήρης ενσωμάτωση του σταθμού στο Ε.Ι.Ρ. έγινε την Ανοιξη του 1952.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Τη δεκαετία του ’50 ο σταθμός είχε παραδοσιακή αλλά και μοντέρνα μουσική, εκπομπές λόγου ακόμα και από την 5η Μεραρχία, ζωντανή μετάδοση της Θείας Λειτουργίας από τη Μητρόπολη Χανίων.
• Το 1953 είχε καθημερινά μόνο μεσημβρινή εκπομπή από τις 11 π.μ. έως τις 2.30 μ.μ και απογευματινή εκπομπή από τις 5.30 μ.μ. έως τις 11 τη νύχτα. Τις υπόλοιπες ώρες δεν είχε πρόγραμμα. Ομως τις Κυριακές είχε και πρωινή εκπομπή από τις 8 π.μ. έως τις 10 π.μ. καθώς μετέδιδε τη Θεία Λειτουργία από την Ιερά Μητρόπολη Χανίων.
• Το 1953 υπήρχε εκπομπή με τίτλο: “Μουσική από δίσκους της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών”. Επίσης τις Κυριακές μεταδίδονταν στις 7.15 μ.μ. διεθνείς ειδήσεις από τη “Φωνή της Αμερικής” και τις Παρασκευές στις 2 το μεσημέρι εκπομπή από τη “Βρετανική Πρεσβεία Αθηνών”. Στο πρόγραμμα της Παρασκευής στις 10.30 το βράδυ υπήρχε εκπομπή με τίτλο: “Τραγούδια των κάου-μποϋς”.
• Το 1955 υπήρχε ειδική εκπομπή με ανακοινώσεις της Γενικής Διοίκησης Κρήτης ενώ ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των Χανίων μετέδιδε και συμφωνικές συναυλίες από τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης και από άλλες μεγάλες ορχήστρες.

ΕΜΒΕΛΕΙΑ ΕΚΤΟΣ ΣΥΝΟΡΩΝ
Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των Χανίων, πριν την υιοθέτηση της μπάντας των FM, εξέπεμπε μόνο από τα μεσαία κύματα (AM-MW) και από την συχνότητα των 1512 χιλιοκύκλων, από την κεραία στο οικόπεδο της ΕΡΤ, στον Βλητέ της Σούδας. Το σήμα του από τα μεσαία (1512 Khz) τις βραδινές ώρες, όταν η διάδοση διευρύνεται, φτάνει σχεδόν σε όλη την Ευρώπη και σε χώρες της Βόρειας Αφρικής. Σήμερα, ο πομπός μεσαίων κυμάτων της ΕΡΑ στη συχνότητα 1512 Khz εξακολουθεί να παρουσιάζει συχνά τεχνικά προβλήματα ενώ το πρόγραμμα του σταθμού αναμεταδίδεται από τη συχνότητα 100,6 στα FM από το Κέντρο Εκπομπής Μαλάξα.
Σύμφωνα με παλαιότερα δημοσιεύματα, η ΕΡΑ Χανίων βρέθηκε στη λίστα των συχνότερων “μακρινών λήψεων”, που συνέταξε δημοφιλές περιοδικό για λάτρεις μεσαίων κυμάτων.
Οπως αναφέρει ο ιστότοπος radiofono.gr, την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου 2014, η ΕΡΑ Χανίων εκπροσώπησε την Ελλάδα στις λίστες PEI DXPEDITIONS LOGGINGS, ανάμεσα στις 61 χώρες που είναι ενεργές με εκπομπές Μεσαίων κυμάτων.

ΟΙ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ – “ΡΑΔΙΟΠΕΙΡΑΤΕΣ”
Ομως, οι Χανιώτες ακροατές δεν είχαν να επιλέξουν μόνο από το μονοπώλιο των κρατικών ραδιοφωνικών σταθμών που εκείνη την εποχή ήταν η ΕΡΑ Χανίων στα μεσαία (1512 Khz) και αργότερα το Πρώτο και το Δεύτερο Πρόγραμμα στα FM (92,9 και 94,9 Mhz αντίστοιχα).
Στα Χανιά, όπως και στην υπόλοιπη χώρα, εξέπεμπαν αρκετοί ερασιτεχνικοί σταθμοί (“ραδιοπειρατές”) οι οποίοι κρατούσαν συντροφιά στους φίλους του ραδιοφώνου.
Η ραδιοφωνική μπάντα των μεσαίων κυμάτων τα απογεύματα ήταν γεμάτη, δίπλα από τη συχνότητα του σταθμού των Χανίων, από ερασιτεχνικούς σταθμούς με μουσικές και… αφιερώσεις.
Αρκετοί από τους σταθμούς αυτούς ήταν αυτοσχέδιοι με λάμπα. Τους συναρμολογούσαν οι ίδιοι οι νεαροί ερασιτέχνες που είχαν αγάπη για τα ραδιοκύματα.
Οι συχνότητες, δίπλα από τον κρατικό σταθμό των Χανίων, ήταν γεμάτες από τους σταθμούς αυτούς.
Οι ακροατές στις συχνότητες των 1.594 Khz, 1602 Khz, 1611 Khz και 1620 khz, μπορούσαν να ακούσουν “πειρατικούς” σταθμούς, το ολιγόωρο πρόγραμμα των οποίων είχε μουσικές (λαϊκά τραγούδια συνήθως) και αφιερώσεις!
Ανάμεσα στους σταθμούς εκείνης της εποχής ήταν ο “Αθάνατος”, ο Νίκος Καπετάνιος, το studio 11, κ.ά.
Συχνά, επίσης, αν δεν εξέπεμπε κάποιος τοπικός ερασιτεχνικός σταθμός, οι ακροατές “έπιαναν” “ραδιοπειρατές” από την υπόλοιπη Ελλάδα καθώς το ραδιοφωνικό σήμα στα μεσαία κύματα διαδίδεται, μέσω της ιονόσφαιρας, σε μεγαλύτερες αποστάσεις τις νυχτερινές ώρες, μετά τη δύση του ήλιου.
Επίσης, την ίδια εποχή είχαν αρχίσει να εμφανίζονται και οι ερασιτεχνικοί σταθμοί στην μπάντα των FM που τότε ήταν άδεια αφού δεν υπήρχαν ακόμη οι ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί.
Παρά το κυνηγητό από την Αστυνομία, οι ερασιτέχνες δεν ενοχλούσαν κανέναν αλλά ασκούσαν ένα όμορφο χόμπι.
Αναμνήσεις από εκείνη την εποχή “ξύπνησαν” τον περασμένο Δεκέμβριο σε συνάντηση των παλιών ραδιοπειρατών των Χανίων στο καφέ “Κήπος”.
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, ερασιτεχνικοί σταθμοί ενώ στο διαδίκτυο έχουν συσταθεί πρωτοβουλίες για την ερασιτεχνική ραδιοφωνία που ζητούν τον δικό τους -θεσμοθετημένο- χώρο στις ραδιοφωνικές συχνότητες.

Η ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑ
Το 1987 η Ελλάδα πέρασε στην εποχή της ιδιωτικής ραδιοφωνίας. Ο πρώτος νόμιμος ιδιωτικός ραδιοσταθμός ήταν ο “Αθήνα 9.84” του Δήμου Αθηναίων.
Δεν πέρασε πολύς καιρός για να ξεκινήσει η ιδιωτική ραδιοφωνία και στα Χανιά με τους πρώτους σταθμούς που εξέπεμψαν να είναι ο “Χανιά 100” και ο “Χανιά 88,8”. Ο “Χανιά 100” ήταν ιδιωτικός σταθμός που είχε αφήσει τη δική του ιστορία της πόλης. Από τη συχνότητά του πέρασαν γνωστοί Χανιώτες και μουσικοί παραγωγοί και κάποιοι συνέχισαν σε ραδιόφωνα των Αθηνών. Εκπομπές όπως το “club 100”, οι “μεταλλικές δονήσεις” και η “νύχτα μάγισσα” κ.ά., είχαν το δικό τους σταθερό κοινό.
Ο “Χανιά 88,8” ήταν ένα εναλλακτικό ραδιόφωνο με εκπομπές μουσικής και λόγου. Από τη συχνότητά του είχε περάσει η ανήσυχη νεολαία της εποχής.
Λίγο καιρό μετά ξεκίνησε και ο Κρήτη 101,5 ο οποίος λειτουργεί σταθερά έως σήμερα και είχε τόσο ενημερωτικές εκπομπές όσο και ψυχαγωγικές με γνωστούς Χανιώτες μουσικούς παραγωγούς.
Ακολούθησε και η εμφάνιση και άλλων σταθμών, όπως ο Top Fm στους 105, το “Ράδιο Παρατηρητής” στη συχνότητα των 96,2 (με εκπομπές μουσικής και λόγου και με συνεχή ενημέρωση) όπου σήμερα εκπέμπει ο D-Code, o Seven Sky στους 98,5, ο Venus στους 91, κ.ά.
To 1990 είχε επίσης δημιουργηθεί στα Χανιά ένα ακόμα εναλλακτικό ραδιόφωνο που είχε αφήσει τη δική του ιστορία. Πρόκειται για τον “Fly Fm” ή “Μύγα στα Fm”, που εξέπεμπε στη συχνότητα των 90 Mhz. O “Fly” ξεκίνησε από μια παρέα νέων της εποχής και γρήγορα “μάγεψε” δεκάδες ακόμη νέους (τη “ροκ γενιά”) λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα του. Δεν είχε διαφημίσεις, επιβίωνε από συνεισφορές των μελών του καθώς ήταν αυτοδιαχειριζόμενος ενώ έδινε έμφαση στη ροκ μουσική. Τα στούντιο ήταν στην πλατεία 1866 και το πρόγραμμά του ήταν συνεχόμενο, πάντα φυσικά με δίσκους βινυλίου αφού ακόμα δεν είχαν εμφανιστεί τα cd. Μέσα από τον “fly” γεννήθηκαν δυνατές φιλίες που κρατάνε μέχρι σήμερα!

ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ
Στην εποχή μας, εν έτει δηλαδή 2018, ολοένα και περισσότεροι ραδιοφωνικοί σταθμοί της Κρήτης μεταδίδουν το πρόγραμμά τους μέσω διαδικτύου, αποτελώντας τη “φωνή” του νησιού όχι μόνο εντός αλλά και εκτός Ελλάδας.
Aρκετοί σταθμοί, πέραν από τις ιστοσελίδες τους, έχουν αρχίσει να “εκπέμπουν” και με ψηφιακές εφαρμογές (app) τις οποίες μπορούν να κατεβάσουν οι χρήστες κινητών τηλεφώνων ή τάμπλετ και να μετατρέψουν έτσι τις συσκευές τους σε… ραδιόφωνα.
Χαρακτηριστικές και δημοφιλείς εφαρμογές είναι το… παγκόσμιο tunein και το ελληνικό eradio. Μέσα στο eradio υπάρχει ταξινόμηση των σταθμών ανά περιοχή.
Ανάμεσα στους σταθμούς που έχουμε εντοπίσει από τα Χανιά είναι: 99,6 Ράδιο, D-Code 96,2, Easy fm 93,2, Magic fm 98,2, Music Box 106,5, Original Radio 94,4, Super fm 89,6, Venus 91, Γαύδος Fm 88,8, Δίκτυο Fm 91,5, Κρητικόραμα 93,8, Ράδιο Μαρτυρία, Ρετρό 105,4.
Στην εφαρμογή Tunein εκπέμπουν ραδιοφωνικοί σταθμοί απ’ όλο τον κόσμο και υπάρχει ταξινόμηση και ανά χώρα. Μέσα στην κατηγορία Ελλάδα, εντοπίζουμε από χανιώτικους σταθμούς, την ΕΡΑ Χανίων, το Δίκτυο Fm 91,5, τον D-Code 96,2, τον Κρήτη Fm 101,5 των Χανίων, τον Magic fm 98,2, το Ράδιο Αμόρε, τον Max fm, το Original Radio κ.ά.

ΟΙ ΚΡΑΤΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΣΗΜΕΡΑ
Σήμερα, επίσης, το σύνολο των ραδιοφωνικών προγραμμάτων της ΕΡΤ αναμεταδίδονται πλέον και στα Χανιά μετά και την εγκατάσταση του “Kosmos”.
Συγκεκριμένα, από τις εγκαταστάσεις της ΕΡΤ στη Σκλόκα αναμεταδίδονται το Πρώτο Πρόγραμμα στους 92,9 στα Fm, το Δεύτερο στους 94,9, το Τρίτο στους 106, η ΕΡΑ Σπορ στους 90,1 και ο “Kosmos” στη συχνότητα 104 στα FM.

Οι ραδιοερασιτέχνες
Μια άλλη κατηγορία “εραστών” των ραδιοφωνικών κυμάτων είναι οι ραδιοερασιτέχνες που στα Χανιά και την Κρήτη δεν είναι λίγοι. Οι ραδιοερασιτέχνες δεν έχουν σχέση με τους “ερασιτέχνες” ή “ραδιοπειρατές”. Εκπέμπουν με άδεια κατόπιν εξετάσεων στη Διεύθυνση Μεταφορών σε συχνότητες που έχουν καθοριστεί από την Πολιτεία. Δεν μεταδίδουν πρόγραμμα για το ευρύ κοινό με μουσική και λόγο. Ούτε τα συμβατικά ραδιόφωνα μπορούν να “πιάσουν” τις εκπομπές τους οι οποίες μεταδίδονται σε συχνότητες των VHF και των βραχέων κυμάτων (SW).
Ο ραδιοερασιτεχνισμός αποτελεί στην ουσία ένα “ταξίδι” σε έναν άλλο μαγευτικό ραδιοφωνικό κόσμο.
Οι ραδιοερασιτέχνες εκμηδένισαν τις τηλεπικοινωνιακές αποστάσεις πριν από την επανάσταση του Ιντερνετ, μέσα από τις αναλογικές ραδιοφωνικές εκπομπές τους στα ερτζιανά κύματα. Κάνουν συνομιλίες και ανταλλάσουν απόψεις για θέματα που τους απασχολούν. Σε πολλές περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, π.χ. σεισμοί και πυρκαγιές, έχουν διαθέσει τα μηχανήματά τους και τις συχνότητές τους για την εξυπηρέτηση των τηλεπικοινωνιών και τη συνεννόηση μεταξύ των υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας.
Παρά τη ψηφιακή εποχή μέσα στην οποία υποχωρούν οι αναλογικές τηλεπικοινωνίες, αρκετοί νέοι που έχουν “πάθος” για τις τηλεπικοινωνίες, εκφράζουν το ενδιαφέρον τους για τον ραδιοερασιτεχνισμό και ευρύτερα για τον αναλογικό τρόπο μετάδοσης των ραδιοκυμάτων.
Δεκάδες είναι οι αδειούχοι ραδιοερασιτέχνες στα Χανιά και στην Κρήτη ενώ κάθε χρόνο προστίθενται και καινούργιοι στην παρέα τους.
Στην Κρήτη έχει δημιουργηθεί η Ενωση Ραδιοερασιτεχνών Κρήτης, η οποία διαθέτει την ιστοσελίδα: http://www.rasc.gr portal/.
Σύμφωνα με την Ενωση Ραδιοερασιτεχνών Κρήτης, «οι ραδιοερασιτέχνες, μπορούν να επικοινωνήσουν με όλο τον κόσμο χρησιμοποιώντας τα ερτζιανά κύματα. Οι ραδιοερασιτέχνες, δεν κάνουν μεταδόσεις, όπως αυτές του ραδιοφώνου. Επίσης δεν σχετίζονται με το πειρατικό ραδιόφωνο, όπως πολλοί πιστεύουν ή τους χρήστες της μπάντας πολιτών Citizent’s Band (CB)».