Διάβασα σε ρεπορτάζ των “Χ.Ν.” από το Συνέδριο στην Κίσαμο για τους θησαυρούς της πρώην επαρχίας που δεν είναι μόνο αρχαιολογικοί και θα αναφερθώ δι’ ολίγων στην αναφορά ομιλητή, στο μεταλλείο σιδήρου που υπήρχε στη Σπάθα. Δεν γνωρίζω σε ποια στοιχεία ή λεπτομέρειες αναφέρθηκε αλλά πρέπει να αξιολογηθεί η πρότασή του για την καθιέρωση του χώρου αυτού σαν μεταλλευτικού επισκέψιμου μνημείου.
Μπορεί να πέρασαν και είκοσι χρόνια που σε άρθρο στα “Χ.Ν.” είχα αναφερθεί σε αυτό και υπενθυμίζω ολίγα μήπως χρησιμεύσουν σε όσους ενδιαφερθούν. Αρχές του προηγούμενου αιώνα είχε φτάσει στην Αμερική κάτοικος της περιοχής, ονόματι Βουτσαδάκης, που εργάσθηκε στα μεταλλεία της χώρας αυτής, στις Μίνες δηλαδή. Εχοντας φαίνεται υπ’ όψιν του την ύπαρξη σιδηρομεταλλευμάτων στην περιοχή της καταγωγής του, όνειρό του ήταν να μπορέσει να αποκτήσει το δικό του μεταλλείο, στον τόπο του, όπερ και έπραξε όταν μπόρεσε ν’ αποκτήσει την οικονομική δυνατότητα.
Είναι πράγματι καταπληκτικό πώς σ’ αυτόν τον κακοτράχαλο τόπο διάνοιγαν τα πηγάδια – γαλαρίες και πώς εγκαταστάθηκαν τα είδη των γερανών – μεταφορέων για τη φόρτωση στα πλοία. Σε κάποια όμως ξαφνική καταιγίδα, το πλοίο που φόρτωνε συνεθλίβη στα βράχια και αυτό το γεγονός ήταν αιτία να κλείσει η επιχείρηση. Η τοποθεσία ακόμη και στους χάρτες καταχωρείται με την ονομασία Μίνες και η περιοχή σαν Μουρί, σε υψόμετρο 319μ., ενώ βόρεια και πλησίον, υψώνεται η βραχώδης κορυφή Μονόλιθος, υψ. 747μ. και η κακοτράχαλη περιοχή Σπασμένα Γκρεμνά. Από το προσκύνημα της Γκιώνας ως τις Μίνες η πεζοπορία είναι περίπου δυο ώρες, αλλά δεν γνωρίζω μήπως πρόσφατα έχει δημιουργηθεί αγροτικός δρόμος που να πλησιάζει ή να φτάνει, στις Μίνες.
Πάντως τα Χανιά ήταν ή είναι, φαίνεται πλούσια σε σιδηρομεταλλεύματα, αφού υπήρχαν μεταλλεία και στα Ραβδούχα της ίδιας περιοχής, στην περιοχή Χλιαρού, του Αβέρωφ, στην τοποθεσία Λαύριο στα Νοχιά κ.λπ. κ.λπ.
