•“Ο ήλιος που περνάει ανάμεσα από τόσα πράγματα, δεν αφήνει ποτέ στο δρόμο τίποτε άλλο παρά ένα φθινοπωρινό φως, γεμάτο τύψεις και σύννεφα” (Λουί Φερντινάν Σελίν (1894-1961), στο “Ταξίδι στην άκρη της νύχτας”)
ΑΝΑΛΟΓΑ με τον τρόπο που ζούμε, με τις επιτυχίες ή αποτυχίες, την τόλμη ή τη διστακτικότητα, τις καλές ή τις άστοχες επιλογές μας, την ερμηνεία των γεγονότων με το συναίσθημα ή τη λογική…, είμαστε αυτό που είμαστε.
ΚΙ ΟΤΑΝ βρεθούμε μπροστά σε αμετάκλητα γεγονότα, όπως ο θάνατος αγαπημένων προσώπων (ή, μια σοβαρή ασθένεια δική μας), τότε προσγειωνόμαστε, μετρούμε το χρόνο στιγμή προς στιγμή κι αναρωτιόμαστε, “Τί έχω κάνει, άραγε, στη ζωή μου;”, ή “Τί έφταιξε και δεν πήγε καλά η ζωή μου;”
ΕΤΣΙ, μετανιώνουμε για μηδαμινά για μας -αλλά σημαντικά- που δεν κάναμε. Τα οποία πιθανόν να μας χάριζαν στιγμές ευτυχίας που δεν μας χάρισαν άλλα στα οποία δώσαμε προτεραιότητα! Θέμα επιλογής μας είναι η άρνηση, ο θυμός, η περιφρόνηση, η αδιαφορία. Θέμα επιλογής μας είναι επίσης η οικογένεια ή η δουλειά, οι φιλίες ή η απομόνωση, η απλή ή η πολύπλοκη ζωή, η “χαλιναγώγηση” ή η απελευθέρωση των συναισθημάτων μας. Έτσι που και οι ελάχιστες στιγμές ευτυχίας που μας αναλογούν, να γλιστρούν μέσα απ’ τη χούφτα μας! Καμιά φορά, βέβαια είναι και η ζωή που μας “τα φέρνει ανάποδα”, και τότε… ξυπνάμε!
ΟΝΤΑΣ κατάκοιτοι στο κρεββάτι του πόνου, εμείς ή αγαπημένα μας πρόσωπα, στη ΜΕΘ ενός νοσοκομείου ή στο σπίτι, με τη βοήθεια άλλων ή την ανημποριά μας, μας πλημμυρίζει ο φόβος της μοναξιάς μπροστά στο αναπόφευκτο. Είναι τότε που αισθανόμαστε θλίψη για όσα μπορούσαμε και δεν πράξαμε. Κι όσο κι αν θέλουμε να γυρίσουμε πίσω το χρόνο, αυτός, δυστυχώς, παραμένει ασάλευτος, αμετακίνητος…
ΜΙΑ ΠΡΩΗΝ νοσοκόμα παρηγορητικής φροντίδας (palliative care), για άτομα που βρίσκονταν στο τελικό στάδιο της ζωής τους, η Bronnie Ware, είχε αναλάβει το δύσκολο και ευαίσθητο κομμάτι της ανακούφισης των ασθενών της. Επί χρόνια, ευρισκόμενη δίπλα στους ασθενείς και συζητώντας μαζί τους, είχε την πρόνοια να καταγράψει σε βιβλίο τις εμπειρίες της. Μεταφέρουμε τα 5 πιο συνηθισμένα πράγματα, για τα οποία οι περισσότεροι θα θέλαμε να μας έδινε ο Θεός “πίστωση χρόνου”, για να τα διορθώσουμε:
“ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΟΥ”, μας λέει (1) η κα Μπρόνι, “ήταν αυτοί που πήγαιναν σπίτι τους για να πεθάνουν, και μοιραστήκαμε μερικές μοναδικές στιγμές. Οι άνθρωποι ωριμάζουν πολύ όταν έρχονται αντιμέτωποι με τη θνητότητά τους και μερικές φορές η αλλαγή είναι απίστευτη. Ο καθένας τους βίωσε ένα εύρος συναισθημάτων που, όπως μπορεί να φανταστεί κανείς, ποίκιλλε από την άρνηση, στο φόβο, το θυμό, τις τύψεις, ακόμη περισσότερη άρνηση και στο τέλος αποδοχή. Παρ’ όλα αυτά, όλοι οι ασθενείς κατόρθωσαν να βρουν γαλήνη προτού φύγουν. Όταν τους ρωτούσα για το αν μετανιώνουν για κάτι που θα ήθελαν να κάνουν διαφορετικά στη ζωή τους, τα ίδια θέματα έβγαιναν στην επιφάνεια ξανά και ξανά». Να τι μου έμαθαν:
1.-”Μακάρι να είχα το κουράγιο να ζήσω μια ζωή αληθινή για μένα και όχι τη ζωή που προσδοκούσαν οι άλλοι από εμένα” (I wish I’d had the courage to live a life true to myself, not the life others expected of me.)
«Αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος λόγος για τον οποίο μετανιώνουν οι άνθρωποι (πριν “φύγουν”). Όταν συνειδητοποιούν ότι η ζωή τους έχει σχεδόν τελειώσει και κοιτούν με διαύγεια προς τα πίσω, είναι εύκολο να δουν πόσα όνειρα έμειναν ανεκπλήρωτα. Οι περισσότεροι δεν πραγματοποίησαν ούτε τα μισά από τα όνειρά τους και έπρεπε να πεθάνουν γνωρίζοντας ότι ήταν εξαιτίας των επιλογών που είχαν ή δεν είχαν κάνει. Η υγεία προσφέρει μια ελευθερία που οι ελάχιστοι συνειδητοποιούν, παρά μόνο αφού την έχουν χάσει».
2.-Μακάρι να μη δούλευα τόσο σκληρά (I wish I hadn’t worked so hard.)
«Το συγκεκριμένο παράπονο εκφράστηκε από όλους τους άντρες ασθενείς. Έχασαν τα πρώτα χρόνια των παιδιών τους και τη συντροφιά της συζύγου τους. Και οι γυναίκες ανέφεραν το συγκεκριμένο θέμα, αλλά καθώς ανήκαν στην παλιότερη γενιά, οι περισσότερες δεν είχαν βγει στην αγορά εργασίας. Όλοι οι άντρες που φρόντισα -λέει η κα Bronnie Ware-, λυπούνταν βαθύτατα που αφιέρωσαν τόση πολλή από τη ζωή τους στον εργασιακό στίβο».
3.-Μακάρι να είχα το κουράγιο να εκφράσω τα αισθήματά μου (I wish I’d had the courage to express my feelings)
«Πολλοί άνθρωποι καταπίεζαν τα αισθήματά τους για να μην έρθουν σε σύγκρουση με τους άλλους. Ως αποτέλεσμα, συμβιβάστηκαν σε μια μέτρια ύπαρξη και δεν έγιναν ποτέ αυτό που θα μπορούσαν πραγματικά να γίνουν. Αρκετοί εμφάνισαν ασθένειες που σχετίζονταν με την επακόλουθη πικρία και απογοήτευση».
4.-”Μακάρι να είχα κρατήσει επαφή με τους φίλους μου” (I wish I had stayed in touch with my friends)
«Πολλοί δεν αντιλαμβάνονταν πραγματικά τα πλεονεκτήματα των παλιών φίλων παρά μόνο τις τελευταίες εβδομάδες της ζωής τους, και δεν ήταν πάντα εφικτό να τους εντοπίσουμε. Απορροφημένοι στην καθημερινότητα της ζωής τους, είχαν αφήσει «χρυσές φιλίες» να χαθούν με το πέρασμα των χρόνων. Πάρα πολλοί ήταν αυτοί που μετάνιωναν επειδή δεν είχαν δώσει στις φιλίες τους τον χρόνο και την προσπάθεια που άξιζαν».
5.-Μακάρι να είχα αφήσει τον εαυτό μου να είναι πιο ευτυχισμένος (I wish I had let myself be happier).
«Αυτή η ευχή είναι ασυνήθιστα συνηθισμένη! Πολλοί δεν συνειδητοποίησαν παρά μόνο στο τέλος ότι η ευτυχία είναι επιλογή. Είχαν μείνει κολλημένοι σε παλιά μοτίβα και συνήθειες. Αυτό που λέμε «βόλεμα» επικράτησε στα συναισθήματά τους, όπως επίσης και στις ζωές τους. Ο φόβος της αλλαγής τούς έκανε να προσποιούνται στους άλλους και στον εαυτό τους ότι είναι ευχαριστημένοι, ενώ μέσα τους επιθυμούσαν να γελάσουν και να είναι και πάλι χαζοχαρούμενοι».
…ΦΥΣΙΚΑ, υπάρχουν και πολλά άτομα που δεν εκφράζονται καθόλου “φεύγοντας” έτσι! Είναι κι άλλα που περιμένουν μέχρι την τελευταία στιγμή κάτι: μια κουβέντα, ένα νεύμα, ένα γεια απ΄τα παιδιά τους, μια επίσκεψη, πρόσωπα απομακρυσμένα.
ΑΛΛΑ, γιατί να αφήνουμε τη ζωή και το χρόνο να φεύγουν σπάταλα σε κάτι αντίθετο από αυτό που θέλουμε κατά βάθος; Για το οποίο αργά ή γρήγορα μετανιώνουμε; “Οι καλύτερες μέρες μας” είναι η κάθε μέρα που περνάει. Και που δεν επιστρέφει. Το κάθε “ες αύριον τα σπουδαία” είναι το σήμερα, γιατί η κάθε μέρα είναι η πιο όμορφη και η πιο σπουδαία της ζωής μας. (1-10-21)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Bronnie Ware, “The Top Five Regrets of the Dying: A Life Transformed by the Dearly Departing”(2011, 2012). [Η Bronnie Ware, γεννήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου του 1967 και είναι Αυστραλή συγγραφέας] https://bronnieware.com/blog/regrets-of-the-dying/
