Μέτοικος καρδιά

Μυθιστόρημα της Καίτης Τσουράκη, από τις εκδόσεις Ραδάμανθυς.

Μακάρι να με βοηθήσετε να βρω ένα νόημα στη ζωή μου… είπε η κόρη που αφέθηκε να παρασυρθεί στο να βρει διεξόδους στα παραισθησιογόνα… Τη στιγμή που υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν καθόλου οι αισθήσεις, κάποιοι προσπαθούν να προκαλέσουν τη λειτουργία των παραισθήσεων.

Κρίση απόλαυσης, χαρακτηρίζεται από τους ψυχολόγους, η απουσία ικανοποίησης από τη ζωή του ατόμου.

Ένα μεγάλο μέρος του πόνου… της έλλειψης ισορροπίας και της απελπισίας του ανθρώπου στην αδυναμία του να βρει νόημα σε κάτι γύρω του ή μέσα του, οφείλεται στην έλλειψη της ικανότητας να συνθέσει τις διάφορες πλευρές του εαυτού του, λέει ο αναλυτής.

Και πόσοι αντιλαμβάνονται ότι οι διάφορες πλευρές του εαυτού τους βρίσκονται σε αποσύνθεση και αποσύνδεση μεταξύ τους; Πόσοι αντιλαμβάνονται ότι οι διάφορες δυσθυμίες στην διάθεσή τους, εσωτερικές συγκρούσεις και εντάσεις, η ακόμα και σωματικές δυσλειτουργίες, ασθένειες κλπ… προκαλούνται από αυτή την αποσύνδεση;

Η καταξίωση μέσω του έχω…. Το κλίμα της εποχής που δεν ευνοεί και δεν υπερασπίζεται τα προσωπικά οράματα, την φιλοσοφία του «είμαι ευτυχισμένος όταν οι γύρω μου είναι ευτυχισμένοι», αλλά την πλάνη του συσσωρεύω, έχω… αποκτώ…. παλεύω για να προσφέρω όλο και πιο πολλά στον εαυτό μου… Να δείξω ότι έχω, να φαίνομαι, για να με βλέπουν – υπολογίζουν. Μια πλάνη ασφάλειας, αναπτύσσεται στηριγμένη στο ότι όσα πιο πολλά έχω, τόσο πιο ασφαλής αισθάνομαι ότι είμαι.

Και τι είναι η ασφάλεια; Ποιος και με ποιόν τρόπο την εξασφαλίζει;

«Αυτός που θυσιάζει την ελευθερία για την ασφάλεια, δεν αξίζει κανένα από τα δύο», είχε πει ο Αριστοτέλης.

Και… «να ζήσεις μην ξεχνάς», λέει μια άλλη φωνή. ΑΝ της έχουμε δώσει το χώρο να εκφραστεί και ΑΝ έχουμε αποκτήσει την ικανότητα να την ακούμε όταν μας μιλάει. Όμως με όλες αυτές τις πλάνες εμπλεκόμενοι, ξεχνάμε να ζήσουμε. Ή μάλλον νομίζουμε ότι ζούμε, εμπλεκόμενοι μέσα σε μια διαρκή αγωνία απόκτησης αγαθών, προϊόντων, υπηρεσιών…. που θα μας εξασφαλίσουν την αποδοχή μας και την καταξίωσή μας στο κοινωνικό περιβάλλον που κινούμαστε. Πιστεύουμε πλέον ότι ζωή είναι αυτό το ανελέητο κυνηγητό της απόκτησης, της επιβολής, του ελέγχου των ζωών των άλλων, ασχέτως αν δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι δεν έχουμε τον έλεγχο ούτε της δικής μας ζωής. Μαθαίνουμε από μικρά ότι «έτσι γίνεται εδώ πέρα». Αυτά είναι τα πράγματα που ισχύουν και όσο καλύτερα μάθει τις μεθόδους κανείς, τόσο πιο επιτυχημένη θα είναι η ζωή του, συνεπώς θα είναι πιο πλήρης. Το ευτυχισμένος, είναι μια άλλη κατάσταση που πολλοί δεν έχουν μάθει καν ότι την δικαιούνται ως έμβια όντα, πολύ δε περισσότερο ως ανθρώπινα όντα. Το ότι η λέξη άνθρωπος αντιπροσωπεύει την σύμπτυξη των λέξεων άνω+θρώσκω, κοιτάζω ψηλά δηλαδή, μια πλειοψηφία ανθρώπων γύρω μας δεν το γνωρίζει και εντέχνως περνάει στα αζήτητα και για τις επόμενες γενιές, ώστε να εξαλειφθεί κάθε υποψία τέτοιας προοπτικής.
Η αλήθεια που δεν αρέσει, κάνει πολλές φορές τον άνθρωπο να εθελοτυφλεί.

Όλοι οι άνθρωποι λίγο πολύ, έχουμε διαβρωθεί, είμαστε πια η παραμόρφωση, η διαστρέβλωση του ιστορικού ανθρώπου, γεμάτοι νευρώσεις, ανίκανοι να νοιώσουμε, να δοθούμε, να δεχτούμε τους άλλους, αναφέρει ο ήρωας σε κάποια στιγμή. Και είναι φυσικό, αφού δεν μπορούμε να νοιώσουμε – να δεχτούμε, τον ίδιο μας τον εαυτό.

Τα πάντα είναι δράση και αντίδραση. Αν πετάξουμε ένα πετραδάκι σε μια λίμνη, θα σχηματίσει κύκλους. Σαφώς προκύπτει αντίδραση στο ερέθισμα με το οποίο σε τροφοδοτεί ο άλλος. Όμως το ερέθισμα φιλτράρεται μέσα από τα απωθημένα του καθενός μας και αυτό που βγαίνει σαν αντίδραση είναι κάτι παραμορφωμένο και νοσηρό, συνήθως.
Θέλουμε να κυριαρχούμε πάνω στους άλλους και αυτό που είμαστε (αυτό που συμβαίνει μέσα μας) το προβάλλουμε στους άλλους.

«Άνθρωποι που παραπονιούνται για έλλειψη ικανοποίησης στη ζωή τους, που όμως δεν επιδιώκουν να κάνουν και κάτι για να την αποκτήσουν. Ίσως γιατί λαμβάνουν ικανοποίηση από την ίδια την έλλειψη ικανοποίησης και από τα παράπονα που εξαπολύουν στους άλλους γι αυτές τις ελλείψεις», σφετερίζομαι και πάλι τα λόγια ενός από τους ήρωες της συγγραφέως. Νομιμοποιούνται έτσι, στο να κυνηγάνε την ουρά τους, κουβεντιάζοντας για τους άλλους, μιλώντας για τις ελλειπτικές ή προβληματικές συμπεριφορές ή αποφάσεις των άλλων που τους φέρνουν σε δύσκολες θέσεις… Πάντα κάποιος άλλος φταίει για τη δυσάρεστη κατάσταση που αντιμετωπίζουν. Μοιράζουν τύψεις και ενοχές αβέρτα σε όποιον είναι διαθέσιμος ή ευάλωτος για να τις εισπράξει και δηλητηριάζουν με αυτόν τον τρόπο τη ζωή των γύρω τους, αλλά και την δικιά τους πρωτίστως. Και εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσω, ότι τα μεγάλα μυαλά συζητούν για ιδέες, τα μικρά μυαλά συζητούν για τους άλλους!

Το παρελθόν είναι κρυμμένο στο ασυνείδητο. Και υποβάλλει τις ενέργειές μας στο παρόν, δημιουργώντας το μέλλον. Για να απαλλαγούμε από αυτό, ώστε να μπορέσουμε να ζήσουμε την δική μας ζωή, ο καθένας, χρειάζεται να αναγνωρίσουμε πρώτα, να αποδεχτούμε, να αποφασίσουμε ότι θέλουμε να βελτιώσουμε… ΤΙ θέλουμε να βελτιώσουμε… για να προχωρήσουμε στο ΠΩΣ θα το κάνουμε αυτό . Είναι μια ολόκληρη διαδρομή. Και φυσικά να ζητήσουμε βοήθεια όπου χρειάζεται.

Στην ανάλυση δεν ανταλλάσσεις ιστορίες, ανέκδοτα, μυστικά…. Αυτό που ενδιαφέρει είναι οι φευγαλέες σκέψεις, συνειρμοί, φαντασιώσεις, όνειρα… παραδρομές της γλώσσας…. Το να μηρυκάζει κανείς το πρόβλημα, να βρίσκει 10 προβλήματα σε κάθε λύση που του προτείνεται, διαιωνίζει την αποσύνδεση.

Ενθάρρυνση αυτονομίας και εμπιστοσύνη … συστήνεται ως στάση γονέων για την σωστότερη ανάπτυξη παιδιών και εφήβων.

Η οικογένεια; Τι είναι η οικογένεια; Μια μικρή ομάδα ανθρώπων με ανάγκες και προσδοκίες. Είναι το κύτταρο από το οποίο αποτελείται η κοινωνία. Είναι μια μικρή κοινωνία που αποτελείται από άτομα και πολλές τέτοιες μικρές κοινωνίες, αποτελούν την μεγαλύτερη μέσα στην οποία ζούμε όλοι μας.

Η κοινωνία πάσχει επειδή πάσχει το άτομο. Η κοινωνία εξαρτάται από τα άτομα και τα άτομα επηρεάζονται από την κοινωνία, αναφέρει η άλλη ηρωίδα του έργου. Εξαιρετικοί προβληματισμοί, τροφή για σκέψη…

Είναι πράγματι εντυπωσιακό το πώς χάνει τα κέντρα του κανείς, παραβαίνει την φιλοσοφία ζωής του, αλλοτριώνεται, πορεύεται στην πλάνη του και όσο κι αν ο πρότερος βίος ή ο κατοπινός είναι ενάρετος ή εναρμονισμένος με ηθικές αρχές και αξίες, η κακοτοπιά είναι αυτή που υπερισχύει στον χαρακτηρισμό. Αυτό συνέβηκε και στον ήρωά μας.

Είναι επίσης αξιοθαύμαστο το τι είναι ικανοί να κάνουν οι άνθρωποι όταν αισθάνονται πληγωμένοι, όταν πληγώνεται ο εγωισμός τους, όταν οδηγούνται από την «τυφλή αγάπη», όπως στη συστημική αναπαράσταση αναφέρουμε συχνά. Αυτό συνέβηκε στην ηρωίδα μας.
Η υποκριτική στάση που αναπτύσσουμε η οποία αποφεύγει να αναλαμβάνει ευθύνες και αντ’ αυτού ρίχνει ευθύνες σε οποιονδήποτε είναι ανοιχτός να τις επωμιστεί. Φτάνουμε σε σημεία να απενοχοποιούμε τον θύτη και να ενοχοποιούμε το θύμα.

Φταίει ο κλέφτης που σε έκλεψε; Αφού είχες αφήσει το σπίτι σου ανοιχτό.
Και όταν λέει ανοιχτό, εννοεί ότι δεν είχες κάνει ασφάλεια κλοπής, δεν είχες βάλει συναγερμό, δεν είχες μισθώσει μια εταιρία σεκιούριτι να στο φυλάει. Αυτοματοποιημένη λοιπόν η σύνδεση με το έχω… κάνω… για να…

Ζώντας σε μια κοινωνία που τα πρότυπα αλλάζουν… που ολοένα συγκρίνει το άτομο με άλλα άτομα… ανόμοια μεταξύ τους βέβαια, ο εμπλεκόμενος στην σύγκριση και στην διαδικασία να αποδείξει… δεν περνάει και τόσο καλά. Αποσυντονίζεται όλο και περισσότερο, αποσυντίθεται!!! Είναι σαν να ζητάμε από το ψάρι, το δέντρο, το πουλί, το λουλούδι, τον βράχο, να δώσουν όλοι τις ίδιες εξετάσεις στο άλμα εις μήκος λόγου χάρη. Η αποτυχία κάποιων, είναι προδιαγεγραμμένη. Αλλά ποιος βλέπει τη φάκα; Το τυράκι μόνο βλέπουμε.
Τα δελφικά παραγγέλματα και τα ρητά των αρχαίων φιλοσόφων που τα παραδεχόμαστε και τα μνημονεύουμε με παρρησία συχνά, ποιος τα ενστερνίζεται και τα κάνει στάση ζωής; Σε πόσων το αίμα κυλάει το «ου βλάψεις», «ουκ επιθυμήσεις τα του πλησίον σου» κλπ… τη στιγμή που αυτό που κυριαρχεί είναι ότι όσα περισσότερα έχεις, τόσο πιο αξιόλογος είσαι κοινωνικά;

Για να έχεις υπόσταση σήμερα δεν αρκεί να είσαι. Πρέπει να έχεις… πρέπει να κάνεις… Το ΕΙΜΑΙ δεν αξιώνεται, δεν τιμάται όπως του πρέπει –όσο χρειάζεται- και όσο αυτό του συμβαίνει, τόσο στεναχωριέται και δυσλειτουργεί.

Τα πράγματα αγαπιώνται και οι άνθρωποι χρησιμοποιούνται και όσο αυτό κυριαρχεί στη ζωή μας, τόσο αυτή δυσκολεύει.

Στο μυθιστόρημα της Καίτης Τσουρλάκη ο αναγνώστης έχει την δυνατότητα περνώντας από υπέροχες διαδρομές, (μέσα από περιγραφές τόσο παραστατικές πολλές φορές, που νοιώθεις πως αγγίζεις και μυρίζεις το χώρο και τα άτομα που διαδρούν….) να μάθει πολλά πράγματα και να ευαισθητοποιηθεί για πολλά περισσότερα.

Για μένα προσωπικά η ανάγνωση αυτού του μυθιστορήματος ήταν μια εξαιρετική εμπειρία και εύχομαι στον καθένα σας να βιώσει αυτή την αίσθηση όσο μπορεί περισσότερο.

Τέτοιες εμπνευσμένες δουλειές, που μοιράζουν έμπνευση γύρω, νοιώθω ότι με κάνουν καλύτερο άνθρωπο και είμαι ευτυχής που συνδέομαι με την αίσθηση ότι δεν έχουν χαθεί όλα. Όλα υπάρχουν, βρίσκονται κάπου εκεί και περιμένουν τον καθένα μας, ανάλογα με την ετοιμότητά του, να τα ανακαλύψει και να συνδεθεί μαζί τους.

Είναι στο χέρι του καθενός μας να προσκαλεί και να προκαλεί στη ζωή του αυτά που θέλει να του συμβούν, και ευχαριστώ πολύ την Καίτη Τσουρλάκη που με το μυθιστόρημά της αυτό, ήρθε να μας το υπενθυμίσει.