Μετέφρασε τα άπαντα του Νίτσε – Η 15τομη έκδοση κυκλοφορεί από το “Πανοπτικόν”

Μνημειώδες και χωρίς προηγούμενο (στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως) είναι το έργο ζωής ενός μόνου μεταφραστή, ενός εκδοτικού οίκου κι ενός φιλοσόφου, όπως ο Φρίντριχ Νίτσε, το σύνολο του έργου του οποίου (τα Άπαντά του) κυκλοφορούν στην ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις “Πανοπτικόν” σε μετάφραση του Ζήση Σαρίκα.
Η μετάφραση του έργου – μαμούθ διήρκεσε περισσότερο από 20 χρόνια, εκπονήθηκε από έναν μόνο μεταφραστή και περιλαμβάνει συνολικά 15 τόμους και περισσότερες από 5.000 σελίδες κειμένων. Η μεταφραστική -και εκδοτική- “εποποιία” ολοκληρώθηκε πρόσφατα, με την κυκλοφορία του έργου “Παράκαιροι στοχασμοί” (έργο γραμμένο την τριετία 1873-1876) τού Φρίντριχ Νίτσε.
Το σύνολο των έργων που κυκλοφορούν ήδη από το “Πανοπτικόν” (με σειρά συγγραφής του πρωτότυπου κειμένου από τον Γερμανό φιλόσοφο) είναι:
1.Η γέννηση της τραγωδίας, 1872
2. Κείμενα για την Ελλάδα (έξι πρώιμα κείμενα που αναφέρονται στην τραγωδία, τη φιλοσοφία, αλλά και την ιδεολογική και πολιτική συγκρότηση της αττικής κοινωνίας), 1870-1873
3. Τα κείμενα της νεότητας (επίσης πρώιμα κείμενα, με σημαντικότερο εκείνο που θίγει το ζήτημα της Παιδείας και των θεσμών της), 1870-1873
4. Παράκαιροι στοχασμοί, 1873-1876
5. Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο, 1878-1880
6. Χαραυγή, 1881
7. Η χαρούμενη επιστήμη, 1882
8. Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα, 1883
129. Πέρα από το καλό και το κακό, 1886
10. Γενεαλογία της ηθικής, 1887
11. Το λυκόφως των ειδώλων, 1888
12. Ο Αντίχριστος, 1888
13. Ίδε ο άνθρωπος [Ecce Homo], 1888
14. Η περίπτωση Βάγκνερ – Νίτσε εναντίον Βάγκνερ – Οι διθύραμβοι του Διόνυσου, 1888
15. Η θέληση για δύναμη, 1883-1888.
Ως ένας από τους μεγαλύτερους στιλίστες της γερμανικής φιλοσοφίας και γλώσσας χαρακτηρίστηκε ο υπαρξιστής φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε (Ρέκεν, Γερμανία, 1844 – Βαϊμάρη, 1900).
Έπειτα από λαμπρές σπουδές κλασικής φιλολογίας στη Βόννη, έγινε, σε ηλικία 25 ετών, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Εκείνη την εποχή γνώρισε το έργο του φιλόσοφου Σοπενχάουερ και συνδέθηκε φιλικά με τον μουσικοσυνθέτη Ρίχαρντ Βάγκνερ.
Λίγον καιρό αργότερα, όμως, ο Νίτσε παραιτήθηκε από τη θέση του στο Πανεπιστήμιο, απομακρύνθηκε από τις θεωρίες του Σοπενχάουερ και διέκοψε τη σχέση του με τον Βάγκνερ. Πέρασε την υπόλοιπη ζωή του περιπλανώμενος και διαμένοντας σε μικρές πανσιόν της Ελβετίας, της Νότιας Γαλλίας και της Βόρειας Ιταλίας. Εκεί ολοκλήρωσε το έργο του, γράφοντας ασταμάτητα και δίνοντας έμφαση στην κριτική της μεταφυσικής, της ηθικής, της θρησκείας και όλων σχεδόν των άλλων πλευρών του δυτικού πολιτισμού.
“Παρεξηγημένος” -όπως και άλλοι φιλόσοφοι που καθορίστηκαν στις συνειδήσεις των μεταγενεστέρων όχι από το ίδιο το έργο τους, αλλά από την ταυτότητα και την προσωπικότητα των “χρηστών” του έργου τους- ο Φρίντριχ Νίτσε “ταυτίστηκε” από ορισμένους με τον Αδόλφο Χίτλερ και την παρερμηνευμένη έννοια του “υπερανθρώπου” που χρησιμοποίησε δεκαετίες μετά τη συγγραφή των έργων του, ο ίδιος ο Χίτλερ και η προπαγάνδα του Γ΄ Ράιχ για την οικοδόμηση της θεωρίας του εθνικοσοσιαλισμού.
O Υπεράνθρωπος του Νίτσε χρησιμοποιήθηκε παραποιημένα ως πρότυπο για την άρια φυλή του Χίτλερ, στην πραγματικότητα όμως το έργο αυτό είναι μία φιλοσοφική αναζήτηση προς την ανθρώπινη αυτοεκπλήρωση.
Ρήσεις του Φρ. Νίτσε: (Αποσπάσματα από τα Άπαντά του):
– “Είναι ο άνθρωπος απλώς ένα λάθος του Θεού; Ή μήπως είναι ο Θεός ένα λάθος του ανθρώπου;”.
– “Τι ψάχνεις; Θέλεις να πολλαπλασιαστείς επί δέκα, επί εκατό; Ψάχνεις για οπαδούς; – Ψάξε για μηδενικά!”.
– “Κάθε κόμμα σχεδόν καταλαβαίνει ότι, αν θέλει να διατηρηθεί το ίδιο, συμφέρον του είναι να μην χάσουν τα αντίπαλα κόμματα όλη τους τη δύναμη”.
– “Φιλελευθερισμός: με άλλα λόγια, αποκτήνωση κατά αγέλες”.
– “Όποιος παλεύει με τέρατα πρέπει να προσέξει να μην γίνει ο ίδιος τέρας. Κι όταν κοιτάζεις πολλή ώρα μέσα σε μια άβυσσο, η άβυσσος κοιτάζει κι αυτή μέσα σου”.
“Το κράτος είναι το ψυχρότερο από όλα τα ψυχρά τέρατα: ψεύδεται ψυχρά και να ποιο είναι το ψέμα που βγαίνει απ’ το στόμα του: Εγώ, το κράτος, είμαι ο λαός”.
Γιατί αφιερώσατε 20 χρόνια και πλέον στη μετάφραση των έργων του Νίτσε;
“Η φιλοσοφία είναι αχρονική. Τα ζητήματα λ.χ. που θίγει η κοσμολογία του Πλάτωνα (στον διάλογο του Τίμαιου) είναι ζητήματα ηθικής, πολιτικής, κοινωνικής ζωής, τα οποία παραμένουν πάντα ανοιχτά… Γιατί διαβάζουμε ακόμα την Πολιτεία, γιατί διαβάζουμε – συχνά καταφεύγουμε- στους κλασσικούς;” απαντά, στην ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο μεταφραστής Ζήσης Σαρίκας. “Γιατί.. στο σύνολο του έργου του διακρίνεται από θετική αντιμετώπιση προς τη ζωή. Ο υπεράνθρωπος που χρησιμοποιήθηκε απ τους ναζιστές λ.χ δεν ήταν αυτό που πίστεψε ο Χίτλερ, αλλά ο άνθρωπος που ξεφεύγει απ’ αυτό που σήμερα ονομάζουμε ‘μικροαστισμό’… Άλλο αν το έργο του Νίτσε υπέστη την εκμετάλλευση που υπέστη”.
Η μετάφραση του συνόλου των έργων έγινε απευθείας από τα γερμανικά και σε όλα τα βιβλία υπάρχουν βοηθητικές για τον αναγνώστη σημειώσεις, ενώ τη συνολική προσπάθεια επιστέφει το εκτενές βιβλίο του μεταφραστή “Το όραμα του υπεράνθρωπου. Μια ερμηνεία του έργου του Νίτσε ‘Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα'”.
Η μελέτη αυτή, που κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις “Πανοπτικόν”, στοχεύει να μυήσει τον αναγνώστη, όχι μόνο στο κορυφαίο (και συνάμα γοητευτικό και απόκρυφο) έργο του Νίτσε “Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα”, αλλά και γενικότερα στη φιλοσοφική σκέψη ενός από τους σπουδαιότερους στοχαστές της σύγχρονης εποχής.
Ο μεταφραστής και συγγραφέας Ζήσης Σαρίκας γεννήθηκε το 1953, στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε νεοελληνική φιλολογία και φιλοσοφία στο ΑΠΘ. Έχει μεταφράσει θεωρητικά κείμενα (Νίτσε, Καστοριάδη, Σχολή της Φρανκφούρτης, Φουκώ, Μποντριγιάρ κ.ά.) και λογοτεχνικά (Θερβάντες, Φλωμπέρ, Νερβάλ κ.ά.). Έχει συγγράψει δύο δοκιμιακά βιβλία (“Μύθοι της τεχνολογίας”, 1987 και “Το όραμα του υπεράνθρωπου. Μια ερμηνεία του Ζαρατούστρα”, 2003) και τέσσερα λογοτεχνικά (“Ψίχουλα”, 1998, “Μακριά απ’ τον κόσμο”, 2008, “Ανθρώπινες σκιές”, 2013 και “Κυριακή ρεπό”, 2014).