Η ιστορική κατάκτηση των λαών για ύπαρξη συνταγμάτων υπήρξε ανέκαθεν ένας ακρογωνιαίος λίθος για την υπεράσπιση των ατομικών και συλλογικών ελευθεριών και δικαιωμάτων τους.
Kάθε φορά οφείλουν οι εκάστοτε κυβερνώντες να χρησιμοποιούν την συνταγματική μεταρρύθμιση για να κατευθύνουν θεσμικά την πορεία του έθνους.
Από την επιβολή του πρώτου συντάγματος στην Ελλάδα με την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 και τον Μακρυγιάννη απέναντι στην απολυταρχία του Όθωνα μέχρι την πρόσφατη συνταγματική αναθεώρηση του έτους 2008 επί ΠΑΣΟΚ οι συνταγματικές πρόνοιες “έγερναν” προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση.
Το Σύνταγμα δεν είναι ένας κοινός νόμος για να αλλάζει κάθε 2-3 χρόνια ανάλογα με την διάθεση της εκάστοτε κυβέρνησης.
Αποτελεί τον θεμελιώδη νόμο-όχημα, που πάνω του οφείλουν να συντάσσονται και να ευθυγραμμίζονται όλες οι μετέπειτα νομοθετικές πρωτοβουλίες όλων των κυβερνήσεων.
Άρα η όποια συνταγματική μεταρρύθμιση οφείλει να έχει βάθος, μελλοντικές πρόνοιες και δομικές αλλαγές.
Η εκάστοτε συνταγματική μεταρρύθμιση αφορά το σύνολο των πολιτών ενός κράτους και όχι την ιδεολογική ικανοποίηση των επιμέρους οπαδών των εκάστοτε κυβερνώντων. Γι΄ αυτό επιβάλλεται η μέγιστη κοινή συναίνεση όσο περισσότερων πολιτικών δυνάμεων είναι δυνατόν να συμβεί κατά την υλοποίηση της συνταγματικής μεταρρύθμισης.
Σήμερα έχει ανοίξει ένας νέος κύκλος συζητήσεων με την πρωτοβουλία της κυβερνήσεως γύρω από την συνταγματική αναθεώρηση.
Όλοι συμφωνούν, ότι είναι ώριμο να συμβεί. Η χαμένη δεκαετία της Ελλάδος της κρίσης οφείλει να δείξει στο σύνολο του πολιτικού κόσμου την κατεύθυνση και τις τομές, που επιβάλλεται να συμβούν.
Ας γίνει το νέο ΣΥΝΤΑΓΜΑ η βάση της αναγέννησης της Ελλάδος και της παρουσίας της στον νέο γεωπολιτικό γίγνεσθαι, που κυοφορείται.
Ένα άρθρο από την φύση του είναι αδύνατον να καταπιαστεί σε βάθος με τέτοια θέματα, που άλλοι αρμοδιότεροι εμού, έχουν και την υποχρέωση και το καθήκον να ασχοληθούν.
Όμως ως ένας ενεργός πολίτης, με μια ταπεινή νομική κουλτούρα θεωρώ ότι είναι χρέος μου έστω και περιληπτικά να θίξω τα θέματα, που επιβάλλεται στην νέα εποχή που θα έρθει (με μας η χωρίς εμάς) να δοθούν δεσμευτικές συνταγματικές κατευθύνσεις στον κοινό νομοθέτη, με την επερχόμενη συνταγματική αλλαγή.
ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΟΥ ΚΑΤΑΘΕΤΩ ΠΑΡΑΚΑΤΩ.
Α. Κανείς να μην μένει ατιμώρητος ένεκα του αξιώματος του. Αντιλαμβάνομαι, ότι δεν πρέπει για ψύλλου πήδημα, να ταλαιπωρούνται υπουργοί στα εδώλια του κατηγορούμενου. Για όσο όμως διάστημα διαρκεί το κώλυμα της θέσεως τους θα μπορούσε απλά να αναστέλλεται συνταγματικά η παραγραφή του όποιου αδικήματος τους.
Β. Επιτέλους ας οριοθετηθούν οι σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας με απόλυτα ξεκάθαρο τρόπο. Δικαιώματα μισθοδοσίας του κλήρου δεν μπορούν να θίγονται.
Και μάλιστα με έναν όχι κολακευτικό πλην μειωτικό τρόπο, «θα σταματήσουμε εσάς από την μισθοδοσία Δημοσίου» και θα προσλάβουμε 10.000 νέους υπαλλήλους. Αυτός που το είπε είναι τουλάχιστον πολιτικά βλάκας και ζημιώνει καταφανώς την κυβέρνηση.
Γ. Το πολίτευμα μας είναι Προεδρευομένη Δημοκρατία. Με την επιδιωκόμενη άμεση εκλογή Προέδρου με καθολική ψηφοφορία, «ντύνεται» θεσμικά ο εκάστοτε Πρόεδρος με εξουσίες που πηγάζουν άμεσα εκ του λαού νοθεύοντας την Προεδρευομένη, οδεύοντας προς ένα νόθο Προεδρικό σύστημα.
Αν θέλουμε αυτό ας το πούμε. Όμως όπου υπήρχαν πολλά κέντρα εξουσίας (Πρωθυπουργός-Πρόεδρος Δημοκρατίας κτλ) ιστορικά έχουν υπομονεύσει τους Δημοκρατικούς θεσμούς. Δεν μπορεί και δεν πρέπει η εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας να αποτελεί αιτία εκλογών. Αφού είναι ανώριμοι οι πολιτικοί να το καταλάβουν αυτό, ας κατοχυρωθεί θεσμικά. Οι τρόποι είναι πάρα πολλοί.
Δ. Πολύς λόγος γίνεται για την ίδρυση ή μη των ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Η πρόνοια του άρθρου 16 του ισχύοντος Συντάγματος είναι οπισθοδρομική. Η ιδεολογική εμμονή για μη τροποποίηση του μόνο κακό θα κάνει στην αναγέννηση της γνώσης, στον ανταγωνισμό των Πανεπιστημίων και στην σύνδεση παραγωγής και γνώσης.
Βέβαια πολλοί αντιτείνουν, ότι εμείς δεν θέλουμε ιδιωτικά Πανεπιστήμια γιατί το Δημόσιο Πανεπιστήμιο εξασφαλίζει την ισότητα πρόσβασης στην γνώση. Άραγε εν συντομία θα ανταπαντούσε κάποιος: Πολλοί μπαίνουν. Τι γίνεται στην διαδρομή; Πόσοι βγαίνουν και με τι γνώσεις; Πως στέκονται στην αγορά εργασίας;
Ζούμε σε κοσμογονικές αλλαγές. Τοπικά, περιφερειακά, Παγκόσμια.
Ας επινοήσουν όποιον θεσμό ελέγχου θέλουν για να θωρακίσουν την σωστή λειτουργία ενός Ιδιωτικού Πανεπιστημίου. Η εμμονή όμως στην απαγόρευση και μάλιστα από κάποιους, που στέλνουν τα δικά τους παιδιά σε ιδιωτικά ξένα πανεπιστήμια είναι αντιδραστική οπισθοδρομική και πολιτικά καθόλου ευέλικτη.
Νέες δομές αναδεικνύονται. Οι παλιές υποχωρώντας βρυχώνται. Θέλουμε την Ελλαδίτσα της Μελούνας ή της Ελλάδα αναγεννημένη, πρωτοπόρο κυρίαρχη και δημιουργική στον νέο κόσμο που δημιουργείτε;
Ε.Η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης του Στρατού της Αστυνομίας και άλλων θεσμών επιτέλους ας γίνεται από έναν κατάλογο αρίστων και όχι αρεστών. Δυστυχώς μέχρι τώρα κριτήριο είναι μόνο η κομματική προσήλωση αν όχι η κομματική ταυτότητα. Έτσι δεν πείθουν, δεν ηγούνται, δεν καθοδηγούν. Μόνο διατάζουν όσοι με κομματικά κριτήρια καταλαμβάνουν τις θέσεις αυτές.
ΣΤ. Υπάρχουν θεσμοί που επιβάλλεται να δοκιμαστούν και εφαρμοστούν χάριν της ενότητας του Ελληνικού λαού:
Όπως ο θεσμός του Συμβουλίου Αρχηγών από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με δεσμευτικές αποφάσεις για σοβαρότατα Εθνικά θέματα, ο θεσμός του Συμβουλίου Εξωτερικών και Άμυνας.
Είναι δυνατόν για μείζονα Εθνικά θέματα να μην υφίσταται ουσιαστική διαβούλευση μεταξύ των αρχηγών για να δεσμεύονται όλοι σε μια ενιαία για το Έθνος στρατηγική και να έχει την ευθύνη μόνο ένα κόμμα κάθε φορά;
Δεν το χωράει το μικρό μου μυαλό. Τι μοιράζουν του πατέρα τους τα αμπελοχώραφα;
Επιτέλους ας συμφωνήσουν όλοι στην χάραξη της στρατηγικής και ας αφήσουν την τακτική στην ευθύνη της εκάστοτε κυβερνήσεως. Είναι θέμα ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ. ΔΕΝ ΤΟ ΒΛΕΠΟΥΝ;
Όμως τώρα είναι καιρός να γίνουν οι σωστές συνταγματικές προβλέψεις.
Έχουν εισφερθεί στον μέχρι τώρα διάλογο πολλές ενδιαφέρουσες σκέψεις.
Όπως για μόνιμους διορισμούς γενικών γραμματέων μετακλητών σε κάθε υπουργείο, για όριο θητείας στους εκλεγμένους, για κατοχύρωση συνταγματικών δικαιωμάτων ήσσονος σημασίας όπως ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, για συνεχή Δημοψηφίσματα, για τις ανεξάρτητες αρχές, για τα μυστικά κονδύλια κ.λ.π.
Κατά την γνώμη μου το Σύνταγμα, οφείλει να είναι ολιγοσέλιδο , κατανοητό, να δίνει γενικές κατευθύνσεις, να γίνει κτήμα του λαού και να αφήσει την υλοποίηση του στον κοινό νομοθέτη και προφανώς στην προάσπιση του σε κάθε Έλληνα πατριώτη. Σύνταγμα, που θα απεραντολογεί, θα περιπτωσιολογεί, και θα ασχολείται με την ρύθμιση ήσσονος σημασίας θεμάτων, δεν πρόκειται ποτέ να γίνει κτήμα του λαού αλλά θα είναι ένα κείμενο στο οποίο κάποιοι θα κρύβουν την πολιτική τους ένδεια.
Αφού μας λείπει ένας Ελευθέριος Βενιζέλος ας σκύψουμε στις δομές που δημιούργησε πριν 100 χρόνια με τα πρώτα Συντάγματα στην σύνταξη των οποίων ο ίδιος συμμετείχε ενεργά και ας αναρωτηθούμε γιατί άντεξαν οι βασικές συνταγματικές του πρόνοιες τόσες πολλές δεκαετίες.
Ίσως τότε αντιληφθούμε προς ποια κατεύθυνση θα πρέπει να στραφεί η νυν πολιτική ηγεσία, κατά το στάδιο της Συνταγματικής Αναθεώρησης.
Με σχέδιο, με όραμα για το μέλλον χωρίς ιδεολογικούς αποκλεισμούς και ιδεολογικές εμμονές θα πρέπει οι έχοντες το προνόμιο της κίνησης της Συνταγματικής αναθεώρησης να “αφήσουν όλα τα λουλούδια να ανθίσουν” όπως έλεγε και ο ΜΑΟ, και να επιτρέψουν την ύπαρξη του συνόλου των προτεινομένων αναθεωρητέων διατάξεων στο τραπέζι της διαβούλευσης.
Μόνο έτσι θα αναζητηθούν συναινέσεις για το Έθνος και το μέλλον του. Διαφορετικά θα απολογηθούν στις επερχόμενες γενιές.
* Ο Ευτύχης Μαυρογένης
είναι Δικηγόρος, Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής
