Ταλανίζουν λαούς και διοικήσεις οι δυο όροι Μετανάστευση και Άσυλο. Αποτέλεσµα της άγριας καταλήστευσης των πλουτοπαραγωγικών χωρών της Αφρικής ή τοπικών πολέµων (Συρία κλπ), οι λαοί αυτοί εξακολουθούν να πασχίζουν για την ανόρθωσή τους, που δεν είναι εύκολο να επιτύχουν. Πρόσφατα δηµοσιεύµατα στα κεντρικά όργανα της ΕΕ δίνουν νέες προοπτικές και στατιστικές παρατηρήσεις και µάλιστα οι αναφορές αυτές ξεκινούν από τους τίτλους των δηµοσιοποιήσεων, όπως «Η Ευρώπη προσελκύει πολλούς µετανάστες και αιτούντες άσυλο». «Μάθετε πώς η ΕΕ βελτιώνει τις πολιτικές της για το άσυλο και τη µετανάστευση»1. Συγκεντρώσαµε όλες τις δράσεις που υπηρετεί ο κοινοτικός προϋπολογισµός και τις αναλύσαµε σε ειδικό κεφάλαιο στο νέο Ο∆ΗΓΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΗΣ Ε.Ε. που θα κυκλοφορήσει οσονούπω και από τις στήλες της εφηµερίδας µας.
Σύµφωνα µε δηµοσίευµα της ΕΕ, το 2015 σηµειώθηκαν 1,83 εκατοµµύρια παράνοµες διελεύσεις στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Ενώ ο αριθµός αυτός µειώθηκε σε περίπου 330.000 το 2022, καταβάλλονται προσπάθειες για την αντιµετώπιση των ελλείψεων στις πολιτικές ασύλου και µετανάστευσης της ΕΕ: από τη µεταρρύθµιση του συστήµατος ασύλου έως την ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων, τη βελτίωση της νόµιµης µετανάστευσης εργατικού δυναµικού και την προώθηση της ένταξης των προσφύγων. Τι είναι όµως, η παράτυπη µετανάστευση; Σύµφωνα µε την Κοµισιόν είναι η µετακίνηση ατόµων από τρίτες χώρες µέσω των συνόρων της ΕΕ χωρίς συµµόρφωση µε τις νοµικές απαιτήσεις εισόδου, παραµονής ή διαµονής σε µία ή περισσότερες χώρες της ΕΕ. Σοβαρά κύµατα παράνοµων µεταναστών πέρασαν και εξακολουθούν να εισέρχονται στην Ελλάδα, µέσω της «φίλης» γείτονος και φυσικά, στα πλαίσια του γενικού καλού κλίµατος που επιθυµεί η δύση µε την Τουρκία η γενική προσπάθεια είναι η µείωση του σοβαρού προβλήµατος για τη χώρα µας. Σε κάθε περίπτωση οι παροικούντες τα κέντρα λήψης αποφάσεων γνωρίζουν την αλήθεια και δεν µπορεί κανείς να µειώσει το µέγεθος του προβλήµατος.
Για την ευθύνη της παράνοµης µετανάστευσης, πρέπει να συνεξετάζεται και η έννοια του επιµερισµού της ευθύνης µε τις χώρες της πρώτης γραµµής, παρά το ότι οι προτάσεις της Κοµισιόν το 2015 δεν επέτρεψαν στα κράτη µέλη να καταλήξουν σε συµφωνία σχετικά µε τον τρόπο επιµερισµού της ευθύνης. Το 2020 η Επιτροπή πρότεινε ένα νέο σύµφωνο για τη µετανάστευση και το άσυλο2. Το νέο σύστηµα ασύλου έχει ως στόχο να στηρίξει τις χώρες της πρώτης γραµµής µε την εισαγωγή ενός νέου συστήµατος ευέλικτων εισφορών από άλλες χώρες της ΕΕ, που κυµαίνονται από τη µετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο από τη χώρα πρώτης εισόδου έως την επιστροφή των ατόµων που θεωρείται ότι δεν έχουν δικαίωµα παραµονής.
Μέτρα όµως, που δύσκολα εφαρµόζονται και µε πολλά αρνητικά σηµεία. Ο βασικός µοχλός όµως, της µεταναστευτικής πολιτικής παραµένει η «∆ιασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και διαχείριση των µεταναστευτικών ροών». Αυτό όµως αντικατοπτρίζει και την «Καταπολέµηση της παράτυπης µετανάστευσης µε παράλληλο σεβασµό των δικαιωµάτων των αιτούντων άσυλο». Σύµφωνα µε προτάσεις του Απριλίου 2023, η νέα οπτική κατατείνει στην καλύτερη διαδικασία ελέγχου διαλογής, ταχύτερη διαδικασία ασύλου στα σύνορα (12 εβδοµάδες) και ταχείες επιστροφές για τους αιτούντες άσυλο των οποίων η αίτηση απορρίφθηκε (επίσης 12 εβδοµάδες).
Για την αντιµετώπιση της παράτυπης µετανάστευσης και την επιστροφή των µεταναστών η Ενίσχυση της Frontex, της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής είναι η πρώτη που, συµβάλλει στη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και στην καταπολέµηση του διασυνοριακού εγκλήµατος.
Η Frontex διαθέτει σήµερα µόνιµο σώµα µε περισσότερους από 2.000 συνοριοφύλακες. Υπάρχουν σχέδια για αύξηση του αριθµού αυτού σε 10.000 έως το 2027.
Στο ίδιο πλαίσιο λειτουργεί και η Βελτίωση της νόµιµης µετανάστευσης µε άδειες εργασίας, µε σκοπό την αντιµετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναµικού, την κάλυψη των κενών δεξιοτήτων και την τόνωση της οικονοµικής ανάπτυξης.
Όσον αφορά τη χρηµατοδότηση δράσεων για τη µετανάστευση, Η ΕΕ αύξησε σηµαντικά τα κονδύλια της για τις πολιτικές µετανάστευσης, ασύλου και ένταξης µετά την αυξηµένη εισροή αιτούντων άσυλο το 2015. 22,7 δισεκατοµµύρια ευρώ προορίζονται για τη µετανάστευση και τη διαχείριση των συνόρων στον προϋπολογισµό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, σε σύγκριση µε 10 δις. ευρώ για τη µετανάστευση και το άσυλο την περίοδο 2014-2020. Για το 2023 έχουν εγγραφεί στον κοινοτικό προϋπολογισµό µόλις 1.587 εκατ. € θεωρούµενοι ως εξαιρετικά περιορισµένοι πόροι, για το µέγεθος της πολιτικής αυτής. Εν τούτοις, ο αντίλογος επισηµαίνει ότι κονδύλια από άλλες πολιτικές µπορούν να αφορούν δράσεις υπέρ των µεταναστών.
Οι κατηγορίες δράσεων που απορροφούν τη σχετική χρηµατοδότηση αφορούν το Ταµείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης που απορροφά πάνω από το 90% των χορηγούµενων πόρων και τους Αποκεντρωµένους οργανισµούς για τη µετανάστευση.
Για την Προώθηση της ένταξης των προσφύγων στην Ευρώπη, το Ταµείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης βρίσκεται σε διαρκή δράση.Το Ταµείο αυτό, για την τρέχουσα περίοδο 2021-2027 παρέχει άµεση χρηµατοδότηση στις τοπικές και περιφερειακές αρχές για πολιτικές και προγράµµατα ένταξης που εστιάζουν στην παροχή συµβουλών, την εκπαίδευση, τη γλωσσική και άλλη κατάρτιση, όπως µαθήµατα αγωγής του πολίτη και επαγγελµατικό προσανατολισµό. Για την πλήρη ανάλυση των δράσεων αυτών και την επιλεξιµότητα των σχετικών φορέων, θα κυκλοφορήσει εντός του Οκτωβρίου, από τις στήλες αυτές ένας πρωτότυπος Ο∆ΗΓΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΗΣ Ε.Ε.
Όσον αφορά τον Επαναπατρισµό των µεταναστών άνω των 141 χιλιάδων µεταναστών το 2022 γεύτηκαν την άρνηση εισόδου στο έδαφος της ΕΕ. Από τον αριθµό αυτό, οι µισοί περίπου ανήκουν στην κατηγορία των «Οικειοθελών αναχωρήσεων έναντι αναγκαστικών επιστροφών».
Πάντως, οι Έρηµοι και οι θάλασσες στοιχίζουν χιλιάδες ζωές ετησίως,3 µε τελευταία τραγωδία στις 3 Αυγούστου, όταν ένα ξεχαρβαλωµένο σκάφος που µετέφερε 45 άτοµα ανατράπηκε από ένα µεγάλο κύµα λίγες ώρες µετά την αναχώρησή του από το λιµάνι της Σφαξ στην Τυνησία, δήλωσαν επιζώντες στις ιταλικές αρχές.
1 https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/society/20170629STO78629/the-eu-response-to-migration-and-asylum
2 https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/promoting-our-european-way-life/new-pact-migration-and-asylum_en
