Ενα σπουδαίο βιβλίο που ερευνά τις απάνθρωπες καταστάσεις που δημιούργησε κοινωνιολογικά η νέα παγκόσμια οικονομική κρίση ως σήμερα. Ενα έργο που τονίζει αυτή η νέα βαρβαρότητα επισημαίνοντας τη βιαιότητα που επέβαλε η οικονομική κρίση στη Γαλλία σε άλλες χώρες και βέβαια και στη χώρα μας (εκ των πραγμάτων) η οποία έχει υποστεί απροσδόκητα και απαράδεκτα την κρίση που υφίσταται εδώ και 5 συνεχή χρόνια. Με αβέβαιο το “εκπωλημένο” αύριο της χώρας. Με υποταγή στη γερμανική και γενικά στη διεθνή εκμεταλλευτικότητά μας, από σκοτεινές και οπισθογενείς επιβολές συμφερόντων ο Alian Touraine στη σελ. 65 γράφει:
“Η ανθρωπιστική ρητορική, που ήταν στη μόδα μετά τον πόλεμο, έχει σχεδόν εξαφανιστεί στον βαθμό που οι γενναιόδωρες δηλώσεις δεν έχουν πλέον καμιά επίδραση στις λαμβανόμενες αποφάσεις και στα προς επίλυση προβλήματα. Με το κυριότερο της σημερινής κρίσης να είναι, πέρα από το κραχ, μια μετάλλαξη πιο πλήρης από εκείνες που γνωρίσαμε στο παρελθόν. Εφόσον δεν πρόκειται μόνο για τεχνολογικές αλλαγές, αλλά ακόμα περισσότερο για νέες κοινωνικές σχέσεις οι οποίες μας εκθέτουν όλο και πιο άμεσα στο στρες της πίεσης της αγοράς… Για να είναι προφανές ότι το γίγνεσθαι των κοινωνιών μας στο εγγύς μέλλον απειλείται πιο άμεσα από τις κρίσεις του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Με αποσύνθεση της κοινωνικής ζωής και ήττα της συνείδησης.
ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΦΥΓΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟ
Υπάρχει δυνατότητα για αναγέννηση της κοινωνίας ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ και την κυριαρχία των αγορών; Αλλά πώς επιδρά η σημερινή οικονομική κρίση στις μακροπρόθεσμες τάσεις που μετασχηματίζουν τις κοινωνίες μας; Κι ακόμα: πώς μπορούμε να διαβλέψουμε τι μας περιμένει όταν θα βγούμε από αυτήν την κρίση, που μας έχει ήδη εξουθενώσει εδώ και πέντε ολόκληρα χρόνια; Αυτά είναι ερωτήματα τα οποία αντιμετωπίζει, διερευνά και απαντά ο διάσημος Γάλλος κοινωνιολόγος Alain Touraine στο πλέον διορατικό δοκίμιο που έχει γράψει αυτός ο σημαντικός με διεθνή απήχηση κοινωνικός ερευνητής και μελετητής. Είναι ιδρυτής του κέντρου μελέτης κοινωνικών κινημάτων. Επίσης είναι εισηγητής της έννοιας της “μεταβιομηχανικής κοινωνίας”. Επίσης αυτός ο σημαντικός ερευνητής μετά το 1975 εφαρμόζει μια πρωτότυπη μέθοδο συμμετοχικής παρατήρησης που έγινε γνωστή ως κοινωνιολογική παρέμβαση. Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του 1) Προς σοσιαλιστές ανοικτή επιστολή (Παπαζήση 1996), 2) Πως να ξεφύγουμε από τον φιλελευθερισμό (Πόλις 1999).
ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ, ΕΦΙΚΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Το νέο του βιβλίο: “Μετά την κρίση” από την κυριαρχία των αγορών στην αναγέννηση της κοινωνίας (εκδόσεις Μεταίχμιο) 2010, με παράλληλη έκδοση στη Γαλλία Editions de Senia περιλαμβάνει δύο μέρη με τους εξής τίτλους και θέματα: α) Παρουσιάσεις και πρόλογος 11-16 σελ. β) Μέρος πρώτο: Οι κατεστημένες κρίσεις 1) Περά από τη βιομηχανική κοινωνία, 2) Η κρίση της καπιταλιστικής κοινωνίας, 3) Η κατάσταση κρίσης, 4) Η αποσύνθεση της κοινωνικής ζωής, 5) Το κέρδος ενάντια στα δικαιώματα. Μέρος Δεύτερο: Η εφικτή κοινωνία. 6) Η υπόθεση, 7) Η μετακοινωνική κατάσταση, 8) Η εμφάνιση μη κοινωνικών παραγόντων, 9) Νέοι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί. Συμπεράσματα και συνοπτικά.
ΔΕΝ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΠΛΕΟΝ ΤΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥΣ ΜΑΣ
Στα κείμενα αυτού του βιβλίου ο συγγραφέας θεωρεί ότι η κοινωνία μας διέρρηξε κάθε δεσμό με το παλαιό μοντέλο ενσωμάτωσης που είχε υιοθετήσει από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης. Οπου δεν βλέπουμε πλέον τους εαυτούς μας ως δρώντα υποκείμενα ενός οικονομικού συστήματος, αλλά κυρίως ως υποκείμενα που έχουν δικαιώματα και δημιουργούν τη δική τους ζωή μέσα σ’ έναν κόσμο που κυριαρχείται από το πολιτισμικό στοιχείο. Δ
ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΠΟ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ομως, η κρίση, διαχωρίζοντας ακόμα περισσότερο την οικονομία από την κοινωνία κάτω από την επίδραση της αυξανόμενης αυτονομίας των κερδοσκοπικών και χρηματοικονομικών λογικών είναι δυνατόν να επηρεάσει με δύο τρόπους αυτήν τη μακροπρόθεσμη τάση. Τα υποκείμενα έχουν στην πραγματικότητα τις ίδιες πιθανότητες να βιώσουν έναν αυξανόμενο κοινωνικό αποκλεισμό ή μια επιταχυνόμενη πολιτιστική μετεξέλιξη μακροπρόθεσμα… Τελικά, όμως, στα χρόνια που έρχονται θα παραπαίουμε ανάμεσα στην καταστροφή και στην αναμόρφωση. Με το βιβλίο αυτό να είναι αφιερωμένο στη μελέτη των παραγόντων που θα βαρύνουν προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. Το κείμενο αυτού του σημαντικού δοκιμίου του Touraine είναι απαιτητικό, αλλά και προσιτό με ύφος πυκνό και ακριβές. Οπου, στις σελίδες του ανατέμνονται η οικονομική και κοινωνική ιστορία των τελευταίων πενήντα σχεδόν χρόνων. Για να κλονίζονται μέσα σ’ αυτή την πορεία μισού αιώνα εδραιωμένες ιδέες και αξίες. Για να αποτελεί αυτό το σημαντικό δοκίμιο μια εξαιρετική συνθετική δουλειά.
ΑΣΦΥΚΤΙΑ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΟΤΑΝ ΚΛΕΙΝΕΤΑΙ ΣΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ
Αλλά τι γίνεται όταν η οικονομική κρίση διαχωρίζει την οικονομία από την υπόλοιπη κοινωνία όπως συμβαίνει στη βαριά κρίση που βιώνουμε μέσα στην τρέχουσα οδυνηρή πραγματικότητα; Κι ακόμα σε τι καταλήγει η κοινωνική ζωή όταν η κοινωνία κλείνεται μέσα στα εσωτερικά της προβλήματα τα οποία καταπνίγουν Ελληνες (ιδιαίτερα) και τους άλλους λαούς της Νότιας Ευρώπης. Αναπόφευκτα η κοινωνία (λαών – χωρών) μπαίνει στο περιθώριο εξεγέρσεως ενάντια στους θεσμούς. Με τις αντιδράσεις αυτές να συμβάλουν πολλές φορές στην επιτυχία κάποιου αυταρχικού, λαϊκιστικού ή εθνικιστικού κινήματος… όπως έγινε με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία το 1933, αφού βέβαια το κίνημά του είχε ισχυροποιηθεί από τη βαριά παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 με το κραχ των μετοχών στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, τότε που οι “εν απογνώσει” χρηματιστές, οικονομικοί φορείς και μέτοχοι εκμηδενισμένης πια αξίας μετοχών πηδούσαν από παράθυρα κτηρίων και ουρανοξυστών και αυτοκτονούσαν.
ΟΤΑΝ ΑΥΤΟΚΤΟΝΟΥΣΑΝ ΜΑΖΙΚΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΥΡΑΝΟΞΥΣΤΕΣ
Εκείνη όμως η μεγάλη κρίση μιας πανικόβλητης μάζας πληγέντων επιτάχυνε τη μακροπρόθεσμη τάση προς τον διαχωρισμό του οικονομικού συστήματος συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής του διάστασης από τα κοινωνικά υποκείμενα. Ολους αυτούς και αυτές που είχαν πληγεί από τη δημιουργηθείσα κοινωνική κρίση και μετατράπηκαν σε νούμερα στις στρατιές των ανέργων με κοινωνικούς αποκλεισμούς και οικονομικό τους καταστρεμό. Ενώ όλοι – όλες δεν είχαν καμιά δυνατότητα ν’ αντιδράσουν πολιτικά. Γεγονός που εξηγεί τον τωρινό βουβαμό (σημερινή σιωπή) των θυμάτων της σύγχρονης κρίσης που ξεκίνησε πάλι από την Αμερική. Με τα σύγχρονα υποκείμενα της κρίσης να γίνονται όλο και λιγότερο κοινωνικά, προσδιοριζόμενα όμως με όρους οικονομικούς, ηθικούς ή πολιτισμικούς.
ΕΧΟΝΤΑΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΣΕ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΧΕΙ ΧΑΣΕΙ
Αλλά πώς θα ξεπεραστεί αυτή η επικίνδυνη σύγχρονη οικονομική κρίση; Ο διάσημος Γάλλος κοινωνιολόγος -κατά επιστημονικό αντικείμενο γνώστης των πολυσύνθετων κοινωνικών επιπτώσεων που δημιουργεί η αφρίζουσα ακόμα κρίση που μας βουλιάζει γράφει στο μικρό (πλην ουσιώδες) προλογικό κείμενό του, με τίτλο παρουσίαση τα εξής: “Εχοντας συνείδηση των μεγάλων κοινωνικών διακυβευμάτων, δεν απορρίπτονται οι τεχνικές λύσεις που προτείνουν οι οικονομολόγοι και οι τεχνικοί. Εισάγουμε όμως μια νέα ιδέα. Με το σημαντικότερο να είναι η αναδόμηση της κοινωνικής ζωής. Για να θέσουμε τέρμα της κυριαρχίας της οικονομίας πάνω στην κοινωνία. Εναν σκοπό που απαιτεί την προσφυγή σε μια αρχή όλο και περισσότερο γενική, ακόμα και οικουμενική. Για να μπορούμε να ονομάσουμε ξανά δικαιώματα του ανθρώπου (αναφερόμενα καλύτερα ως ανθρώπινα). Με αυτή την αρχή να οφείλει να γεννήσει νέες μορφές οργάνωσης, διαπαιδαγώγησης, διακυβέρνησης τρεις όροι αντιανθρώπινα στο βάθος οι οποίοι κατά τη γνώμη μας θεωρούνται ξεπερασμένοι σήμερα, ως συνταυτισμένοι με τις ένοχες αναγωγές τους στις ολοκληρωτικές οργανώσεις – παιδαγώγησης και διακυβερνήσεις του παρελθόντος σ’ Ανατολή και Δύση κ.λπ…
ΟΧΙ ΣΕ ΠΑΛΙΑ ΑΥΤΑΠΑΤΗ ΠΟΥ ΕΤΟΙΜΑΖΕΙ ΝΕΑ ΚΡΙΣΗ
Παρά τις προσωπικές μας επιφυλάξεις σε αυτές τις λέξεις που στήριξαν τις “ιδεολογικές” μεθόδους των ολοκληρωτισμών. Αλλά και των υπερ-εκμεταλλευτικών δημοκρατικών, φιλελευθερισμών και επιβληθέντων με “πολεμικούς” αποπροσανατολισμούς νεο-φιλελεύθερων προοδευτισμών – εκσυγχρονισμών θεωρούμε χρέος μας να ολοκληρώσουμε τις σοβαρές απόψεις του Alain Touraine με ένα ακόμα κείμενό μας από τα περιεχόμενα του βιβλίου το οποίο εκδόθηκε από τον σημαντικό οίκο Μεταίχμιο του διδάκτορος Επαμεινώνδα Παπαγεωργίου. Συνεχίζει λοιπόν στην παρουσίαση – πρόλογό του ο διάσημος Γάλλος κοινωνιολόγος Touraine γράφοντας και τα εξής: “Οι προτάσεις μας αυτές προσφέρουν παλιές δυνατότητες κοινωνικής αλλαγής, αλλά και αποκλείουν κάθε επιστροφή στην προ της κρίσης περιόδου. Γιατί το να εγκλωβιστείς σε μια τέτοια αυταπάτη θα ήταν σαν να προετοιμάζεις μια νέα κρίση… Ασφαλώς δεν είναι η κρίση που γεννά έναν νέο τύπο κοινωνίας συμβάλλει όμως στην καταστροφή του παλαιού. Το οποίο μπορεί να αποτρέψει τη διαμόρφωση ενός νέου τύπου κοινωνίας ή να ευνοήσει την επέμβαση αυταρχικών υποκειμένων κατά τη διάρκεια μιας δύσκολης μεταβατικής περιόδου. Τέτοιες όμως ανατροπές μπορούν να επιφέρουν την εξαφάνιση των υποκειμένων. Η οποία όμως είναι πολύ πιθανό να προοιωνίζει τη δημιουργία ενός βίαιου κινήματος με φορέα όλους εκείνους που υποφέρουν από την κρίση. Με αυτόν να είναι ο πρώτος τύπος μέλλοντος στον οποίο μπορεί να καταλήξει η κρίση αυτή.
