Μη αμφισβητήσιμη η ανωτερότητα των οικολογικών γεωργικών προϊόντων

Στις 3 Απριλίου του 2013 ο γράφων δημοσίευσε στην έγκριτη εφημερίδα “Χανιώτικα νέα” ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο “Η ανώτερη ποιότητα των οικολογικών προϊόντων μύθος ή πραγματικότητα”;

Το άρθρο αυτό έτυχε ευρείας αναδημοσίευσης από πολλούς αναγνώστες, μεταξύ των οποίων ο αείμνηστος πρώην πρόεδρος των βιοκαλλιεργητών και μαθητής του γράφοντος στην οικολογία Ν. Παγιαυλάς και ο ευαισθητοποιημένος περιβαλλοντικά συνεργάτης της παραπάνω εφημερίδας Πατσουράκης Μιχάλης. Άλλοι πάλι λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος του άρθρου συνέστησαν να διαβαστεί από πολλούς.
Στο άρθρο αυτό τονίζονταν ότι «δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η οικολογική ή βιολογική ή οργανική γεωργία ,αφού ξεπέρασε τα εσωτερικά της προβλήματα, που είχαν συσσωρεύσει τα διάφορα ανθρωποσοφιστικά της ρεύματα, δέθηκε σήμερα στο άρμα της επιστήμης και μετεξελίσσεται σε ένα εν δυνάμει αειφόρο αγροδιατροφικό σύστημα ικανό να υποκαταστήσει σε σημαντικό βαθμό την ενεργειοβόρο και αντιπεριβαλλοντική συμβατική γεωργία, που τόσα δεινά έχει προκαλέσει στο αγροοικοσύστημα.

Πράγματι η οικολογική γεωργία, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η εφαρμογή της οικολογίας στη γεωργία, σέβεται στο έπακρο τις βασικές αρχές της αειφόρου αγροτικής ανάπτυξης, δηλαδή την οικονομικότητα, οικολογικότητα και κοινωνικότητα. Η γεωργία αυτή καλείται σήμερα να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην παγκοσμιοποιημένη γεωργική παραγωγή ιδιαίτερα με τα πιστοποιημένα και ποιοτικά ανώτερα παραγόμενα προϊόντα της.
Δεν είναι τυχαίο, πως η οικολογική γεωργία είναι 18 φορές λιγότερο ενεργειοβόρος και τροποποιεί κατά 7 φορές λιγότερο το αγροοικοσύστημα σε σχέση με τη συμβατική. Ακόμα είναι γνωστό σήμερα σε όλους, πως η οικολογική γεωργία μειώνει τη χρήση των λιπασμάτων κατά 34-53% και τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα κατά 97%, βοηθάει στην αγροφιλία και αντιμετωπίζει την ανεργία ,αφού μπορεί να απασχολήσει μέχρι και 12% περισσότερα εργατικά χέρια.

Είναι η μορφή γεωργίας που δεν επιτρέπει τη γενετική μηχανική, που «θεοποιεί» τον άνθρωπο και καταπατά τους κανόνες της βιοηθικής και βιοασφάλειας».
Πρόσφατα και στη διάρκεια της εκδήλωσης «Φεστιβάλ Γης – Άνθρωποι και Προϊόντα». (παλαιότερα αγροτικός Αύγουστος ) αναφέρθηκε από ομιλητές πολύ επιγραμματικά και γενικόλογα η ανώτερη με τη γενική έννοια ποιότητα των οικολογικών προϊόντων , παρόλο που η εθνική και η διεθνής σχετική βιβλιογραφία βρίθει από σοβαρές μελέτες και επιστημονικές εργασίες. Μάλιστα αναφέρθηκε από ομιλητή μονομερώς πως το μεγαλύτερο κόστος των οικολογικών προϊόντων οφείλεται στο ότι «περιέχουν 30% λιγότερο νερό από τα συμβατικά και αυτό μηδενίζει τη διαφορά της τιμής». Κι αυτό γιατί τα οικολογικά «έχουν περισσότερη σάρκα», οπότε με τα συμβατικά «ο καταναλωτής αγοράζει νερό!». Δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος. Ψιθυρίζεται ψευδώς λοιπόν από τους υποστηρικτές της συμβατικής γεωργίας πως η οικολογική με τα ακριβά προϊόντα που παράγει «υπηρετεί το σνομπισμό και τον ελιτισμό». Κανείς δεν αμφιβάλλει για τη μεγαλύτερη τιμή των οικολογικών γεωργικών προϊόντων (ΟΓΠ). Τα ποιοτικά ανώτερα προϊόντα είναι πάντα ακριβότερα. Όμως κανείς δεν θυμάται πως ο οικοκαλλιεργητής αναλαμβάνει ο ίδιος κατά την παραγωγή των προϊόντων του το λεγόμενο περιβαλλοντικό κόστος. Σήμερα ύστερα από σχετική μελέτη στη Γαλλία το 85% των πολιτών παραδέχεται πως η οικολογική γεωργία προστατεύει το περιβάλλον. Ποιός λοιπόν θα ανταποδώσει τη δαπάνη που υπόκειται ο οικοκαλλιεργητής για την προστασία του περιβάλλοντος;

Με το άρθρο αυτό θα επιχειρηθεί η καταγραφή των νέων δεδομένων που καθιστούν την οικολογική γεωργία βασικό αειφόρο αγροδιατροφικό σύστημα , ικανό λόγω της σύγχρονης τεχνογνωσίας να υποκαταστήσει την ενεργειοβόρο χημική μορφή της συμβατικής γεωργίας , που αλόγιστα και ληστρικά εκμεταλλεύεται τους φυσικούς πόρους του πλανήτη. Ιδιαίτερα ο γράφων θα σταθεί στα θετικά κίνητρα που υποβοηθούν στην κατάκτηση της αγοράς από τα (ΟΓΠ).
Σήμερα μέρα με τη μέρα αυξάνει το ενδιαφέρον των καταναλωτών για τα ΟΓΠ εξαιτίας της ανησυχίας τους για τη συχνή σε παγκόσμιο επίπεδο εμφάνιση την τελευταία δεκαετία πολυάριθμων διατροφικών σκανδάλων. Τα οικολογικά γεωργικά (φυτικά και ζωικά) προϊόντα θεωρούνται ανώτερα ποιοτικά. Ο όρος ποιότητα είναι ευρύς και εμπεριέχει τις παραμέτρους της διατροφικής αξίας , της ασφάλειας , καθώς και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά της γεύσης, της οσμής , του χρώματος και της υφής των τροφίμων. Με άλλα λόγια οι καταναλωτές αγοράζουν τα ΟΓΠ γιατί υπερτερούν στα αναφερθέντα χαρακτηριστικά. Επιπλέον τα ΟΓΠ είναι φιλικά προς το περιβάλλον, αφού παράγονται με πρακτικές που σέβονται τη βιωσιμότητα της φύσης. Πράγματι τα οικολογικά φυτικά προϊόντα παράγονται χωρίς τα ενεργειοβόρα χημικά λιπάσματα και συμβατικά φυτοφάρμακα και τα ζωικά χωρίς τη χρήση αντιβιοτικών και αυξητικών ορμονών.

Διαβλέπει κανείς στις μέρες μας πως τα θετικά κίνητρα για την αγορά των ΟΓΠ με την ευρεία έννοια εστιάζονται στα παρακάτω.
1.Τα ΟΓΠ είναι πιο υγιεινά και περισσότερο θρεπτικά και γευστικά σε σύγκριση με εκείνα της συμβατικής γεωργίας.
Πράγματι η συντριπτική πλειοψηφία των εθνικών και διεθνών μελετών συμφωνούν στην άποψη αυτή. Από τις εθνικές μελέτες ξεχωρίζουν οι διπλωματικές εργασίες της Κακούρου Σ. (μεταπτυχιακή 2014) και του Ζιάτα Τρ. (2018). Οι καταναλωτές προτιμούν τα ΟΓΠ γιατί είναι ξεκάθαρο πια, όπως αναφέρθηκε, πως η χρήση των ενεργειοβόρων συμβατικών φυτοπροστατευτικών μέσων σχετίζεται με μακροπρόθεσμες και άγνωστες συνέπειες για την υγεία τους. Κατά την Σ.Φεσσάτου παιδίατρο – παιδογαστρεντερολόγο πληθώρα μελετών συσχετίζει τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στις συμβατικές καλλιέργειες με όλους σχεδόν τους τύπους καρκίνου στον ενήλικα και κυρίως με λέμφωμα μη Hodgkin και τον μετεμμηνοπαυσικό καρκίνο του μαστού. Υπάρχουν επίσης δεδομένα σύμφωνα με τα οποία η συστηματική έκθεση σε συμβατικά παρασιτοκτόνα και αντιβιοτικά προδιαθέτει στην εμφάνιση των σοβαρών χρόνιων νοσημάτων της υπογονιμότητας, των αυτοάνοσων παθήσεων και ιδιαίτερα του συστηματικού ερυθηματώδη λύκου και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, των εκφυλιστικών νοσημάτων του νευρικού συστήματος Parkinson και Alzheimer, του σακχαρώδους διαβήτη και των ανθεκτικών στα αντιβιοτικά λοιμώξεων. Εκτιμάται πως τα οικολογικά ζωικά προϊόντα έχουν πάνω από 30% μικρότερη πιθανότητα να περιέχουν ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια. Τα οικολογικά γαλακτοκομικά προϊόντα, βρέθηκε πως περιέχουν υψηλότερο ποσοστό β-καροτένιου και α-τοκοφερόλης, συζευγμένου λινολεϊκού οξέως, ω3-λιπαρών οξέων, και αυξημένη δραστικότητα ενζύμων τα οποία σχετίζονται με τη μετατροπή των κορεσμένων λιπών σε ακόρεστα. Τα υψηλά επίπεδα ω3, πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και ο υψηλός λόγος ω3/ω6 είναι αποδεδειγμένα ευεργετικά για την υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος και την πρόληψη χρόνιων εκφυλιστικών νοσημάτων. Είναι τέλος γνωστό πως τα αυξημένα ω3 PUFA και ο υψηλός λόγος ω3/ω6 φαίνεται να έχει αντιαλλεργικές ιδιότητες.

Είναι πια αποδεκτό πως τα συμβατικά φρούτα και λαχανικά είναι περισσότερο φορτωμένα με υπολείμματα φυτοφαρμάκων και το συμβατικό κρέας πιο μολυσμένο με βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Τα τελευταία χρόνια ενισχύεται η παραδοχή πως τα ΟΓΠ εμπεριέχουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες και ιδιαίτερα τη C, Σίδηρο, Μαγνήσιο , Φώσφορο, φαινόλες, φλαβονοειδή και οξειδωτικά. Είναι δε γνωστό πως τα φλαβονοειδή θεωρούνται «προστάτης» των αιμοφόρων αγγείων. Μάλιστα το οικολογικό γάλα και τα κοτόπουλα χαρακτηρίζονται από υψηλότερη περιεκτικότητα σε λιπαρά οξέα ω3 και πρωτεΐνες. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Newcastle που δημοσιεύθηκε στις αρχές του 2016 καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ του οικολογικού και συμβατικού γάλακτος και κρέατος. Διαπιστώθηκε πως το οικολογικό γάλα και το κρέας περιείχαν 50% περισσότερα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, υψηλότερη συγκέντρωση μετάλλων και αντιοξειδωτικών. Μάλιστα το οικολογικό γάλα περιείχε 74% περισσότερο ιώδιο σε σχέση με το συμβατικό. Υπάρχουν πολλές μελέτες στον εθνικό και διεθνή περίγυρο που καταλήγουν πως τα ΟΓΠ παρουσιάζουν υπέρτερη θρεπτική αξία από τα συμβατικά. Οι περισσότερες μελέτες συμφωνούν πως τα ΟΓΠ είναι γευστικότερα. Για παράδειγμα σε ένα πείραμα ο οικολογικός χυμός του πορτοκαλιού ήταν γευστικότερος σε σύγκριση με το συμβατικό.

2.Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες των καταναλωτών προτρέπουν στη χρήση των ΟΓΠ.
Πολλές μελέτες έχουν αποδείξει πως το ενδιαφέρον για το περιβάλλον ωθεί τους καταναλωτές προς τα ΟΓΠ . Κι αυτό γιατί τα θεωρούν φιλικά προς το περιβάλλον.

3. Η ανησυχία για την τροφική ασφάλεια συνηγορεί υπέρ της χρήσης των ΟΓΠ.
Οι πρόσφατες διατροφικές κρίσεις όπως η ασθένεια των τρελών αγελάδων, ο αφθώδης πυρετός, η σαλμονέλα και τα κρούσματα από το Escherichia coli 0157, βοήθησαν στην προτίμηση των ΟΓΠ. Υπάρχουν επιστημονικές αναφορές σύμφωνα με τις οποίες το ανθρωποπαθόγονο βακτήριο Escheirichia coli και ιδιαίτερα το στέλεχος 0157:H7 περιέχεται σε μικρότερες ποσότητες στις οικολογικές εκτροφές των ζώων. Η άδικη προσπάθεια να ενοχοποιηθούν τα οικολογικά προϊόντα για το διατροφικό σκάνδαλο με το εν λόγω βακτήριο απέτυχε οικτρά.
4.Η ανησυχία για την καλή διαβίωση των ζώων
Οι προσδοκίες για την καλύτερη μεταχείριση των ζώων με οικολογικά συστήματα παραγωγής παρακινεί τους καταναλωτές προς τα ΟΓΠ.
Εν κατακλείδι Το αειφόρο αγροδιατροφικό σύστημα της οικολογικής γεωργίας με την ποιοτική παραγωγή που εγγυάται πρέπει να αποτελέσει την ασπίδα αλλά και το δόρυ της Χώρας , της Περιφέρειας και των Δήμων μας στον οικουμενικοποιημένο ανταγωνισμό. Η Ελλάδα διαθέτει πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα για την προώθηση της οικολογικής γεωργίας. Για την Περιφέρεια της Κρήτης η οικολογική γεωργία είναι η μόνη μορφή που συνεργάζεται με τον οικολογικό τουρισμό και αγροτουρισμό και υποβοηθάει το Κρητικό Διατροφικό Πρότυπο.

* Ο δρ Βαγγέλης Α. Μπούρμπος
είναι γεωπόνος ερευνητής, οικοτοξικολόγος